بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون -اولین باری که سبزیکاری در خانه را دیدم در آپارتمان یکی از اقوام بود. چند گلدان تره، شاهی و ریحان را از فروشگاهی خریده و گذاشته بود روی بالکن کم‌نورشان. سبزی‌ها کم‌جان بودند اما چیدن‌شان برای سفره شام حس خیلی خوبی داشت. به نظرم آدم هرقدر هم که ناشی باشد سبزی‌هایش از آن سبزی‌های فروشگاهی که بدتر نمی‌شوند. تجربه‌اش می‌ارزد. اصلا چرا باید در خانه سبزی بکاریم؟ این همه زحمت فقط به خاطر حس خوبش؟ قطعا نه. در کنار حس خوب می‌شود به محاسنی مثل تولید محصول سالم و ارگانیک، صرفه‌جویی هزینه‌ها و در دسترس بودن آسان سبزی اشاره کرد. علاوه بر اینها می‌شود در مصرف آب هم صرفه‌جویی کرد. چطور؟ موقع شست‌و‌شوی میوه‌ها، آب را داخل سینک جمع کنید و از آن برای آب دادن سبزیجات یا دیگر محصولات باغچه‌ای و گلدان‌ها استفاده کنید. می‌شود گفت بیشتر سبزی‌ها مثل تره، شاهی، شنبلیله، ریحان، نعنا، جعفری، گوجه‌فرنگی، فلفل دلمه‌ای و حتی کدو و بادمجان در خانه قابل کاشت هستند. بستگی دارد شما به کدام علاقه‌مند باشید و چقدر جا برای پرورش آنها داشته باشید. در ادامه سبزیکاری در خانه را گام به گام توضیح داده‌ایم.
گام اول: انتخاب بذر مناسب
چرا انتخاب بذر اولین و مهم‌ترین قدم برای این کار است؟ چون شما اگر بهترین خاک، نور کافی و سایر شرایط محیطی مناسب را داشته باشید اما بذرتان نامرغوب باشد، همه تلاش‌تان هدر می‌رود. بهتر است از بذرهای بسته‌بندی شده استفاده کنید چون این بذر اصلاح و بوجاری شده‌اند و تاریخ انقضا و مقدار بذر مصرفی در هر متر مربع روی آنها هم درج شده.
نکته: برای اطمینان از سلامت بذر می‌توانید یک تست ساده از بذر بگیرید. به همین منظور چند عدد بذر را لای دستمال کاغذی یا یک تکه پارچه نخی نازک بپیچید. دو سه روز آن را با اسپری کردن آب مرطوب نگه دارید. اگر طی این مدت بذرها جوانه بزنند یعنی زنده‌اند و سالم وگرنه باید بی‌خیال کاشت آنها شوید و بذر جدید تهیه کنید.
بهتر است بذرها را چند ساعت تا چند روز قبل از کاشت بخیسانید تا زودتر سبز شوند. تعداد این ساعات بستگی به اندازه بذر و ضخامت پوسته آن دارد. مثلا بذر شاهی و جعفری که ریزند دو ساعت و باقلا و لوبیا که درشتند چهار ساعت باید در آب خیسانده شوند. طی این مدت خیساندن بذرها متورم می‌شوند. مثل وقتی که لوبیا و نخود را برای آش خیس می‌کنیم. می‌گویند آب ولرم باشد بهتر است.
