بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون – از زمانی که به یاد می‌آورد، پسرش در زمان نوزادی هنگام شیر خوردن دچار تنگی‌نفس می‌شد. تا اینکه دوران شیرخوارگی با مشکلات فراوان گذشت و مساله خرخر کردن در خواب مطرح شد. فرزندش با جثه کوچکی که داشت، مانند یک فرد بزرگسال در خواب خر و پف می‌کرد. علاوه بر این، مدام دچار سرماخوردگی و گلودرد می‌شد. بدتر از همه اینکه زمان گلودرد، برای نفس کشیدن به تقلا می‌افتاد. پزشکان، مشکل او را بزرگی لوزه و تنها راه درمانش را جراحی تشخیص داده بودند، اما مادر از گوشه و کنار شنیده بود که این جراحی عوارضی برای سیستم ایمنی بدن کودک دارد…
آنچه خواندید، درباره مشکل مادری بود که بر سر دوراهی جراحی کردن یا جراحی
نکردن لوزه کودکش مردد مانده؛ سوالی که ممکن است سوال خیلی از والدین باشد.
در «کودکان» این هفته برای رسیدن به پاسخ این پرسش شایع با دکتر کامران
کامروا، متخصص گوش و حلق و بینی و دانشیار دانشگاه علوم‌پزشکی ایران،
گفت‌وگو کرده‌ایم. با ما همراه شوید.
لوزه‌ها در کجای بدن قرار گرفته‌اند و چه وظیفه‌ای بر عهده دارند؟
دستگاه لنفاوی بخشی از سیستم دفاعی بدن و محلی برای تقابل فیزیکی و
شیمیایی بدن با عوامل خارجی است. این تقابل به‌وسیله سلول‌ها‌ی لنفوسیتی
انجام می‌گیرد. لنفوسیت‌ها باید بعد از تولید شدن به تکامل برسند. نقاط
مختلفی در بدن وجود دارند که باعث تکامل این سلول‌ها می‌شوند. بخشی از این
نواحی را «حلقه والدایر» تشکیل می‌دهد که در حلق و دهان قرار دارد و شامل
لوزه سوم و لوزه‌ها‌ی حلقی می‌شود. لوزه سوم در محل نازوفارنکس (خلف
سوراخ‌ها‌ی بینی در ناحیه کف قاعده جمجمه) قرار دارد. لوزه‌ها‌ی حلقی یا
زبانی نیز در ۲ طرف حلق در انتهای زبان بین ۲ پرده قدامی و خلفی قرار
گرفته‌اند و معمولا در زمان تورم، با باز کردن دهان قابل‌مشاهده‌اند.
در چه مواردی لوزه‌ها دردسرساز می‌شوند و نیاز به عمل جراحی دارند؟
گاهی اوقات لوزه‌ها به دلایل مختلف تحریک می‌شوند و حجمشان افزایش
می‌یابد. درنتیجه باعث انسداد مجاری تنفسی می‌شوند. در این وضعیت لوزه‌ها
دیگر فعالیت مناسبی ندارند و خود عاملی برای بروز بعضی بیماری‌ها می‌شوند؛
از جمله اختلال تنفسی هنگام خواب، گرفتگی بینی، سینوزیت، اوتیت (عفونت گوش
میانی) و گوش‌دردهای مکرر. درواقع، اگر فرد بیش از ۶ بار در سال دچار
عفونت‌ها‌ی استرپتوکوکی، تب و تشنج شود یا اگر حامل ویروس فلج اطفال باشد،
نیاز به جراحی لوزه پیدا می‌کند. در بعضی موارد نیز برداشتن لوزه،
اندیکاسیون مطلق ندارد؛ از جمله مواردی که در آن لوزه‌ها به هم نزدیک
می‌شوند و اختلال تنفسی ایجاد می‌کنند یا زمانی که حجم لوزه سوم آنقدر
افزایش می‌یابد که فرد فقط از راه دهان تنفس می‌کند و تغییر شکل در فک و
صورت ایجاد می‌شود. این تغییر شکل، تحت‌عنوان «آدنویید فیس» یا قیافه لوزه
سومی شناخته می‌شود. در این شرایط فک پایین کوچکم می‌شود و عقب می‌رود.
همچنین فاصله بینی تا لب بالا زیاد می‌شود و ردیف دندان‌ها به هم می‌خورد.
تورم لوزه چگونه تشخیص داده می‌شود؟
یکی از روش‌ها‌ی تشخیص، معاینه بالینی بیمار و توجه به علائم او است.
این افراد معمولا با دهان باز نفس می‌کشند و شب‌ها ناآرام هستند و با خرخر
می‌خوابند. همچنین ممکن است بدخلق و بدغذا باشند. از لحاظ رشدی نیز معمولا
دچار مشکل می‌شوند و همیشه خواب‌آلوده‌اند. این کودکان تمرکز کافی ندارند و
به همین دلیل از لحاظ درسی مشکل پیدا می‌کنند. حجم لوزه سوم را همچنین
می‌توان با عکس رادیولوژی از گردن یا آندوسکوپی تشخیص داد.
