بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون- داستانِ فیلم، زندگی دخترک یتیمی را روایت می‌کند که با مرگ یا در حقیقت خودکشی مادرش در یتیم‌خانه دست و پنجه نرم می‌کند. در یتیم‌خانه به بچه‌ها قرص آرامبخش می‌دهند و بث هارمون با بازی «آنیا تیلور جوی» به این قرص‌های آرامبخش توهم‌زا اعتیاد پیدا می‌کند. توهم حاصل از مصرف این قرص‌ها مسیر جدیدی در زندگی بث باز می‌کند؛ او در ملاقات با سرایدار یتیم‌خانه متوجه استعداد خارق‌العاده‌اش در شطرنج می‌شود و با قدرت تخیل و تمرکزی که بر اثر مصرف قرص‌ها پیدا می‌کند، شطرنجِ خیالی تمرین می‌کند. این قصه چند خطی سریال «گامبی وزیر» است که نتفلیکس خبر داده با بیش از ۶۲ میلیون بیننده در ۲۸ روز به یکی از پربیننده‌ترین مینی‌سریال‌ها در این سرویس تبدیل شد. تنها چند روز بعد از پخش این مینیسریال موجی از کامنت‌های مثبت در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی پیچید. همه یک پیام مشترک داشتند؛ «گامبی وزیر» را از دست ندهید! این سریال تصویر جدیدی از شطرنج را به نمایش درآورده؛ با «گامبی وزیر» حالا همه صفحه شطرنج می‌خرند، استراتژی‌های آغاز بازی را براساس متدهای کلاسیک تمرین می‌کنند و عاشق شطرنج هستند. مینیسریال ۷ قسمتی «گامبی وزیر» را اسکات فرانک و آلن اسکات ساخته‌اند که اسکات فرانک وظیفه کارگردانی و نوشتن فیلمنامه تمامی قسمت‌های سریال را به عهده داشته است. این اما اولین‌بار نیست که اسکات فرانک یک اثر پرسر و صدا به نمایش می‌گذارد. او سابقه درخشانی در سینما دارد و پیش از این هم با نوشتن فیلمنامه‌هایی مانند «خارج از دید»، «گزارش اقلیت» و «لوگان» بر سر زبان‌ها افتاده بود. فرانک دو بار برای فیلمنامه‌های اقتباسی «خارج از دید» و «لوگان» نامزد دریافت جایزه اسکار شده و حالا با «گامبی وزیر» روی دیگری از دنیای شطرنج را به آدم‌ها نشان داده. هر چند تا الان قصه‌های زیادی درباره شخصیت‌های باهوش و ورزشکار روایت شده اما شاید با قاطعیت بتوان گفت که «گامبی وزیر» خط و رسم‌های معمول را بر هم زده و به اثری متفاوت در این حوزه بدل شده است. اسکات فرانک و آلن اسکات مسیر متفاوتی ساخته‌اند و جزییاتی را درباره شخصیت اصلی داستان روایت می‌کنند که مخاطب را تا آخر قسمت هفتم می‌کشاند. آن‌طور که گاردین نوشته:«گامبی وزیر یک سریال بازیگرمحور است. بازیگر نقش اول زن در تمام طول سریال نه فقط با کلمه بلکه با حرکات چشم و بدن هم با مخاطب حرف می‌زند.»
