سایت بدون -فشار خون یکی از علائم اصلی حیات است، هنگامی که سرخرگهای بزرگ، قابلیت ارتجاع و استحکام طبیعی خود را از دست بدهند و عروق کوچک نیز باریکتر شوند، فشار خون بالا میرود.
فشار خون بالا گاهی کشنده بیسر و صدا نامیده میشود ، زیرا تا مراحل انتهایی اکثرا هیچ علامتی ندارد.
فشارخون به طور طبیعی در اثر استرس و فعالیت بدنی بالا میرود، اما فردی که دچار بیماری فشارخون بالا است، به هنگام استراحت نیز فشار خونش بالاتر از حد طبیعی است.
اندازه گیری فشار خون
اصولا فشارخون در بخشهای مختلف سیستم گردش خون متفاوت است ولی در اندازه گیری، فشار خون به دو نوع فشارخون سیستولی و دیاستولی مجزا می شود.
فشار خون سیستولی معمولاً به فشار خونی که در سرخرگهای است گفته میشود و فشارخون دیاستولی به فشارخون ورید گفته می شود. معمولترین روش اندازهگیری فشار خون به وسیله فشارسنج است که با استفاده از ارتفاع جیوه برای اندازهگیری فشار خون در حال چرخش در رگها استفاده میکند. فشارخون طبیعی براساس قرارداد برای فشارخون سیستولی پائین تراز ۱۲۰ میلی متر جیوه و برای فشارخون دیاستولی پائین تراز ۸۰ میلی لیترجیوه است. شیوع فشارخون بالا در جوامع گوناگون متفاوت است .
فشار خون بالا در چه کسانی دیده می شود؟
فشار خون بالا خصوصا در افراد مسن بسیار شایع است. تقریبا در حدود یک نفر از هر چهار نفر از فشار خون بالا رنج می برند. در بیماران جوانتر در مردان شایعتر است ولی در سنین بالاتر در زنان بیشتر از مردان دیده میشود. به طور کلی با افزایش سن خطر ابتلا افزایش مییابد.
عوارض فشار خون بالا
سکته مغزی ، حمله قلبی ، نارسایی احتقانی قلب و ورم ریه ، نارسایی کلیه و آسیب چشمی و مشکل بینایی از عوارض اصلی فشار خون بالا هستند.
براساس گزارش دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت، هرچه فشار خون بالاتر باشد، میزان امید به زندگی پایین تر خواهد بود.
درمان
اهداف درمان با توجه به ویژگیهای هر فرد تعیین خواهند شد و ممکن است شامل کم کردن وزن ، ترک دخانیات ،کنترل فشار خون بصورت روزانه، استفاده از داروهای ضد فشار خون تحت نظر پزشک، کاستن از استرس، برنامه ورزش مناسب و تغییر شیوه زندگی برای کاهش استرس باشند.
علل فشار خون
اگر فردی دارای فشار خون بالا باشد، بدان معناست که دیوارهی سرخرگهای او تحت فشار بیشتری هستند. علل سببساز فشار خون بالا شامل موارد زیر میشوند:
سن: هر چه سن فرد بالاتر میرود، احتمال ابتلا به فشار خون بیشتر میشود.
سابقهی خانوادگی: اگر فردی دارای خویشاوند نزدیک مبتلا به فشار خون باشد، شانس ابتلای خود او به این مشکل هم اندکی بیشتر است. در مطالعهای جدید پژوهشگران ژنوم انسان را به دنبال یافتن ژنهایی که روی فشار خون تاثیر گذارند، مورد جستجو قرار دادند. آنها ۲/۵ میلیون واریانت ژنتیکی مربوط به ۳۴ هزار فرد را مورد مقایسه قرار دادند و موفق به یافتن ۸ واریانت ژنتیکی مرتبط با فشار خون شدند. تصور میشود ژنهای شناساییشده از روشهای مختلفی روی فشار خون تاثیر داشته باشند: برای مثال از طریق تولید مواد شیمیایی به نام استروئیدها یا تاثیر روی چگونگی تنظیم فشار خون توسط رگهای خونی. هرچند تاثیر هر کدام از این ژنها به تنهایی ناچیز است؛ ولی اثر ترکیبی آنها میتواند بهطور قابلتوجهی موجب افزایش خطر سکته یا حمله قلبی در فرد شود.
