بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون – این ضرب‌المثل می‌گوید:
اگرچه کوشش مهم است، اما برخی چیزها ذاتاً از حدود طبیعی‌شان خارج نمی‌شوند و نمی‌توان از چیزی که استعداد و قابلیت ذاتی ندارد، انتظار نتیجه‌ای متفاوت داشت.
در واقع این ضرب‌المثل بر این نکته تأکید دارد که:
- “گل” که نماد زیبایی و نتیجه مطلوب است،
- از “شاخ بید” که نرم، انعطاف‌پذیر، اما بی‌گل است،
- حتی با تلاش و کوشش زیاد هم روییدن نمی‌گیرد.
🌿 ریشه ضرب‌المثل
این ضرب‌المثل از زبان ادبیات کلاسیک فارسی می‌آید و بر پایه مشاهدات طبیعی ساخته شده است. درخت بید به‌صورت طبیعی گل نمی‌دهد، یا اگر هم گل‌های نر ریزی داشته باشد، مانند گل سرخ و یاس و نرگس، زیبا یا معطر نیست.
از این‌رو در نگاه شاعران و اهل ادب، بید نمادی از ناتوانی ذاتی در باروری و آفرینش زیبایی بوده است.
📜 کاربرد ادبی
در آثار برخی از شاعران ایرانی، از بید و گل به عنوان نمادهای تقابل “بی‌ثمری” و “باروری” استفاده شده است.
برای مثال، در ابیاتی مانند:
از شاخ بید گر به تکلف گلی شکفت / آن گل نبود، فتنه‌ی طبع گلاب‌ریز است
(شاعر ناشناس)
🎯 کاربردهای رایج در گفت‌وگو
۱٫ بی‌استعدادی ذاتی
اگر فردی در زمینه‌ای خاص هیچ استعدادی نداشته باشد، حتی با آموزش و تمرین هم به سطح مطلوبی نمی‌رسد.
مثال:
«من هر چی تلاش کردم رضا رو نویسنده کنم نشد. به کوشش نروید گل از شاخ بید!»
۲٫ انتظار بی‌جا از افراد یا شرایط نامساعد
وقتی از کسی یا چیزی انتظار داریم کاری را انجام دهد که در حد و توانش نیست.
مثال:
«از این سیستم فاسد انتظار عدالت نداشته باش! گل از شاخ بید نمی‌روید!»
۳٫ هشدار در انتخاب
برای هشدار به کسی که امید واهی به موقعیتی نامناسب بسته است.
مثال:
«می‌خوای از یه آدم بی‌سواد مشاوره تحصیلی بگیری؟ گل از شاخ بید نمی‌رویه!»
🔁 معادل‌های مشابه در زبان فارسی
- از کوزه همان برون تراود که در اوست
- ذات نایافته از هستی‌بخش / کی تواند که شود هستی‌بخش
- هر چه از دل برآید، بر دل نشیند (در معنای معکوس، یعنی چیزی بی‌ریشه تأثیر ندارد)
- با آفتاب‌پرست نمی‌شود از پایداری گفت
🧠 پیام اخلاقی
انسان باید ظرفیت‌ها و واقعیت‌ها را بشناسد و تلاش خود را در جای درست صرف کند.
کوشش شرط لازم است اما کافی نیست.
هر چیزی، ظرفیتی دارد که نمی‌توان آن را با زور تغییر داد.
