بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون – آنجا خانه عشق است و آرزوی بسیاری است که برای یک بار هم شده ، حرم مطهر امام علی را از نزدیک ببینند. از ارزش و منزلت آن بارگاه که بگذریم ؛ مرقد امام اول شیعیان تاریخی دارد که به آن می پردازیم .
شب بیست ویکم ماه رمضان که امام علی به شهادت رسید بنا به وصیت شبانه پیکر ایشان را با حضور فرزندان و تعداد انگشت شماری از اصحاب خاص را به خاک سپردند. از امام صادق(ع) نقل شده است که حضرت امیر(ع) هنگام وفات به فرزند بزرگش، امام حسن(ع)سفارش نمود که پس از آن که مرا در نجف دفن نمودى، چهار قبر براى من در چهار موضع: ۱-در مسجد کوفه، ۲- در رحبه کوفه، ۳- در خانه جعده حبیره ۴در عزى حفر کنید تا کسى از محل قبر من آگاهى پیدا نکند. به همین جهت درباره قبر امیرالمؤمنین(ع) بین علماى اهل سنت اختلاف وجود دارد.
چنانچه که در تاریخ آمده است قبر ایشان تا صد سال از نظرها پنهان بود و کسی از محل دفن ایشان اطلاعی نداشت و به استناد روایات تنها ائمه اطهار و خاندان اهل بیت از محل دفن ایشان اطلاع داشتند.
اینکه چرا پیکر ایشان شبانه و بدون تشییع عمومی دفن شد مورخان برداشت های مختلفی دارند. برخی معقتدند که فضای کوفه برغم اینکه به ظاهر جوی شیعی داشت اما در عین حال همچنان اقلیت نهروانی و خوارجی به صورت پنهانی و فعالانه حضور موثری داشتند و از اقدامات ایذایی علیه امام علی و خاندان او هم فروگذار نبودند. دور از تصور نبود که آشکار بودند محل دفن امیرمومنان شاید باعث فراهم شدن زمینه ای برای اقدامات جسارات آمیز علیه محل دفن و زائران آن می شد. خطر خوارج تا صد سال همچنان مانند سایه گروههای مذهبی و سیاسی آن روزگار را تهدید می کرد و بعد از روی کار آمدن بنی عباس بود که آنان به حاشیه رانده شدند.
گروهی دیگر هم بر این اعقتقاد هستند که امویان که همواره در پی آزار و اذیت خاندان نبوت و رسالت بودند تلاش های تبلیغی زیادی را برای لکه دار کردن هر نماد شیعی داشتند و از هیچ توهین و بدگویی نسبت علی (ع) و اولاد او فروگذار نبودند. شدت بغض و کینه امویان نیست به اهل بیت در ماجرا قیام زید بن علی کاملا مشهود است. در سال ۱۰۵ هجرى قمرى، هشام بن عبد الملک بن مروان به خلافت رسید. او نسبت به علویان بسیار سختگیر بود . در زمان او زید بن على پسر امام سجاد(ع) در مدینه و کوفه نهضتی را علیه امویان پایه ریزی کرد و در قیام نافرجام او، زید و یارانش به شهادت رسیدند. بعد از دفن جسد زید، ماموران بنی امیه گزارش محل دفن او را به یوسف بن عمر ثفقی دادند و به دستور او پیکر زید از محل دفنش خارج و به صورت عریان به دار آویخته شد.
غیرمحتمل نیست در صورت شناسایی قبر امام علی و زمانی که دشمنان او قدرت داشتند چنین اقداماتی جسارت آمیز با مدفن ایشان صورت گیرد.
بنا بر روایات در سال ۱۳۵ قمری و در زمان حاکمیت منصور عباسی و با اصرار و درخواست او مکان قبر امام در نجف به دستور امام صادق و با همیاری یکی از یاران اییشان به نام صفوان الجمال در نجف نشان داده شد. قبر در محلی بنام “الغری ” پیدا شد. منابع متعدد همین مکان را محل اصلی قبل امام علی می دادند و تاکنون کتابهایی تحت عنوان فرحه الغری این باره نگارشته شده است. برخی برآنند که الغری نام قبلی محلی است که بعدها شهر نجف بر پایه آن تاسیس شده است. مقبره امام در آغاز پیدایی در بیرون شهر نجف قرار داشت اما بعدها که شهر توسعه پیدا کرد قبر مطهر نیز در دوران شهر جای گرفت.
