بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
شهروندآنلاین۳۰ شهریور ۹۸
محمد باقرزاده| شهروند
سایت بدون -می‌گوید از لحظه اعلام نتایج فقط اشک می‌ریزد، نمی‌داند جواب خانواده را چه بدهد و حتی نمی‌تواند به آنها خبر را بگوید. می‌گوید یک‌سال با همه سختی کار و بیمارستان، درس خوانده که به دانشگاه مورد علاقه‌اش برسد و درست وقتی که فکر می‌کرده به خواسته‌اش رسیده، نتیجه کنکور شوکه‌اش کرده است؛ این جملات را رتبه دو کنکور کارشناسی ارشد علوم‌پزشکی می‌گوید، فردی که در بازه اعلام رتبه تا اعلام نتایج نهایی، حتی موضوع احتمالی پایان‌نامه و استاد توانمند در این زمینه را هم انتخاب کرد، اما روز اعلام نتایج چشم‌هایش روی صفحه نمایش و پایگاه خبری سنجش برای چند دقیقه ثابت ماند و تمام برنامه‌هایش را روی آب دید.
رتبه دو کنکور البته تنها بازمانده از انتخاب و اولویت اول خود
نیست و ده‌ها رتبه تک‌رقمی دیگر هم محاسبات و برنامه‌هایشان به‌هم‌ریخت و
حالا چشم امیدشان دیوان عدالت اداری یا وعده برخی مسئولان و نمایندگان
مجلس است، آنها که در روزهای گذشته و در شبکه‌های اجتماعی نوشتند که
اعتراض‌ها را بحق می‌دانند و تلاش می‌کنند تغییری در این شرایط ایجاد
کنند. اطلاعات رسیده به شهروندآنلاین نشان می‌دهد در ظرفیت و
دانشگاه‌هایی که رتبه‌های تک‌رقمی از رسیدن به صندلی دانشجویی آنها
بازماندند، افرادی با رتبه‌های چند۱۰برابر پذیرفته شده‌اند.
در نحوه پذیرش و شیوه سنجش کنکورهای مهم و سراسری ایران چه تغییری ایجاد
شده که در دو سال گذشته داوطلبان روزهای پراضطراب و تشویشی را پشت
سرگذاشتند و همچنان کابوس‌شان ادامه دارد؟ منبع این تغییرات چیست و آیا
راه اصلاحی وجود دارد؟
نگاهی به رتبه‌های برتر بدون حق انتخاب
اگرچه پارسال هم نحوه پذیرش کنکور به شیوه جدید، داوطلبان را متعجب کرد و
زمینه اعتراض‌هایی را فراهم آورد، اما امسال نه‌تنها شرایط بهتر نشده که
داوطلبان می‌گویند به چند دلیل بدتر شده و بسیاری از برنامه‌های آنها از
بین رفته است. علاوه‌براین تعداد بازماندگان از برنامه‌هایی که به نظر با
حسابوکتاب منطقی است، به چند نفر و چند رشته خاص خلاصه نمی‌شود، اما
برای شفافیت موضوع می‌توان چند رتبه خاص امسال را بررسی کرد.
در کنکور کارشناسی ارشد دانشگاه علوم پزشکی، رتبه دو یکی از رشته‌ها، پس از
اعلام نتایج گمان می‌کرد به خواسته خود رسیده و درست زمانی که استاد
پایان‌نامه و حتی موضوع خود را هم تا اندازه‌ای انتخاب کرده و در ذهن
برنامه‌‌ای برای این دوره چیده بود، روز اعلام نتایج شوکه شد و بخش زیادی
از برنامه خود را از دست‌رفته دید.
او رتبه دو شده بود و در دفترچه هم نوشته بود که این رشته در دانشگاه
علوم‌پزشکی تهران دو نفر ظرفیت دارد که با یک محاسبه ساده مشخص می‌شود
رتبه به قطعیت شانس قبولی دارد، اما ماجرا با حسابوکتاب و ریاضی ساده پیش
نرفت. موضوعی که ساده به نظر می‌رسید، حالا پیچیده شد و با منطق و حساب
ریاضی سازگار نبود؛ دو ظرفیت وجود داشت و قاعدتا او می‌توانست یکی از این
دو نفر باشد.
