بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون – ضرب‌المثل «توبه‌ی نصوح» یکی از مشهورترین اصطلاحات و تعابیر زبان فارسی است که بارها در مکالمات روزمره، متون ادبی و دینی به کار رفته است. این عبارت، به‌ویژه در زبان مردم ایران، نمادی از پشیمانی عمیق و بازگشت صادقانه از گناه به‌سوی اصلاح رفتار و ترک اشتباهات گذشته است. در ادامه، شکل درست این اصطلاح، ریشه‌های تاریخی و دینی آن، کاربردهای زبانی، و تفاوت آن با تعابیر نادرستی مانند «توبه نستوه» را بررسی می‌کنیم:
✅ شکل درست ضرب‌المثل: «توبه‌ی نصوح»
در زبان فارسی، گاهی به‌اشتباه از شکل‌هایی مانند «توبه نستوه» یا «توبه نستوهی» استفاده می‌شود، که نادرست‌اند. شکل صحیح این اصطلاح «توبه‌ی نصوح» است. واژه‌ی «نَصوح» در عربی به معنای خالص، پاک، خالص‌کننده و صادق است.
📜 ریشه دینی و قرآنی توبه نصوح
اصطلاح «توبه‌ی نصوح» در قرآن آمده است، در سوره تحریم، آیه ۸:
“یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَهً نَّصُوحًا…”
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، به‌سوی خدا توبه‌ای خالصانه (نصوح) کنید…
در این آیه، خداوند از مؤمنان می‌خواهد که به‌گونه‌ای صادقانه و پاک از گناهان خود بازگردند، به‌گونه‌ای که بازگشتی حقیقی و بدون بازگشت به گناه باشد.
👤 شخصیت افسانه‌ای “نصوح” در ادبیات
در کنار ریشه قرآنی، در فرهنگ عامه و برخی داستان‌های عرفانی، شخصی به نام «نصوح» نیز وجود دارد که داستانی نمادین دارد:
نصوح مردی در دربار بود که لباس زنانه می‌پوشید و در حمام زنانه کار می‌کرد، اما کسی به هویتش پی نبرده بود. روزی خبر شد که مأموران آمده‌اند تا حمام را بررسی کنند. نصوح از ترس رسوایی، به خدا پناه برد و توبه‌ای از ته دل کرد. در همان لحظه، موی صورتش ریخت و بدنش زنانه شد. این توبه‌ی حقیقی، نصوح را نجات داد و به این ترتیب به توبه‌ی نصوح معروف شد.
این روایت البته جنبه اسطوره‌ای و نمادین دارد، اما در فرهنگ ایرانی به‌عنوان نشانه‌ای از توبه خالصانه و نجات‌بخش در ذهن‌ها باقی مانده است.
🔄 فرق توبه نصوح با توبه‌های دیگر
در فرهنگ اسلامی، توبه‌ها می‌توانند سطوح مختلفی داشته باشند. توبه نصوح، خالص‌ترین و عمیق‌ترین نوع توبه است، با این ویژگی‌ها:
- پشیمانی عمیق از گناه
- ترک کامل عمل گناه‌آلود
- تصمیم جدی برای بازنگشتن به گناه
- در صورت امکان، جبران خسارت یا طلب حلالیت
- عمل صالح پس از توبه برای تطهیر دل و اثبات صداقت
💬 کاربردهای امروزی «توبه‌ی نصوح»
در محاورات روزمره، این اصطلاح به‌معنای پشیمانی جدی و بازگشت قطعی از کار اشتباه استفاده می‌شود:
«اگه می‌خوای ببخشمت، باید بدونم توبه‌ت نصوحه، نه اینکه دوباره همون کارو بکنی!»
«فلانی بعد از اون اتفاق، دیگه واقعاً توبه‌ی نصوح کرد.»