بث؛ اعتیاد و نبوغ
آنیا تیلور جوی در گفت‌وگو با سایت خبری اسکرین رانت درباره شخصیت بث هارمون و اعتیاد آمیخته به نبوغ او صحبت کرد؛ اینکه او و اسکات فرانک، نویسنده سریال چطور دو موضوع سوء مصرف مواد مخدر و استعداد بی‌نظیر در بازی شطرنج را به طور همزمان در یک کاراکتر تلفیق کردند و به نمایش درآوردند. او تجربه بازیگری در موقعیت راه رفتن روی طناب اعتیاد و نبوغ را بی‌نهایت جذاب توصیف کرده و گفته:«چیزی که من و اسکات خیلی زود درباره‌اش به نتیجه رسیدیم این بود که هیچ بازی شطرنجی احساس یکسانی ندارد و هیچ دوره‌ای از مصرف الکل یا مواد هم احساس یکسانی ندارد. چیزی که به نظر من درباره اعتیاد جذاب بود این است که هر چیزی که برای خوددرمانی مصرف می‌شود صرفا برای مدت زمان کوتاهی مفید است. به همین دلیل است که آدم سراغش می‌رود. چیزی که آدم را نابود می‌کند، زمانی است که هر چیزی مصرف کرده‌ای دیگر جواب نمی‌دهد که این اتفاق ناگریز است. آن وقت است که زندگی شما کاملا از ریل خارج می‌شود. بنابراین درک اینکه چرا بث این کار را می‌کند جذاب می‌شود؛ آیا او در حال حاضر الکل مصرف می‌کند چون حس می‌کند کاملا ایزوله شده؟ آیا این قرص‌ها را مصرف می‌کند چون فکر می‌کند تنها راه پیروزی او در مصرف این مواد است؟ احساسات بث بیش از اندازه زیاد است و او باید احساساتش را آرام کند. من فکر می‌کنم درک این موضوع باعث شد که ما از موضوع اعتیاد تقلید مسخره‌ای نکنیم و به شکل کلیشه‌ای به آن نپردازیم که «اوه، در حال حاضر من واقعا به‌هم ریخته‌ام…» نه! این یک بیماری بسیار جدی است و یک دلیل مشخص برای همه این اتفاق‌ها وجود دارد.»
تجربه شطرنج؛ بروس پاندولفینی را کنارم داشتم
بازی شطرنج! شاید کمتر کسی پیش از پخش سریال «گامبی وزیر» فکر می‌کرد روزی شطرنج این‌قدر برای همه مردم جذاب شود که عبارت «چگونه شطرنج بازی کنیم؟» در جست‌وجوی گوگل به بالاترین میزان خود در ۹ سال گذشته برسد. آنیا تیلور جوی درباره سابقه بازی شطرنج و تجربیاتی که در «گامبی وزیر» به دست آورده به «اسکرین رانت» گفته:«من هرگز قبل از بازی در این مینیسریال شطرنج بازی نکرده بودم و احساس قدردانی می‌کنم که فرصت تجربه این دنیای جادویی پنهانی به من داده شد؛ دنیایی که چیزی از آن نمی‌دانستم. من یک مربی شطرنج باورنکردنی و حرفه‌ای به نام بروس پاندولفینی کنارم داشتم که انسانی شگفت‌انگیز، بسیار حمایت‌گر و بسیار دوست‌داشتنی است. شاید به نظر عجیب بیاید اما من مسوولیت زیادی نسبت به جامعه شطرنج احساس می‌کردم که داستان را به درستی تعریف کنم و واقعا بتوانم آن شخصیت را مجسم کنم. می‌خواستم ایمیل‌های بروس را چاپ کنم و روی دیوار بچسبانم. او بعد از دیدن سریال به من ایمیل‌هایی زده بود که برخی از آنها چیزهای خیلی خاصی هستند. او به این نمایش افتخار می‌کند و این باعث افتخار من است.»