از دو صندلی لحاظ شده برای کارشناسی‌ارشد این رشته خاص، نصف یکی از صندلی‌ها باید به دانشجویی با سهمیه ایثارگران بالای ۲۵درصد برسد، اما نصف‌کردن صندلی که در عمل وجود ندارد و به نظر می‌آید با توجه به سهمیه ۵درصدی که برای داوطلبان با سهمیه ایثارگری زیر ۲۵درصد در نظر گرفته شده، این نصف صندلی به سمت بالا گِرد و تبدیل به یک صندلی شده است.
ماجرا به سهمیه‌ها برمی‌گردد که از دوسال پیش روند متفاوتی به خود گرفت.
در این روش جدید حداکثر ۳۰درصد ظرفیت هر کد رشته به ایثارگران می‌رسد که
البته با این پیش‌شرط که دست‌کم ۷۰درصد نمره آخرین فرد قبولی در این کد
رشته را کسب کرده باشند. در دانشگاه علوم پزشکی تهران و همین رشته مورد
اشاره با ظرفیت دو نفر، سهمیه ۲۵درصد ایثارگران و جانبازان بالای ۲۵درصد،
یک‌چهارم دو نفر ظرفیت یعنی نصف یک انسان می‌شود. به عبارت دیگر از دو
صندلی لحاظ شده برای کارشناسی‌ارشد این رشته خاص، نصف یکی از صندلی‌ها
باید به دانشجویی با سهمیه ایثارگران بالای ۲۵درصد برسد، اما نصف‌کردن
صندلی که در عمل وجود ندارد و به نظر می‌آید با توجه به سهمیه ۵درصدی که
برای داوطلبان با سهمیه ایثارگری زیر ۲۵درصد در نظر گرفته شده، این نصف
صندلی به سمت بالا گِرد و تبدیل به یک صندلی شده است.
با این حساب از دو صندلی این دانشگاه، رتبه یک و فردی با سهمیه قبول شدند
که این فرد حدود ۷۰ درصد نمره علمی نفر دوم این رشته را داشته است. با
توجه به رقابت شدید کنکور و آزمون‌های تستی این ۷۰درصد نمره علمی آخرین
نفر، به معنای پذیرش فردی با رتبه چندین برابر و حتی چند۱۰برابر آخرین
فرد قبولی در این رشته است. مثال دیگر هم رتبه ۳ کنکور کارشناسی ارشد یکی
از این رشته‌هاست که ظرفیت دو اولویت انتخابی اولش ۴ نفر بوده، اما او در
این دو کد رشته قبول نشده، یعنی از صندلی خالی که رتبه سه به هیچ‌کدام
نرسیده است. این تغییرات و نحوه پذیرش داوطبان براساس سهمیه‌بندی جدید
همچنان محل ابهام فراوان است و تاکنون مدیران سازمان سنجش و همچنین سنجش
پزشکی، نحوه پذیرش را به‌طور شفاف منتشر نکرده‌اند.
علاوه‌براین هنوز اطلاعات دقیقی درباره تفاوت رتبه بدون سهمیه و نقش سهمیه
در پذیرش هم به طور دقیق مشخص نیست، ولی یک مثال شاید تا اندازه‌ای بحث
را روشن کند. امسال و در یکی از رشته‌های کنکور کارشناسی ارشد فردی در
سهمیه، رتبه‌اش ۳ بود که همین فرد در رتبه‌بندی بدون سهمیه در جایگاه حدود
۴۰۰ قرار گرفت. برای شفاف‌شدن این موضوع اگر فرض را بر ظرفیت ۱۰ نفری یک
رشته در یک دانشگاه خاص بگذاریم، ۳ نفر از این ۱۰ نفر دانشجویان سهمیه‌ای
خواهند بود و نفر سوم سهمیه می‌تواند در بین این ۱۰ نفر قرار بگیرد،
درحالی‌که ممکن است رتبه همین فرد بدون لحاظ‌شدن سهمیه نزدیک ۴۰۰ باشد،
یعنی رتبه ۴۰۰ در این کدرشته قبول خواهد شد، اما رتبه ۸ از این دانشگاه و
کدرشته بازخواهد ماند.
