بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون – این ضرب‌المثل یکی از ضرب‌المثل‌های رایج در زبان فارسی است که به رفتار بی‌توجهانه و خودخواهانه افراد ثروتمند یا صاحب‌نفوذ نسبت به مشکلات دیگران اشاره دارد. این عبارت به طور خاص بر بی‌اعتنایی ثروتمندان به درد و رنج افراد فقیر یا کمتر برخوردار تاکید می‌کند. در ادامه به بررسی مفصل این ضرب‌المثل می‌پردازیم:
معنی لغوی و مفهومی ضرب‌المثل
- کرم‌داران: این واژه به افراد ثروتمند، متمول یا کسانی که از امکانات مالی و رفاهی زیادی برخوردار هستند اشاره دارد. “کرم” در اینجا به معنای ثروت و دارایی است.
- عالم: به معنای جهان یا جامعه است.
- درم: درم واحد پولی قدیمی در ایران بوده است، اما در اینجا به معنای پول، ثروت یا به طور کلی “اهمیت دادن” است.
- نیست: به معنای عدم وجود یا بی‌توجهی است.
ترجمه تحت‌اللفظی:
ثروتمندان جهان به دیگران (یا مشکلات دیگران) اهمیت نمی‌دهند.
معنی کلی:
افراد ثروتمند یا صاحب‌نفوذ، معمولاً به مشکلات و نیازهای دیگران بی‌توجه هستند و تنها به منافع خود می‌اندیشند.
ریشه و پیشینه ضرب‌المثل
این ضرب‌المثل از شعر صائب تبریزی، شاعر بزرگ سبک هندی در قرن یازدهم هجری، گرفته شده است. شعر کامل به این صورت است:
شعر:
کرم‌داران عالم را درم نیست
که در این گوشه، فلک خار مغیلان می‌کند
معنی بیت:
ثروتمندان دنیا به مشکلات و رنج‌های دیگران توجهی ندارند، در حالی که در گوشه‌ای از جهان، مردم فقیر در حال تحمل درد و رنج هستند (مانند خارهای بیابان که زیر پایشان می‌رود).
این شعر به زیبایی بی‌تفاوتی ثروتمندان را در برابر مشکلات جامعه نشان می‌دهد و از همین رو به یک ضرب‌المثل رایج تبدیل شده است.
کاربرد ضرب‌المثل
این ضرب‌المثل معمولاً در موقعیت‌هایی به کار می‌رود که:
- ثروتمندان بی‌توجه به مشکلات جامعه: زمانی که افراد ثروتمند یا صاحب‌نفوذ نسبت به مشکلات اجتماعی، اقتصادی یا معیشتی دیگران بی‌تفاوت هستند.
- خودخواهی و منفعت‌طلبی: هنگامی که افراد تنها به منافع خود می‌اندیشند و به دیگران اهمیتی نمی‌دهند.
- انتقاد از بی‌عدالتی: برای بیان نقدی بر نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی.
مثال‌های کاربردی
- در جامعه:
- “ببین چطور ثروتمندان شهر به فکر ساخت بیمارستان جدید نیستند؛ واقعاً کرم‌داران عالم را درم نیست.”
- در زندگی روزمره:
- “همسایه‌مان حتی به درد دل ما گوش نمی‌دهد؛ انگار کرم‌داران عالم را درم نیست.”
- در ادبیات و رسانه:
- این ضرب‌المثل در داستان‌ها، فیلم‌ها و مقالاتی که به موضوع بی‌عدالتی اجتماعی می‌پردازند، به کار می‌رود.
نکات اخلاقی و اجتماعی
این ضرب‌المثل چند نکته اخلاقی و اجتماعی مهم را بیان می‌کند:
- بی‌توجهی به دیگران: ثروت و قدرت می‌تواند باعث شود افراد از درد و رنج دیگران غافل شوند.
- مسئولیت اجتماعی: افرادی که از امکانات بیشتری برخوردار هستند، باید نسبت به مشکلات جامعه احساس مسئولیت کنند.
- نقد نظام طبقاتی: این ضرب‌المثل به نوعی نقدی بر نظام‌های اجتماعی است که در آن ثروتمندان از فقرا فاصله می‌گیرند.
جمع‌بندی
ضرب‌المثل “کرم‌داران عالم را درم نیست” به زیبایی بی‌تفاوتی و خودخواهی افراد ثروتمند را در برابر مشکلات دیگران نشان می‌دهد. این عبارت نه تنها در زبان فارسی کاربرد گسترده‌ای دارد، بلکه پیام‌های اخلاقی و اجتماعی عمیقی را نیز به همراه می‌آورد. ریشه این ضرب‌المثل در شعر صائب تبریزی، شاعر بزرگ سبک هندی، نشان‌دهنده غنای ادبیات فارسی و ارتباط آن با مسائل اجتماعی است