نخستنی کسی که بقعه را برای مقبره امام بنیان نهاد هارون الرشید بود که در سال ۱۶۵ دستور داد ضریحی از سنگ سفید برای قبر ساخته شود و بنایی از آجر سفید و گنبدی از گل سرخ بر روی آن ضریح قرار گرفت و دیواری با چهار در در جوار آن بنا نهاد. از این پس بود که مردم برای زیارت به این نقطه می آمدند و حتی برخی در کنار مرقد شریف اقدام به خانه سازی کردند و باعث توسعه و رونق آن منطقه شدند. بارگاه امام و نواحی اطراف کم کم به صورت یکی از مراکز مهم تجمع شیعیان درآمد. این روند البته در دوران متوکل عباسی با مشکل مواجه شد. او دشمنی آشکاری با علویان و رونق زیارت قبور ائمه اطهار در کربلا و نجف این دشمنی را تشدید می کرد و به دستور او محل دفن امام علی و محل اطراف ویران شد اما در سال ۲۸۳٫ ابو الهیجاء عبداله بن حمدان، حاکم شیعی موصل، در ۲۸۳ هـ.ق گنبد بزرگ و باعظمتی برفراز قبر ساخت و حرم را فرش کرد. در سال ۲۸۷ یکی از داعیان و فرمانروایان معروف شیعی طبرستان به نام محمد بین زید در این سال دستور دارد عمارتی باشکوهی روی مرقد مطهر بنا شد. این عمارت یک صحن بزرگ با هفتاد حجره داشت.
در زمان المطیع لِلّه عباسی، یکی از نقیبان سادات علوی به نام عمر بن یحیی، در سال ۳۵۰ برای آن حرم گنبد و قبه ای کوچک ساخت.. در دوران حکومت آل بویه که از شیعیان بودند مرقد مطهر امام علی از سوی عضدالدوله توسعه پیدا کرد. بنای عضدالدوله که تا ۷۵۵ق باقی بود دچار آتش سوزی شد. اما کار بازسازی حرم در زمان ایلخانان مغول و سلطان اویس جلایری در ۷۶۰ قمری . پی گرفته شد
حرم امام در زمان روی کار آمدن صفویه رونق تام و تمامی پیدا کرد. شاه اسماعیل صفوی پس از سلطه بر بغداد، به زیارت عتبات و مرقد امام در نجف رفت و کارهایی برای آبادانی شهر انجام داد. در دوران صفوی، بازسازی و توسعه حرم با شدت بیشتری دنبال شد. شاه عباس صفوی ضمن زیارت آن مرقد در ۱۰۳۳ ق، دستورهایی برای تعمیر حرم، گنبد و صحن صادر کرد. رواق ها را با فرش های گران بها پوشاند و لقب خود، کلب آستان علی، را بر این فرش ها حک کرد. ۰ برای استراحت زائران، مکانی ساخت که آن را خیابان می خواندند. هم چنین دستور داد آب فرات را به نجف بکشانند.
شاه صفی، نوه شاه عباس صفوی، وزیر خود میرزا تقی مازندرانی را امر کرد تا قسمتی از اطراف صحن و حرم را توسعه دهد. این کار در ۱۰۴۷ ق انجام شد که بنای فعلی با اندکی تغییر، یادگار آن دوران است.
شاه عباس دوم نیز این بنا را تکمیل کرد۲۳ و عملیات اجرای آن سه سال طول کشید. برای تزیین حرم از سنگ معدن های اطراف نجف، که بسیار شفاف و زیبا بود، استفاده۲۴ و مقبره آن حضرت با کاشی تزیین شد. برخی گفته اند معماری آن را شیخ بهایی انجام داده است.
نادرشاه افشار در ۱۱۵۶ ق دستور داد کاشی های گنبد و گل دسته ها را بردارند و به جای آن از خشت های طلایی استفاده کنند. که تاریخ طلا کاری آن برروی گنبد ثبت شد. وی ثروت زیادی برای تعمیرات آستان مقدس وقف کرد. او هم چنین در تزیین حرم و کاشی کاری صحن کوشش بسیاری کرد. ایوان العلماء از آثار زمان اوست.
در دوره قاجار نیز اقدام هایی برای توسعه و بازسازی حرم انجام شد. آقا محمد خان قاجار در ۱۲۱۱ ق ضریحی از نقره به آستان تقدیم کرد. فتحعلی شاه در ۱۲۳۶ق تعمیراتی انجام داد و در ۱۲۶۲ ق وزیر محمد شاه ضریحی دیگر از نقره روی قبر نصب کرد.
در ۱۳۷۰ ق سید احمد مصطفوی کاشی های حرم را بازسازی کرد. او شیشه های رنگی حرم را، که در ۱۲۴۰ق زمان نادر در حرم کار گذاشته شده و روی آن ها با آیه هایی از قرآن مزین بود، از جا کند و شیشه های بسیار زیبایی به جای آن نصب کرد. سنگ های حرم و دیوارها را برداشت و سنگ های گران قیمت جای آن گذاشت.روند بازسازی و نوسازی حرم تا اکنون همچنان ادامه دارد.