آشفتگی این‌روزهای کنکور از کجا می‌آید؟
موضوعی که این روزها سربرآورده و زمینه‌ساز اعتراض‌های فراوان و تغییر
در برنامه برخی از جوانان ایرانی شده، به ششمین برنامه پنج ساله توسعه
برمی‌گردد که البته هیچ‌گاه پیش از تصویب و اجرا مورد مناقشه نگرفت و به
نظر می‌آید پیش از عملی‌شدن، کمتر فردی به چنین نتایج آگاه بود و اگر
کسانی هم آگاه بودند چندان اعتراض یا شفاف‌سازی در آنها دیده نشده. در این
برنامه پیشنهادی دولت و مصوب مجلس، گروهی از نمایندگان نزدیک به فراکسیون
ایثارگران تغییری در یک ماده ایجاد کردند که حالا نتیجه آن به وضوح شفاف
شده است.
منبع حاشیه‌های این روزها ماده ۹۰ این برنامه است که می‌گوید باید
سهمیه‌ای برای ایثارگران بالای ۲۵درصد و زیر ۲۵ درصد لحاظ شود: «سهمیه
ورود با ۵درصد، سهمیه اختصاصی برای جانبازان زیر ۲۵درصد، همسران و
فرزندان جانبازان زیر ۲۵درصد و همسران و فرزندان رزمندگان با حداقل ۶ماه
حضور داوطلبانه در جبهه به ۳۰درصد افزایش یابد.» در ادامه این ماده
تبصره‌ای هم آمده که تا اندازه‌ای نحوه اجرای این ماده را توضیح می‌دهد:
«در صورتی که سهمیه ۲۵درصد ایثارگران (مشمولین ماده(۷۰) قانون جامع
خدمات‌رسانی به ایثارگران و اصلاح بعدی آن) تکمیل نشود و ۵درصد سهمیه
اختصاصی جانبازان زیر ۲۵درصد و همسران و فرزندان جانبازان زیر ۲۵درصد و
فرزندان و همسران رزمندگان با حداقل ۶ماه حضور داوطلبانه در جبهه،
پاسخگوی متقاضیان واجدالشرایط نباشد، دولت مکلف است مانده ظرفیت خالی
۲۵درصد ایثارگران را مازاد بر ۵درصد مذکور به جانبازان زیر ۲۵درصد و
همسران و فرزندان جانبازان زیر ۲۵درصد و فرزندان و همسران رزمندگان با
حداقل ۶ماه حضور داوطلبانه در جبهه که شرایط لازم را داشته باشند، اختصاص
دهد.» این تبصره می‌گوید که اگر سهمیه ۲۵ درصدی ایثارگران بالای ۲۵درصد
تکمیل نشد که تکمیل نمی‌شد، سهمیه نه به داوطلبان آزاد بلکه به ایثارگران و
جانبازان زیر ۲۵درصد برسد که البته این گروه یک سهمیه ۵درصدی از
ظرفیت‌های دانشگاه را هم دارند.
علاوه‌براین، تبصره «پ» این ماده هم می‌گوید که دانشگاه‌ها و مراکز علمی
ایران «مکلفند حداقل۲۰درصد اعضای هیأت علمی مورد نیاز خود را از بین جامعه
ایثارگران شامل فرزندان و همسران شهدا، جانبازان ۱۵درصد و بالاتر،
آزادگان و همسران و فرزندان آنان، همسران و فرزندان جانبازان ۲۵درصد و
بالاتر، رزمندگان با حداقل ۶ماه سابقه حضور در جبهه» پذیرش کنند که اگرچه
هنوز این موضوع چندان حاشیه‌ساز نشده، اما به نظر می‌آید در آینده ممکن
است مشابه همین ظرفیت کنکور، زمینه‌ساز اعتراض برخی فارغ‌التحصیلان شود.
