بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون -بسیاری از ما دوست داریم اخبار و داستان‌های خود را در رسانه‌های اجتماعی با دوستان خود به اشتراک بگذاریم. همه ما به دلایل مختلف چیزهایی را با هم به اشتراک می‌گذاریم. شاید این یک داستان جالب باشد؛ خبرهایی درباره یک سلبریتی که دوست دارید یا چیزی که باعث خنده شما شده است را می‌بینید و آن را با دوستان‌تان به اشتراک می‌گذارید. اما این‌جا سوالی وجود دارد؛ آیا وقتی چیزی را که دوست دارید آنلاین ببینید و می‌بینید، آن را بررسی می‌کنید و قبل از به اشتراک گذاشتن آن با دیگران مطمئن می‌شوید که صحت دارد؟
همه چیزهایی که در اینترنت می‌خوانیم یا می‌بینیم درست نیست و اگر واقعا این‌طور باشد و ما آن را به اشتراک بگذاریم، باعث می‌شویم افراد بیشتری به چیزی که درواقع ساخته ذهن فردی است، اعتقاد و اعتماد داشته باشند. داستان‌هایی مانند این، اخبار جعلی خوانده می‌شوند و می‌توانند مشکل ایجاد کنند.
۲۰ کشور برای متوقف‌کردن اخبار جعلی آنلاین ثبت‌نام کردند
بیست کشور عضو سازمان ملل متحد روز پنجشنبه، ۲۶ سپتامبر، توافقنامه مشارکت بین‌المللی در مورد اطلاعات و دموکراسی را در مجمع عمومی سازمان ملل متحد امضا کردند تا انتشار اخبار جعلی به صورت آنلاین متوقف شود. این کشورها گرد هم آمدند تا مطابق توافقنامه‌ای که توسط خبرنگاران بدون مرز، نظارت بر آزادی مطبوعات آغاز شد، «اطلاعات مستقل، متنوع و قابل اعتماد در اینترنت» را تبلیغ کنند. برنامه اصلی این توافق بین دولتی ترویج اصول دموکراتیک در عرصه عمومی آنلاین است.
بسیاری از مردم داستان‌ها و اخبار جعلی را با دیگران به اشتراک می‌گذارند و مهمترین دلیل‌شان هم این است که بیشتر دیده شوند و فالوئرهای بیشتری به دست آورند و حالا که دنیا در انحصار شبکه‌های اجتماعی است راحت‌تر این داستان‌ها پخش می‌شود
لیست کشورهای امضاکننده شامل استرالیا، کانادا، شیلی، کاستاریکا، کرواسی، دانمارک، فرانسه، آلمان، هند، ایتالیا، لتونی، لیتوانی، لبنان، هلند، نروژ، آفریقای جنوبی، کره جنوبی، سنگال، تونس و بریتانیاست. ژان ایو لو دریان، وزیر امور خارجه فرانسه نیز دراین‌باره گفته است: «ظهور یک فضای دیجیتال جهانی، جهان اطلاعات را تکان می‌دهد، رو به پیشرفت می‌برد و خطرات را کاهش می‌دهد.»
اخبار جعلی چیست؟
اخبار جعلی، اخبار یا داستان‌هایی در اینترنت است که واقعیت ندارد. دو نوع خبر جعلی وجود دارد:
- داستان‌های دروغین که عمدا منتشر یا برای افراد ارسال می‌شود، برای این‌که مردم به چیزی غیر قابل باور، باور داشته باشند یا افراد زیادی را برای بازدید از یک وب‌سایت جذب کنند. این دروغ‌ها عمدی است که به‌صورت آنلاین در شبکه‌های مجازی و روی نت قرار داده می‌شود و کسی که آنها را می‌نویسد، می‌داند که ساخته شده است و واقعیت ندارد.
- داستان‌هایی که ممکن است حقیقت داشته باشد، اما کاملا دقیق نیست. این اتفاق به این دلیل می‌افتد که افرادی که آنها را می‌نویسند – مثلا روزنامه‌نگاران یا وبلاگ‌نویسان یا اینفلوئنسرها- همه حقایق را قبل از انتشار داستان بررسی نمی‌کنند یا ممکن است درباره آنها اغراق کنند.
در نهایت هم این اتفاق می‌افتد: بسیاری از مردم این داستان‌ها را با دیگران به اشتراک می‌گذارند و باید گفت مهمترین دلیل‌شان هم این است که بیشتر دیده شوند و فالوئرهای بیشتری به دست آورند و حالا که دنیا در انحصار شبکه‌های اجتماعی است خیلی راحت‌تر این داستان‌ها پخش می‌شود و همین موضوع می‌تواند مشکلی مهم باشد. همچنین ویرایش عکس‌ها و ساخت و ایجاد وب‌سایت‌ها ساده‌تر از گذشته است و همین کمک می‌کند تا داستان‌های جعلی واقعی به نظر برسد.
چرا اخبار جعلی مشکل‌ساز هستند؟
اخبار جعلی به دلایل مختلف مشکل‌ساز هستند.
