بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون -بارها بر سردر مغازه‌ها و در آگهی‌های فروش مغازه دیده‌ایم که نوشته شده سرقفلی مغازه به فروش می‌رسد و احتمالا برای شما هم این سوال پیش آمده که سرقفلی چیست و چه تفاوتی با مالکیت دارد. در این نوشته مفهوم سرقفلی و حقوق آن را توضیح می‌دهیم.فرض کنید شما یک دهنه مغازه متروکه را از مالک اجاره می‌کنید، در آن یک مغازه پوشاک راه‌اندازی می‌کنید و با تلاش فراوان شهرت مغازه‌تان را افزایش می‌دهید و مشتریان زیادی برای خود دست و پا می‌کنید. حال اگر مالک بعد از اتمام مدت قرارداد شما را از مغازه بیرون کند، در واقع از شهرت و اعتباری که شما برای آن مغازه و کسب‌وکارتان جمع کرده‌اید، رایگان به نفع خود استفاده می‌کند؛ حال آنکه شما مجبورید به مغازه دیگری بروید و روز از نو روزی از نو.
پس قانون‌گذار به این فکر افتاده است که این ارزش افزوده پنهان برای اماکن تجاری را در نظر بگیرد و از حق مستأجران اماکن تجاری در مقابل مالکان دفاع کند. همین‌جا مشخص می‌شود چرا سرقفلی تنها برای اماکن تجاری تعریف می‌شود، زیرا اماکن مسکونی به واسطه زندگی‌کردن افراد داخل آن به ارزش و اعتبارش افزوده نمی‌شود.
قانون روابط موجر و مستأجر که در سال ١٣۵۶ تدوین شده بود، در سال ١٣٧۶ دستخوش تغییر شد. موضوع «سرقفلی» نیز با تغییر قانون دچار تحول شد. در قانون سال ۵۶ از مفهوم ذکرشده به عنوان «حق کسب و پیشه یا تجارت» یاد شده، حال آنکه در قانون سال ٧۶ (قانون فعلی) این مفهوم با تفاوت‌هایی به «سرقفلی» تغییر پیدا کرده است. بنابراین اگر قرارداد اجاره پیش از سال ٧۶ منعقد شده باشد، باید به قانون سال ۵۶ رجوع کرد.
حق کسب‌وپیشه چیست؟
حق کسب‌وپیشه در قراردادهای اجاره‌ای قبل از سال ۷۶ صدق می‌کرد. درواقع در حق پیشه و کسب و کار این حق به مستأجر داده می‌شود که در پایان مدت قرارداد ملک اجاره‌ای را تخلیه نکند و اگر مالک بخواهد ملک تخلیه شود، باید مستأجر را راضی کرده و مبلغی تحت عنوان حق کسبوکار و پیشه یا سرقفلی به مستأجر بدهد .
در چه مواردی مالک می‌تواند مستأجر را از مغازه خود بیرون کرده و حکم تخلیه بگیرد؟
الف: زمانی که مالک بخواهد ملک خود را خراب کرده و بازسازی کند، می‌تواند حکم تخلیه مستأجر را بگیرد.
ب: اگر مالک بخواهد خودش در ملک تجارت کند و آن را برای کسبوکار خودش بخواهد، می‌تواند مستأجر را بیرون کند.
ج: اگر مالک بخواهد ملک تجاری خود را در اختیار اقوام نزدیک خود مثلا فرزندانش بگذارد، می‌تواند حکم تخلیه را گرفته و مستأجر را مجبور به تخلیه کند.
آیا برای برخورداری از حق کسب‌وپیشه باید قرارداد کتبی منعقد شده باشد؟
برای اینکه مستأجری از حق کسب‌وپیشه برخوردار شود، الزاما نیاز به قرارداد کتبی نبوده و فقط کافی است ثابت شود این ملک برای اجاره قبل از سال ۷۶ واگذار شده است. در این صورت حق کسب‌وپیشه ملک به مستأجر تعلق می‌گیرد.
آیا در حق کسب‌وپیشه حقوق مالک تضییع شده و مستأجر بعد از مدتی صاحب ملک می‌شود؟
به هیچ‌وجه این‌گونه نیست؛ مستأجر باید شرایطی را در اجاره ملک رعایت کند و اگر در حین اجاره تخلفات ذیل را مرتکب شود، مالک می‌تواند بدون پرداخت حق سرقفلی آن را بیرون کند.
اگر مستأجر ملک اجاره‌شده را بدون رضایت مالک به شخص دیگری اجاره دهد، مالک بدون پرداخت حق کسب‌وپیشه می‌تواند حکم تخلیه مستأجر را بگیرد .
اگر مستأجر به ملک صدمه بزند، مالک بدون پرداخت حق کسب‌وپیشه می‌تواند حکم تخلیه مستأجر را بگیرد.
اگر مستأجر اقدام به انجام شغلی غیر از شغل توافق‌شده در ملک کند، مالک بدون پرداخت حق کسب‌وپیشه می‌تواند حکم تخلیه مستأجر را بگیرد.
اگر مستأجر اجاره را درست و سر وقت و تمام و کمال پرداخت نکند، مالک بدون پرداخت حق کسب‌وپیشه می‌تواند حکم تخلیه مستأجر را بگیرد.
