بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون- ضرب‌المثل «چون غرض آمد، هنر پوشیده شد» یکی از پرمعناترین ابیات زبان فارسی است که به صورت ضرب‌المثل درآمده و در موقعیت‌های مختلفی به‌کار می‌رود. این عبارت از سعدی شیرازی، شاعر و حکیم نامدار قرن هفتم هجری، برگرفته شده است و همچنان یکی از پرکاربردترین مثل‌های اخلاقی و اجتماعی در زبان فارسی است.
ضرب‌المثل «چون غرض آمد، هنر پوشیده شد» برگرفته از مثنوی معنوی مولانا است، نه از گلستان سعدی. این بیت در دفتر اول مثنوی، بخش دوازدهم آمده؛ جایی که مولانا داستان پادشاه جهود را روایت می‌کند که به‌خاطر تعصب مذهبی و غرض‌ورزی، دست به ظلم گسترده‌ای علیه نصرانیان می‌زند.
✅ منبع اصلی:
چون غرض آمد، هنر پوشیده شد
صد حجاب از دل به‌سوی دیده شد
(مثنوی معنوی، دفتر اول، داستان پادشاه جهود، ابیات حدود ۲۷۰–۲۷۲)
🔍 معنی دقیق و ساده:
- چون غرض آمد: وقتی در دل آدمی کینه، تعصب، خشم یا نیت شخصی پدید آید.
- هنر پوشیده شد: دیگر خوبی، زیبایی، حقیقت و شایستگی‌ها دیده نمی‌شوند.
- صد حجاب از دل به سوی دیده شد: دل تیره می‌شود و بین چشم و حقیقت، پرده‌ای ضخیم می‌افتد؛ چشم دیگر واقعیت را نمی‌بیند.
🎯 معنی ضرب‌المثل در زبان امروز:
وقتی از کسی رنجیده‌خاطر، دلخور یا خشمگین باشیم، دیگر نمی‌توانیم خوبی‌هایش را ببینیم. همه‌چیز در نظر ما سیاه و منفی جلوه می‌کند، حتی اگر در واقع آن فرد شایستگی‌ها و هنرهای بسیاری داشته باشد.
🟦 کاربردهای رایج:
- در روابط شخصی:
دوستی که از طرف مقابل دلخور شده، دیگر همه‌ی کارهای خوب گذشته را هم نادیده می‌گیرد. - در قضاوت اجتماعی:
وقتی کسی از فرد یا گروهی خوشش نمی‌آید، بدون انصاف به آنها برچسب می‌زند. - در نقدهای بی‌انصافانه:
شخصی که به دلیل حسادت یا غرض‌ورزی، موفقیت‌ها یا استعدادهای دیگران را نمی‌پذیرد.
🟨 مثال در گفتگو:
- 🔸 «فلانی رو اخراج کردن، با اینکه خیلی کاربلد بود!»
- 🔹 «وقتی مدیر ازش کینه داشت، دیگه کاربلدی هم به چشمش نیومد. چون غرض آمد، هنر پوشیده شد.»
🟥 پیوند با تعصب در مثنوی:
مولانا در این داستان، نشان می‌دهد که چگونه تعصب مذهبی باعث می‌شود حقیقت ناب دیده نشود و انسان به ستم، نادانی و گمراهی کشیده شود. این بیت نه فقط یک نکته عرفانی، بلکه یک هشدار اجتماعی و روان‌شناختی هم هست:
وقتی با ذهن آلوده به تعصب، کینه یا منافع شخصی قضاوت می‌کنی، حتی هنر و حقیقت هم برایت بی‌رنگ می‌شود.
✅ جمع‌بندی:
ضرب‌المثل «چون غرض آمد، هنر پوشیده شد» برگرفته از مثنوی معنوی مولانا است و یکی از عمیق‌ترین تعابیر اخلاقی و انسانی در ادبیات فارسی است. این ضرب‌المثل به ما یادآوری می‌کند:
اگر بخواهی چیزی یا کسی را بد ببینی، حتی روشن‌ترین حقیقت هم در نظرت تاریک جلوه می‌کند.