گام دوم: انتخاب خاک مناسب
خاکی برای سبزیجات مناسب است که سبک باشد. اگر از خاک باغچه استفاده می‌کنید آن را الک کنید و مقداری خاک برگ با آن مخلوط کنید. خوب است خاک کمی نم داشته باشد. ولی اگر خاک‌های آماده‌ای مثل پرلیت تهیه کرده‌اید نیازی به این کار نیست. حتی می‌توانید بسترهای بسته‌بندی شده حاضری را که مخصوص کاشت سبزیجات هستند خریداری کنید. خاک را درون یک گلدان یا ظروف کاشت (فلاور باکس) به ارتفاع حدود یک وجب ( ۲۰-۱۵سانتی‌متر) بریزید. دقت کنید ظرف‌تان سوراخ زهکش داشته باشد. آب روی بذرهای خیس شده را خالی کنید. حتی می‌توانید آنها را روی یک تکه روزنامه بریزید تا موقع کاشت خیلی خیس و آبکی نباشند. بعد بذرها را با دست روی خاک بپاشید. مقدار بذر استفاده شده در هر متر مربع را روی بسته بذر نوشته. شاید با خودتان بگویید قطر گلدان من آن قدر کوچک است که اصلا به محاسبه متر مربع نمی‌رسد. ایرادی ندارد. مهم این است که شما دقت کنید زیاد بذر نپاشید که بعدا مجبور به تنک کردن آن شوید.
نکته ۱: عمق کاشت چقدر باشد؟ بسته به بزرگی و کوچکی بذر، عمق کاشت ۵/۰ تا ۵/۲ سانتی‌متر است.
نکته۲: چقدر خاک روی بذر بریزیم؟ نباید خیلی روی بذرها خاک بریزید به خصوص در آنهایی که خیلی ریزند. چون خاک زیاد باعث نرسیدن نور و اکسیژن شده، خفه می‌شوند و نمی‌توانند جوانه بزنند. فرمول خاصی برای این کار وجود ندارد و بیشتر بر اثر تجربه به دست می‌آید ولی اگر خیلی اهل عدد و رقم هستید خوب است بدانید مقدار خاک ریخته شده روی بذر تقریبا هم اندازه یا حداکثر دو برابر قطر بذر است. مثلا اگر قطر بذر سه میلی‌متر است سه و نهایتا شش میلی‌متر خاک روی آن ریخته می‌شود.
نکته۳: اگر جایی خواندید که نوشته بود سبزیجات را می‌توان در بسترهای خاکی و یا غیرخاکی کاشت منظور از غیر خاکی همین پرلیت است.
نکته ۴: بعضی سبزیجات مثل گوجه‌فرنگی، کلم و تره‌فرنگی برای رشد بهتر باید نشاء‌کاری شوند یعنی اول بذر آنها در خزانه (جایی غیر از گلدان) کاشته شود، بعد در محل کاشت اصلی نشاء‌کاری شود. بنابراین بعد از این‌که ارتفاع بوته به حدود ۲۰ سانتی‌متر رسید و در زمانی که یک روز از آبیاری آنها گذشته، باید از خاک درشان آورد و به ظرف کاشت منتقل کرد. البته باید توجه داشت که خاک اطراف ریشه نشاء از هم نپاشد.
گام سوم: آبیاری
بعد از کاشت باید بذرها را آب داد. بهتر است با آبپاش این کار را انجام دهید، نه با شلنگ. چون حجم زیاد آب باعث حرکت بذرها می‌شود و بعد موقع سبز شدن در یک قسمت تراکم زیاد بذر را دارید و در قسمت دیگر کچلی. حتی برای اطمینان از جابه‌جا نشدن بذرها موقع آبیاری، روی آنها را یک گونی یا پارچه نخی نازک بکشید بعد با آبپاش آب بدهید. این کار را تا زمانی ادامه دهید که بذرها جوانه بزنند. حواستان باشد آن‌قدر هم آبیاری نکنید که بذرها بگندند.
نکته: سبزیجات سبز شده نباید خشکی ببیند و باید در آبیاری آنها خیلی دقت کرد.
گام چهارم: نور و دما
بذرها بعد از آبیاری در خاک مستقر می‌شوند و کم کم شروع می‌کنند به ریشه دواندن. تا قبل از جوانه‌زنی نیاز به نور ندارند، اما به محض جوانه زدن باید چهار پنج روز آنها را در جای نورگیر قرار دهید. جای نورگیر هم جایی است که به طور متوسط شش ساعت از روز را نور داشته باشد.