چرا پسربچه‌ها بیشتر از دخترها دچار مشکلات لوزه می‌شوند؟
در این زمینه آمار دقیق و علمی‌ای وجود ندارد. این موضوع شاید تصور
بعضی‌ها باشد که مشکلات لوزه در پسرها بیشتر دیده می‌شود. در صورتی که
چنین تصوری حقیقت ندارد و دخترها و پسرها از این لحاظ با هم تفاوتی ندارند.
بهترین سن برای جراحی لوزه چه زمانی است؟
لوزه سوم را می‌توان از ۱۰ هفتگی یا ۳ ماهگی، زمانی که وزن کودک به ۱۰
پوند (۵/۴ کیلوگرم) می‌رسد و هموگلوبین خونش ۱۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است،
با جراحی خارج کرد، اما جراحی لوزه‌ها‌ی حلقی را باید از ۳ سالگی به بعد
انجام داد. بزرگسالان نیز محدودیتی از لحاظ سنی برای این جراحی ندارند.
یعنی ممکن است بزرگسالان نیز به جراحی برای خارج کردن لوزه نیاز پیدا کنند؟
بله، در بعضی موارد، لوزه‌ها به حالت متخلخل درمی‌آیند و مواد غذایی
داخل حفره‌ها‌ی آنها گیر می‌افتد. در نتیجه فرد دچار عفونت‌ها‌ی مکرر لوزه،
بوی بد دهان، خرخر تنفسی، خرخر شبانه و آپنه خواب می‌شود. در این شرایط
می‌توان لوزه‌ها را در سنین بالاتر نیز با جراحی خارج کرد.
آیا این تفکر که تورم لوزه با بزرگ شدن کودک برطرف می‌شود، درست است؟
نه، زمانی که جراح تصمیم به خارج کردن لوزه‌ها می‌گیرد حتما باید
جراحی را انجام داد زیرا عوارض ناشی از باقی ماندن لوزه‌ها در طولانی‌مدت
سلامت فرد را به خطر می‌اندازد. در این شرایط، جراحی نکردن می‌تواند باعث
افزایش فشارخون اولیه در طولانی‌مدت،تغییر شکل فک و صورت، به هم خوردن
ترتیب دندان‌ها، آپنه خواب، سینوزیت، حساسیت شدید، آسم، عفونت شدید گوش،
اختلالات شنوایی و… شود.
پس این تفکر هم نادرست است که می‌گویند برداشتن لوزه باعث ضعف سیستم ایمنی بدن می‌شود؟
این تفکر به هیچ‌وجه درست نیست. لوزه‌ها در تکامل و توسعه سیستم
ایمنی بدن نقش دارند و حاوی سلول‌ها‌ی حافظه ایمنی هستند اما تنها بخش
سیستم ایمنی بدن نیستند. برای مثال، آپاندیس هم جزو سیستم ایمنی محسوب
می‌شود. ملاک‌های تشخیصی(اندیکاسیون) که پزشکان متخصص برای برداشتن
لوزه‌ها می‌گذارند، کاملا علمی و شناخته شده‌اند و در این شرایط، عوارض و
عواقب حفظ لوزه‌ها بیشتر از برداشتن آنهاست.
درمان‌ها‌ی غیرجراحی برای تورم لوزه کدام‌اند و برای چه افرادی کاربرد دارند؟
اگر فرد دچار حساسیت یا سینوزیت باشد، می‌تواند برای کمک به کاهش حجم
لوزه سوم از اسپری‌ها‌ی حاوی کورتیکواسترویید استفاده کند. با این حال، در
این مورد بین متخصصان اختلاف نظر وجود دارد.
استفاده از این اسپری‌ها در طولانی‌مدت عارضه ایجاد نمی‌کند؟
نه، این کورتون‌ها خوراکی نیستند و به صورت استنشاقی مصرف می‌شوند،
بنابراین معمولا تاثیرات عمومی روی بدن نمی‌گذارند و می‌توان برای
طولانی‌مدت از آنها استفاده کرد.
چگونه با استفاده از امواج رادیوفرکانس (RF) حجم لوزه سوم را کاهش می‌دهند؟
استفاده از امواج رادیوفرکانس یکی از روش‌ها‌ی مختلف جراحی محسوب
می‌شود. درواقع، برای برداشتن لوزه‌ها می‌توان از امواج اولتراسوند، امواج
رادیوفرکانس، لیزر یا روش متداول جراحی استفاده کرد. آنچه اهمیت دارد
اندیکاسیون جراحی است. اینکه جراحی با چه وسیله‌ای انجام شود به هیچ‌وجه
اولویت نیست. هیچ‌یک از این روش‌ها بر دیگری مزیت ندارد و بیشتر مسائل
اقتصادی هستند که در انتخاب آنها نقش دارند.
ستاره محمد