نخستین نوع اخبار جعلی، دروغ‌های عمدی هستند که می‌توانند مشکل ایجاد کنند، زیرا باعث می‌شود افراد به چیزهای کاملا غیر واقعی اعتماد کنند و اعتقاد داشته باشند.
نوع دوم – وقتی مردم چیزی را بدون این‌که بدانند کاملا صحیح است، منتشر می‌کنند – باعث می‌شود مردم اعتماد کمتری به رسانه داشته باشند و همچنین چیزهایی را باور کنند که ممکن است نادرست باشد.
مردم همچنین تمایل دارند چیزهایی را که با آنها موافقند به اشتراک بگذارند، بنابراین اگر مردم اخبار جعلی زیادی به اشتراک می‌گذارند و بسیاری از مردم آن را باور می‌کنند، این موضوع باعث می‌شود مردم به‌راحتی در حبابی کاملا متفاوت با دنیای واقعی قرار بگیرند و تا رسیدن به حقیقت راه طولانی وجود خواهد داشت.
اخبار جعلی تا زمانی که همتای واقعی آن پخش می‌شد، به لطف شیوه مصرف اطلاعات و اشتراک‌‌گذاری، همه‌جا به‌عنوان اخبار اصلی و واقعی پخش می‌شد و عموم مردم در جریان آن قرار می‌گرفتند و همین باعث می‌شد بسیاری اخبار واقعی را باور نکنند
یکی از داستان‌های به اشتراک گذاشته شده در جریان انتخابات ایالات متحده در مورد دونالد ترامپ کاملا جعلی بود؛ بسیاری از مردم نوشته و به اشتراک گذاشته بودند که او رأی‌دهندگان جمهوریخواه خود را «کندذهن‌ترین گروه رأی‌دهندگان در کشور» خوانده است. اما او هرگز آن را به زبان نیاورده بود. همچنین خبرهای جعلی زیادی درباره حریف او هیلاری کلینتون در آن زمان نوشته شد.
بعضی می‌گویند که اخبار جعلی می‌تواند در رأی مردم تأثیر بگذارد که – در صورت صحت – مشکلی جدی است؛ مثلا در نتیجه افزایش اخبار جعلی، پارلمان انگلستان تحقیق درباره آن را آغاز کرد. این گروه تحقیق کردند که اخبار جعلی از کجا نشأت می‌گیرد، چگونه گسترش می‌یابد و چه تأثیراتی دارد. این نکته را به این دلیل عنوان کردیم که اگر واقعا وجود داشته باشد، این اخبار جعلی در تصمیمات مهم سیاسی مانند انتخابات تأثیر مهمی دارد.
چگونه متوجه شویم اخبار جعلی است؟
اگر می‌خواهید اطمینان حاصل کنید که با اخبار جعلی فریب نخورید، مواردی وجود دارد که می‌توانید آنها را رعایت کنید و گرفتار این موضوع نشوید.
از خودتان بپرسید:
- آیا این داستان در جای دیگر گزارش شده است؟
- آیا در رادیو، تلویزیون یا روزنامه‌ها وجود دارد؟
- آیا از سازمانی که داستان را منتشر کرده است آن را شنیده‌اید؟
- آیا وب‌سایتی که در آن داستان را پیدا کرده‌اید، اصیل است؟ (به معنای این که به نظر نمی‌رسد مانند یک وب‌سایت copycat است بلکه مانند یک وب‌سایت واقعی است.)
- آیا آدرس وب‌سایت در قسمت بالای صفحه واقعی به نظر می‌رسد؟ آیا پایان وب‌سایت چیزی عادی مانند «.co.uk» یا «.com» است و مانند «com.co» غیر عادی نیست؟
- آیا عکس یا فیلم طبیعی به نظر می‌رسد؟
- آیا داستان به نظر باورپذیر است؟
اگر جواب هر یک از این سوال‌ها «نه» است، ممکن است بخواهید قبل از به اشتراک گذاشتن یا باور کردن، آن را کمی بیشتر بررسی کنید.
نکاتی برای کشف خبرهای جعلی
حداقل در چند سال گذشته، اخبار جعلی خبرساز شد؛ از انتخابات عجیب و بی‌سابقه در ایالات متحده تا زمین‌لرزه‌ها و شیوع بیماری‌ها و برگزیت (Brexit)؛ برخی واقعی و برخی قانع‌کننده اما دروغ و همه اینها در حافظه تاریخی ما ثبت شد.
در کنار تمام گزارش‌های منصفانه، صحیح، واقعی و تحقیق‌شده چیزی که از همه شوم‌تر بود اخبار و داستان‌های جعلی بود؛ داستان‌هایی که به نظر دقیق می‌رسید، اما درواقع نادرست بود.