گام پنجم: هرس
وقتی جوانه‌ها رشد کردند و بوته سبزی هشت برگی شد، دو برگ کوچک انتهایی را که تازه درآمده و در سر ساقه قرار دارد با نوک ناخن بکنید. اگر یادتان باشد این کار را با گل حسن یوسف و بعضی گل‌های دیگر می‌کنیم. فایده‌اش چیست؟ باعث می‌شود برگ‌های بیشتری در پایین ساقه شروع به رشد کنند و محصول‌تان بیشتر شود. اگر ریحان، جعفری و گشنیز کاشته‌اید هرس برایشان ضروری است.
گام ششم: انتخاب ظرف مناسب
معمولا برای کاشت سبزیجات در بالکن از ظروف کاشتی که مستطیلی هستند استفاده می‌کنند چون عمق کم و سطح زیاد نسبت به گلدان‌های استوانه‌ای دو گزینه کارآمد برای این انتخاب است. این ظروف مستطیلی ممکن است جعبه‌های چوبی باشند یا ظروف پلاستیکی که به فلاور باکس معروفند. از ظروف دورریختنی هم می‌توانید به عنوان ظرف کاشت استفاده کنید. مثلا یک بطری نوشابه را به صورت افقی برش بزنید تا تبدیل به یک گلدان شود. جنس گلدان پلاستیکی، چوبی یا سفالی باشد فرقی به حال رشد سبزیجات ندارد، مهم تأمین عمق مورد نیاز کاشت و داشتن سطح بیشتر برای برداشت زیادتر محصول است. به طور کلی عمق کاشت ظرف نباید از ده سانتی‌متر کمتر باشد.
گام هفتم: زمان کاشت
بهار زمان مناسبی برای کاشت سبزیجات است، چون به‌راحتی می‌شود ظروف کاشت را روی بالکن و در هوای آزاد قرار داد. اما دقت کنید سبزیجات حساس به سرما را در اوایل بهار و بعد ازبرطرف شدن خطر سرمای دیررس بهاره کشت کنید.
گام هشتم: درمان سبزی‌های بیمار یا آفت‌زده
در گزارش‌های آینده به طور مفصل در این باره خواهیم نوشت، اما به طور اجمالی بدانید که به هیچ وجه از سموم شیمیایی برای درمان بیماری‌ها یا آفات سبزیجات خانگی استفاده نکنید. این کار به نفع سلامت خودتان و محیط زیست است. چون سموم ماندگاری زیادی در بافت سبزیجات دارند و تا قبل از بین رفتن اثر سم شما ناچار به چیدن سبزی هستید. سبزی آلوده به سم ارزش مصرف دارد؟ اگر دیدید گلدانی آلوده است تنها راه آن شست‌وشو با آب است. در مواردی می‌توان مایع ظرفشویی رقیق شده را با اسکاچ روی قسمت آلوده مالید و بعد با آب شست. حواستان باشد مایع پای گلدان نریزد.
نکته: یک راه پیشگیرانه برای ابتلا به بیماری، مخلوط کردن مقداری زغال پودر شده در خاک است.
گام نهم: تغذیه
برای تغذیه سبزیجات می‌توانید از کودهای سبز و ارگانیک یا شیمیایی استفاده کنید. اگر انتخاب‌تان کود شیمیایی است حتما به دوز مصرف روی بسته دقت کنید. استفاده بیش از حد در بدن انسان و حتی گیاه ایجاد مسمومیت می‌کند. به علاوه هزینه خرید کود شیمیایی برای مصارف خانگی به صرفه نیست. پس بهتر است خودتان دست‌به کار شوید و با پسماندهای گیاهی خانگی کود سبز بسازید.
گام دهم: وسایل مورد نیاز
با هم یک بار وسایلی را که در بالا ذکر کرده‌ایم مرور می‌کنیم: بذر، خاک، گلدان، آبپاش، الک و یک تکه گونی، پارچه نخی یا روزنامه. دستکش و بیلچه هم به کارتان می‌آید.