گری کاسپاروف؛ بازی آخر باید به روش گامبی وزیر انجام می‌شد
شطرنج‌باز بزرگ روس مشاور سریال «گامبی وزیر» بوده که اسکات ابتدا از او دعوت می‌کند نقش واسیلی بورگوف، حریف روسی بث هارمن را بازی کند. «گری کاسپاروف» در گفت‌وگو با سایت خبری اسلیت درباره پیشنهاد اسکات برای بازی در سریال گفته:«پیشنهاد وسوسه‌انگیزی بود اما من گفتم که نگرانم به خاطر برنامه‌هایم نتوانم این همه وقت بگذارم چون بازی در این نقش دست‌کم ۲ تا ۳ ماه زمان می‌برد. اما به اسکات گفتم چرا درباره سریال حرف نزنیم؟ شاید بتوانم با تجربه‌ای که در این حوزه دارم، کمک کنم صحت اتفاقاتی که درباره شطرنج می‌افتد حفظ شود. چون فیلم‌های زیادی درباره شطرنج ساخته شده بود که مردم بیشتر حس می‌کردند این هالیوود است نه شطرنج. چیزی در آنها گم شده بود؛ در واقع روان‌شناسی و زبان بدن در آنها درست نبود.» او در ادامه توضیح داده که بعد از خواندن کتاب والتر تویس که فیلم از روی آن ساخته شده همچنین خواندن فیلمنامه به اسکات گفته:«۳ عنصر مهم در فیلمنامه هست که می‌تواند در آنها کمک کند. اول اینکه شطرنج چطور بازی می‌شود. منظور فقط حرکت مهره‌ها نیست بلکه زبان بدن، لمس مهره‌ها و همه چیزهایی که به مخاطبان این حس را می‌دهد که آنها بازیکن واقعی هستند. دوم هم بازی‌هایی که در طول سریال نمایش داده می‌شود. طبعا تعداد زیادی بازیکن شطرنج این سریال را می‌بینند و می‌گویند:« اینها چرنده!» خیلی از فیلم‌هایی که درباره شطرنج ساخته شده، نمی‌توانند روش درست حرکت مهره‌ها را به تصویر بکشند. در فیلمی که درباره بازیکن و بازی شطرنج است باید شطرنج واقعی بازی شود و مردم اگر این قابلیت را دارند باید تشخیص بدهند که این یک بازی واقعی است.» با توجه به اینکه والتر تویس در کتابش بازی‌ها را توصیف کرده باید بازی‌هایی پیدا می‌شد که تا حد امکان به توصیف کتاب نزدیک باشند. گری در‌نهایت با بروس پاندولفینی که مشاور اقتباس فیلمنامه از رمان «گامبی وزیر» بوده، صحبت می‌کند و بازی‌های کلیدی را انتخاب می‌کنند. گری در این باره توضیح داده:« بیشتر بازی‌ها دشوار نبود اما بزرگ‌ترین چالش بازی آخر بود. بازی آخر باید با استراتژی گامبی وزیر بازی می‌شد. البته می‌توانستم بازی‌هایی با استراتژی‌های دیگر هم انتخاب کنم اما با روح کتاب جور درنمی‌آمد. باید استراتژی‌‌ای انتخاب می‌کردم که در ۴۰ حرکت یا همان حدود به موقعیت پیچیده‌ای برسد که به زمان دیگری موکول شود.» این استراتژی شروع دقیقا همان موقعیت پیچیده‌ای که لازم بود را ایجاد کرد؛ موقعیتی که به نقطه اوج سریال تبدیل شد. وقتی خبرنگار سایت پی‌آرآی از گری کاسپاروف پرسید:«حالا که سریال تمام شده و شما آن را دیده‌اید به نظرتان چقدر مسابقه‌های شطرنج این سریال واقعی است؟ آیا همچنان چیز عجیب و غیرقابل باوری در آنها وجود دارد؟»گری کاسپاروف پاسخ داد:«من می‌دانم که آدم نمی‌تواند به نتیجه مطلوب صددرصدی دست پیدا کند چراکه ما درباره بازیگرها صحبت می‌کنیم. آنها مجبور بودند وانمود کنند که شطرنج بازی می‌کنند اما این فیلم صرفا برای من یا هیچ شطرنج‌باز حرفه‌ای دیگری نبوده. این فیلم برای عموم مردم است. عموم مردم بر این باور هستند که واقعی بوده و به اندازه‌ای که یک فیلم هالیوودی می‌توانسته به بازی شطرنج نزدیک شده است.» نتفلیکس چند روز بعد از پخش «گامبی وزیر» در صفحه توییتر خود خبر داد که این مینیسریال در ۹۲ کشور در لیست ۱۰ برنامه پربیننده نتفلیکس است و در ۶۳ کشور رتبه اول را کسب کرده. همچنین رمانی که منبع اقتباس این سریال بوده بعد از گذشت ۳۷ سال از زمان انتشار در لیست پرفروش‌ترین کتاب‌های نیویورک تایمز قرار گرفته است. اسکات فرانک درباره میزان استقبال مردم از «گامبی وزیر» گفته:«من از این اتفاق هم خوشحالم و هم مات و مبهوت! این فراتر از چیزی است که هر کدام از ما تصور می‌کردیم».
صدف فاطمی/اعتماد