آیا امکان اصلاح و تغییر وجود دارد؟
رئیس سازمان سنجش آموزش کشور: این سازمان «موافق است که کل سهمیه‌ها و تسهیلات حذف شود و مبنای علمی تنها ملاک ورود داوطلبان باشد.»
«حسین توکلی»، سخنگوی سازمان سنجش آموزش کشور دراین‌باره و درباره
اعتراض‌های داوطلبان به شهروندآنلاین می‌گوید که این سازمان نقشی در این
زمینه ندارد و تنها اجراکننده قوانین است. او می‌گوید: «سازمان سنجش
اجراکننده قوانین و مصوبات کشور است و اگر اعتراضی وجود دارد باید به منبع
تدوین این قوانین باشد.» علاوه‌براین، «ابراهیم خدایی» رئیس سازمان سنجش
آموزش کشور هم در روزهای گذشته توضیحاتی مشابه داده است. او دراین‌باره
گفته است: «دو محل مرجع تعیین سهمیه‌ها هستند. یکی مجلس شورای اسلامی و
دیگری شورای‌عالی انقلاب فرهنگی. ضمن این‌که ضوابط شرکت در آزمون و جزییات
سهمیه‌ها در دفترچه ثبت‌نام و انتخاب رشته آزمون‌ها مشخص درج شده است.»
خدایی دراین‌باره و در انتقاد از نمایندگانی که این روزها از لزوم اصلاح
این قوانین سخن می‌گویند، گفت: «مطالبی از سوی برخی از نمایندگان مجلس
درباره مازاد بودن این ظرفیت یا تفاوت قانون با آن‌چه در مذاکرات مجلس روی
داده مطرح می‌شود که ما از این موضوع تعجب می‌کنیم. مبنای عمل نظام آموزش
عالی و سازمان سنجش، قانون ابلاغی مجلس به دولت است و بسیار عجیب است که
این گفته‌ها بر چه مبنایی عنوان می‌شود. سازمان سنجش آموزش کشور درباره
سهمیه ایثارگران تنها قانون را اجرا کرده است و هر زمان مرجع قانونگذاری،
قانون را اصلاح کرد، سازمان سنجش نیز به‌عنوان مجری آن را اجرا می‌کند.»
رئیس سازمان سنجش آموزش کشور همچنین توضیح داد که این سازمان «موافق است
که کل سهمیه‌ها و تسهیلات حذف شود و مبنای علمی تنها ملاک ورود داوطلبان
باشد.»
علاوه‌براین، خواسته بسیاری از داوطلبانی که این‌روزها گمان می‌کنند به حق
خود نرسیده‌اند و حقوقی از آنها گرفته شده، در این مرحله این است که
سهمیه‌های لحاظ‌شده به صورت مازاد بر ظرفیت باشد که با توجه به وعده برخی
مسئولان و نمایندگان مجلس به نظر می‌آید این خواسته تااندازه‌ای شانس
عملی‌شدن دارد. باید منتظر روزهای آینده و تصمیم قانون‌گذاران باشیم.
سعیدی، عضو کمیسیون آموزش:
درتلاشیم که راه‌حلی پیدا کنیم
«فاطمه سعیدی» نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون آموزش هم می‌گوید که این کمیسیون در تلاش است تا راه‌حلی برای این موضوع پیدا کند. او در این‌باره به شهروندآنلاین می‌گوید: «باید درباره این موضوع تلاش شود و راه‌حلی پیدا کنیم. این هفته موضوع در کمیسیون آموزش مطرح خواهد شد.» سعیدی معتقد است که اگرچه پذیرش براساس قانون است اما باید «تلاش کنیم که برای این افراد با رتبه‌های برتر راهی پیدا شود.»