دما: در یک پژوهش ۸۸۰۱ فرد بالای ۶۵ سال مورد مطالعه قرار گرفت و مشخص شد که مقادیر فشار خون سیستولی و دیاستولی در طول سال و بر اساس دما دچار تغییر قابلتوجهی میشود. زمانی که هوا گرمتر بود، فشار خون پایینتر میآمد و وقتی هوا سرد میشد، فشار خون در این افراد بالا میرفت.
قومیت: احتمال بروز فشار خون بالا در میان مردم دارای ریشهی آفریقایی یا آسیای جنوبی در مقایسه با افراد دارای اصالت قفقازی یا بومیان آمریکایی، بیشتر است.
چاقی و اضافه وزن: احتمال ابتلای به فشار خون بالا در افراد دارای اضافه وزن در مقایسه با افراد دارای وزن نرمال بیشتر است.
برخی از جنبههای مربوط به جنسیت: بهطور کلی فشار خون بالا در میان مردان بالغ نسبت به زنان بالغ بیشتر است، هرچند بعد از ۶۰ سالگی میزان حساسیت مردان و زنان برابر میشود.
بیتحرکی: عدم ورزش و داشتن سبک زندگی ساکن موجب افزایش خطر ابتلا به فشار خون میشود.
سیگار کشیدن: مصرف سیگار موجب میشود که رگهای خونی تنگ شده و فشار خون افزایش یابد. سیگار کشیدن همچنین باعث کم شدن اکسیژن خون میشود بنابراین قلب برای جبران این وضعیت، سریعتر خون را پمپاژ میکند که این امر هم موجب افزایش فشار خون خواهد شد.
مصرف الکل: افرادی که بهطور پیوسته الکل مصرف میکنند، دارای فشار خون سیتولی بالاتری نسبت به دیگر افراد هستند. سطوح فشار خون سیستولی در این افراد در حدود ۷ میلیمتر جیوه بیش از افرادی است که الکل مصرف نمیکنند.
مصرف مقادیر زیاد نمک: شیوع فشار خون بالا در جوامعی که در آنها مردم از نمک زیادی استفاده نمیکنند، نسبت به جوامعی که مقادیر زیادی نمک مصرف میکنند، کمتر است.
رژیم غذایی حاوی چربی زیاد: بسیاری از متخصصین سلامت میگویند یک رژیم غذایی حاوی چربی زیاد موجب افزایش خطر فشار خون بالا میشود هرچند اکثر متخصصین رژیم غذایی بر این امر تاکید میکنند که مشکل مقدار چربی نیست بلکه نوع چربی است. چربیهای دارای منشا گیاهی نظیر آووکادو، مغزها، روغن زیتون و روغنهای امگا برای سلامتی خوب هستند. چربیهای اشباع که در غذاهای دارای منشا حیوانی، معمول هستند و نیز چربیهای ترانس برای سلامتی مضر هستند.
استرس روانی: استرس خصوصا در طولانیمدت میتواند تاثیر جدی روی فشار خون داشته باشد.
دیابت: افراد دیابتی در خطر ابتلا به فشار خون بالا هستند. در بین افراد مبتلا به دیابت نوع یک، قند بالای خون یک عامل خطرساز برای بروز فشار خون بالا است. کنترل موثر و پایدار قند خون با استفاده از انسولین، خطر بلندمدت ایجاد فشار خون در این افراد را کم میکند. افراد مبتلا به دیابت نوع دو نیز در نتیجهی قند خون بالا و عوامل دیگری نظیر اضافه وزن، داروهای خاص و برخی از بیماریهای قلبیعروقی در معرض خطر افزایش فشار خون قرار دارند.
پسوریازیس: ابتلا به پسوریازیس با خطر بالاتر فشار خون بالا و دیابت همراه است. پسوریازیس یک بیماری خودایمنی است که به شکل لکههای زخممانند قرمز روی پوست ظاهر میشود.