وقتی مردم چیزی را بدون این‌که بدانند کاملا صحیح است، منتشر می‌کنند – باعث می‌شود مردم اعتماد کمتری به رسانه داشته باشند و همچنین چیزهایی را باور کنند که ممکن است نادرست باشد
اخبار جعلی تا زمانی که همتای واقعی آن پخش می‌شد، به لطف شیوه مصرف اطلاعات و اشتراک‌‌گذاری، همه‌جا به‌عنوان اخبار اصلی و واقعی پخش می‌شد و عموم مردم در جریان آن قرار می‌گرفتند و همین باعث می‌شد بسیاری اخبار واقعی را باور نکنند یا دچار سردرگمی شوند. طبق اعلام مرکز تحقیقات پیو، افراد زیر ۵۰سال نیمی از اخبار خود را به‌صورت آنلاین دریافت می‌کنند و برای افراد زیر ۳۰ سال، اخبار آنلاین دو برابر اخبار تلویزیون است.
آیا در مورد پاپ فرانسیس که به حمایت از دونالد ترامپ یا کارزار کلینتون در حال اجرای یک حلقه قاچاق جنسی از کودکان در خارج از یک سالن پیتزا در واشینگتن دی‌سی است(#pizzagate)، شنیده‌اید؟ این اخبار جعلی است.
چرا اخبار جعلی از دروازه خبر می‌گذرد؟
هزاران نفر از مردم این داستان‌های دروغین را پخش کردند. چرا؟ شاید به این دلیل که عناوین چشم‌نواز در فیدهای رسانه‌های اجتماعی ما و اشتراک مطالب، ما را از ارزیابی دور یا حتی خواندن را برای ما راحت‌تر می‌کند و این طوفانی ویروسی ایجاد می‌کند.
بر اساس تحقیقات پیو، عامل موثر دیگر، تعصب تأیید است. افراد به احتمال زیاد اطلاعاتی را تأیید می‌کنند که عقاید آنها را تأیید کند و اطلاعاتی را که نمی‌خواهند رد می‌کنند. اما نتیجه این همه اطلاعات غلط صرفا جهل نیست بلکه می‌تواند عواقب جدی‌تری را ایجاد کند.
ارزیابی اخبار
- اعتبار ناشر را ارزیابی کنید. آیا سایت انتشاردهنده از معیارهای استناد علمی برخوردار است؟ فقط به دلیل این‌که یک سایت در بین دوستان شما محبوب است، به معنای دقیق و واقعی بودن محتوای آن نیست.
- دیدگاه انتشار چیست؟ برای اطلاعات بیشتر درباره ناشر، رهبری و بیانیه رسالت، بخش «درباره ما» در سایت‌شان را بخوانید.
- نویسنده کیست؟ آیا او چیز دیگری منتشر کرده است؟ اگر خط مشی که نویسنده آن را دنبال می‌کند یا این‌که اطلاعات تماس نویسنده یک آدرس G-mailاست، خبر مشکوک است.
- به کیفیت و زمان توجه کنید. آیا شما متوجه خطاهایsic (ارورهایی که نیاز به صفحه منبع برای تأیید مطلب دارند) می‌شوید؟ تعداد زیادی از کلاهبرداری‌های اساسی از این طریق انجام می‌شود. اگر چنین است، ماموریت خواندن خود را قطع کنید. منابع معتبر دارای استانداردهای صحیح، بالاتر است.
- آیا داستان جدید است یا بازنشر می‌شود؟ اطمینان حاصل کنید که یک داستان قدیمی‌تر را به‌عنوان داستان جدید به شما ندهند.
- منابع و استنادها را بررسی کنید. مقاله را چگونه یافتید؟ اگر محتوای موجود در فید رسانه‌های اجتماعی شما نشان داده شده است یا در وب‌سایت شناخته شده در قسمت تبلیغ آمده است، با احتیاط عمل کنید. حتی اگر اطلاعات توسط یک دوست به اشتراک گذاشته شده است، حتما مراحل زیر را برای اطمینان از اعتبار ناشر چک کنید.
- مطلب از چه کسی نقل شده است؟ اگر فقدان نقل قول‌ها و منابع کمک‌کننده، به ویژه در مورد مسائل پیچیده وجود دارد حتما چیزی مشکل دارد و نباید به آن اعتماد کرد. روزنامه‌نگاری معتبر با جمع‌آوری اطلاعات تغذیه می‌شود، بنابراین فقدان تحقیقات به احتمال زیاد به معنی فقدان اطلاعات مبتنی بر واقعیت است.
- آیا اطلاعات در سایت‌های دیگر موجود است؟ اگر نه، پس احتمالا هیأت منصفه ژورنالیست درباره این‌که آیا این اطلاعات معتبر است یا خیر، وجود دارد. بانک اطلاعاتی کتابخانه منبع خوبی برای تأیید اعتبار اطلاعات است، پس فهرست منابع عمومی کتابخانه‌ها را بررسی کنید.
- آیا می‌توانید جست‌وجوهای معکوس برای منابع و تصاویر را انجام دهید؟ با بررسی منابع استناد شده، می‌توانید تأیید کنید که این اطلاعات به‌طور دقیق اعمال شده و تغییر نکرده است تا دیدگاه نویسنده را نشان دهد. در مورد تصاویر هم همین‌طور است. در دوره‌ای از سحر و جادو با فتوشاپ، شما همیشه نمی‌توانید آن‌چه را می‌بینید باور کنید.