رتبه: ۳؛ نتیجه: مردود
روزی که نتیجه و رتبه کارشناسی ارشد منتشر شد، یکی از خوشحال‌ترین افراد
رشته‌اش بود. او رتبه سه را کسب کرده بود و گمان می‌کرد که به زحماتش
نتیجه داده و حالا می‌تواند در یکی از معتبرترین دانشگاه‌های تهران به
ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد بپردازد. او دانشجوی بینایی‌سنجی بود و
سال آخر در کنار واحدهای تحصیلی برای کنکور کارشناسی ارشد هم درس می‌خواند
و درست زمانی که خود را فاتح این میدان می‌دید، نه‌تنها در دانشگاه مورد
علاقه‌اش، که در هیچ دانشگاهی پذیرفته نشد. این داوطلب کنکور که نمی‌خواهد
نامش در گزارش بیاید، به شهروندآنلاین می‌گوید: «سال آخر کارشناسی امتحان
دادم.
پارسال با رتبه ۹، دانشگاه شهید بهشتی قبول شد و رتبه ۱۰ رفت مشهد. پارسال
دانشگاه ایران پنج نفر روزانه می‌گرفت. تا رتبه پنج ایران قبول شدند.
رتبه‌های ۶ تا ۹ رفتند شهید بهشتی و بقیه رفتند مشهد. با هر معیاری که
می‌سنجیدم، من هم باید ایران یا شهید بهشتی قبول می‌شدم و در دفترچه همین
دو دانشگاه را انتخاب کرده بودم. رتبه‌ام سه بود و این دو دانشگاه چهار نفر
روزانه می‌گرفتند. روز اعلام نتایج آن‌چه بر صفحه نمایشگر کامپیوتر دیدم،
باورنکردنی بود. رتبه سه کنکور کارشناسی ارشد در هیچ دانشگاهی پذیرفته
نشد.»
او می‌گوید هنوز امیدوار است که تغییری در این شرایط ایجاد شود: «اساتید هم
تعجب کرده بودند و می‌گفتند احتمالا اشتباه شده است. تا الان در
دانشگاه‌های ایران رتبه سه مردودی نداشتیم. امسال دانشگاه ایران ظرفیت
روزانه دو و پردیس دو نفر بود. اولویت دوم شهید بهشتی بود و ظرفیت‌ها هم به
همین صورت بود و دو نفر روزانه می‌گرفتند. یعنی چهار نفر روزانه می‌گرفتند
و من با رتبه سه قبول نشدم. یعنی این ظرفیت چهار نفره به رتبه‌های یک و دو
و دو نفر سهمیه‌ای رسیده است.»
براساس برنامه ششم توسعه، داوطلبان با سهمیه ایثارگری اگر ۷۰درصد نمره
آخرین فرد قبولی را داشته باشند، می‌توانند ۲۵درصد هر کدرشته را به خود
اختصاص دهند، اما در دانشگاه‌هایی که ظرفیت پذیرش دو نفر است، ۲۵درصد
ظرفیت برابر نصف یک صندلی می‌شود که به نظر می‌آید این نصف صندلی به سمت
بالا گِرد و تبدیل به یک صندلی می‌شود؛ به عبارت دیگر این سهمیه ۲۵درصد
تبدیل به ۵۰درصد می‌شود. این دانشجوی بینایی‌سنجی البته می‌گوید معیار کسب
۷۰درصد نمره آخرین نفر دست‌کم برای رشته آنها چندان معنا و اعتباری
ندارد: «آزمون ارشد ما به‌گونه‌ای است که ۱۵درصد آخر، معیار آمادگی برای
ارشد را نشان می‌دهد. الان فرق من با نفر رتبه یک تقریبا میانگین نیم‌درصد
بوده است، پس کسب ۷۰درصد نمره آخرین نفر عملا هیچ اعتبار علمی ندارد، چون
در رشته ما رقابت در ۱۵درصد است.»
او حالا پیگیر است که نتیجه تلاش و زحمت خود را بگیرد: «نمی‌دانم چه
می‌شود. اگر به گوش دانشگاه‌ها برسد شاید آنها کاری کنند ولی من هنوز امید
دارم. تلاش‌هایم را کرده‌ام. به هر جایی که دستم می‌رسید، اعتراض کردم.
دیروز که رفتم دیوان عدالت اداری برای اعتراض، فقط یک نفر مسئول نوشتن
عریضه برای دانشجویان ارشد بود، یعنی داوطلبان زیادی اعتراض دارند.»
