بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون -حرف و حدیث درباره تنبیه کودکان زیاد است. بعضی والدین معتقدند به این دلیل کودکان امروز پرتوقع بار آمده‌اند که حتی یک تودهنی یا پشت‌‌دستی ساده نخورده‌اند. شما چه نظری دارید؟ به‌عنوان والد یک کودک گمان می‌کنید لازم است در برخی شرایط کودک را تنبیه کوچکی کنید و مثلا گوشش را بپیچانید؟ با عاطفه کیانی‌نژاد، کارشناس‌ارشد روان‌شناسی بالینی و مدرس دانشگاه در این رابطه گفت‌وگو کرده‌ایم.
با تنبیه کودک به مقدار کم و جزئی موافقید؟
اصلا! اینکه کودکمان را تنبیه کنیم یا نه، بستگی دارد به اینکه هدفمان از تربیت کودک چیست. اگر بار آوردن کودکی حرف گوش‌کن است، تنبیه لازم است. گرچه حتی ثابت شده این روش نیز موفقیت‌آمیز نخواهد بود و به دنبال نوعی مکانیسم روانی، کودک آسیب‌پذیری خود را بالا می‌برد و بی‌تفاوت می‌شود. تنبیه تنها باعث ترس کودک از شما و انجام دستورتان می‌شود اما در شرایطی که شما حضور نداشته باشید کودک باز هم رفتار اشتباه خودش را انجام خواهد داد. اگر هدف از تربیت، پرورش کودکی خوشحال، با عزت نفس و اعتماد به‌نفس بالا و مسئولیت‌پذیر است که بتواند احساسات و خشمش را کنترل کند، تنبیه در این نوع تربیت جای ندارد. به جای اینکه با ترس کودک را مجبور به کاری کنید، باید اخلاقیات را به او آموزش دهید.
منظورم از تنبیه فلک کردنی نیست که قدیمی‌ها انجام می‌دادند، بلکه یک رو دست زدن یا پس‌گردنی ساده است!
این نوع تنبیه‌ها به نظر ساده می‌رسند. شاید حتی درد هم نداشته باشند اما به کودک حس بی‌ارزشی می‌دهند. به مرور وقتی این نوع تنبیه تکرار شود، کودک احساس بی‌ارزشی، حقارت و سرافکندگی می‌کند و حس بی‌اعتمادی به جامعه و انتقام در او شکل می‌گیرد. مهم‌تر از آن چون احساس بی‌ارزشی می‌کند، نمی‌تواند انتخاب‌های درستی در آینده داشته باشد.
حتی یکی‌دو بار تنبیه هم همین اثر را بر روان کودک دارد؟
این موضوع به شخصیت کودک بستگی دارد. گاهی یک کودک حساس و آسیب‌پذیر نیست، عشق کافی از والدین گرفته و حال یک بار هم تنبیه شده است. این کودک در آینده مشکلی پیدا نمی‌کند اما گاهی یک کودک آسیب‌پذیر است و حتی یک بار تنبیه به یادش می‌ماند و این موضوع در آینده مساله‌ساز می‌شود.
پس از نظر شما تنبیه بدنی هیچ جایگاهی در تربیت ندارد و هرگز انجام آن لازم نیست؟!
دقیقا! هر کاری که شان والدین و کودک را پایین بیاورد، کار نادرستی است. محرومیت، جریمه و گوشه تنهایی روش‌های تربیتی بهتری هستند. باید حرمت بچه‌ها را نگه داریم. تنبیه باید درجه‌بندی شود. برای کودکی که امروز کار اشتباهی می‌کند می‌توان محرومیت را درجه به درجه افزایش داد. من کودکانی را دیده‌ام که حتی مادر دست آنها را سوزانده ولی کودک نسبت به تنبیه مقاوم شده و باز هم کار خود را می‌کند! این موضوع یعنی حتی تنبیه بدنی هم نمی‌تواند کاری کند که در نهایت مادر به کودکی حرف گوش‌کن برسد.
اتفاقا این سوال خیلی از والدین است. می‌گویند وقتی با تذکر، محرومیت و جریمه از کودک جواب نگرفتیم، چه باید بکنیم؟
کودک باید به مرور زمان تفاوت بین کار درست و اشتباه را درک کند. گاهی فرزند ما کارهایی انجام می‌دهد که ویژگی طبیعی سن اوست. مثلا نوجوانی را در نظر بگیرید که به جنس مخالف تمایل دارد. این موضوع ویژگی طبیعی سن اوست و با جریمه و محرومیت دست از این کار برنمی‌دارد. والدین در این شرایط باید برای او چارچوب و قوانینی در ارتباط بگذارند، نه اینکه او را مجبور کنند به‌طور کامل ارتباطش را قطع کند. گاهی نیز لازم است در مورد مساله‌ای که فکر می‌کنیم کودکمان دارد، با مربی و معلمش صحبت کنیم. مثلا مادری گمان می‌کند کودکش تمرکز ندارد اما مربی وقتی کودکان را با هم مقایسه می‌کند، می‌تواند به شما بگوید کودکتان مساله‌ای دارد یا نه. گاهی هم والدین شکایت می‌کنند که من تمام روش‌های درست تربیتی را رفته‌ام اما مثلا با وجود آنکه از روی اصول با تشویق و… نظم را به کودکم یاد داده‌ام، او همچنان شلخته است. در این شرایط پاسخ این است که نمی‌توان خمیرمایه آدم‌ها را عوض کرد. فرزند ما مثل یک درخت سیب است. اگر شاخه‌های درخت سیب را هم بزنید باز سیب می‌دهد و میوه‌اش عوض نمی‌شود.
پرخاشگران امروز، تنبیه‌شدگان دیروزند!
اکثر والدین معتقدند در کودکی با روش تربیتی سرشار از تنبیه بزرگ شده‌اند و الان هم هیچ مشکلی ندارند!
واقعا؟! کافی است نگاهی به جامعه بیندازیم. وقتی وارد بطن هر خانواده می‌شویم، متوجه می‌شویم آدم بی‌مساله نداریم. حتی من هم بی‌مساله نیستم. این همه دعوا و خشونت در جامعه ما نشانه تاثیر همین روش اشتباه تربیتی است. در رانندگی میزان خشونت و تصادفات ما بالاست. همیشه دعوا داریم و مدام به هم پرخاش می‌کنیم. چرا باید حتما در خیابان افسر باشد تا قوانین را رعایت کنیم؟ یاد گرفته‌ایم از کسی بترسیم تا قانون را رعایت کنیم… اینها ماحصل همان روش تربیتی نادرست است.
سمیه مقصودعلی
