همه آن چیزی که باید درباره پیوند قلب بدانید/تپش های زندگی

سایت بدون- تپش‌هایش امید به زندگی است. کم و زیاد و بالا و پایین شدن ضربان‌هایش جان را به لب می‌رساند. همتا ندارد؛ مانند کلیه نیست که بتوان ساده از یکی‌شان گذشت و اهدایش کرد. باید بتپد تا آخرین نفس اما امان از لحظه‌ای که سر ناسازگاری بردارد. آن‌وقت است که دیگر این قلب، قلب نمی‌شود. باید به فکر جایگزین برایش بود، چیزی که به این راحتی‌ها پیدا نمی‌شود. در کنار مغز که فرمانده بدن است، اهمیت قلب را نمی‌توان نادیده گرفت و ساده از کنارش گذشت. پیوند قلب آخرین راهی است که برای زنده نگهداشتن بیمار قلبی پیش روی پزشک و بیمار باقی می‌ماند و به دلیل اهمیتی که دارد باید با دقت و وسواس زیادی صورت گیرد. در دنیا سالانه قریب ۳۵۰۰ عمل پیوند قلب انجام می‌شود. در ایران هم به‌طور سالانه حداقل شاهد انجام ۱۰۰ عمل پیوند قلب هستیم. دکتر بابک شریف کاشانی، رئیس بخش پیوند قلب بیمارستان مسیح دانشوری درباره این عمل حیاتی و محدودیت‌هایی که بیماران بعد از عمل با آن مواجه هستند نکاتی را اشاره می‌کند. زندگی عادی پس از دو ماه نقاهت
به‌راحتی نمی‌توان گفت بیمارانی که تحت عمل پیوند قلب قرار می‌گیرند در چه بازه زمانی قادرند به زندگی طبیعی برگردند، اما باید به خاطر داشته باشیم بیمارانی که پیوند می‌شوند ممکن است یک بیماری شدید طولانی‌مدت و مزمن داشته باشند که این بیماری مزمن می‌تواند آنها را به لحاظ بدنی و توان جسمی دچار مشکل 
کند. 
در نتیجه بسته به شرایط عمومی بیماران می‌توان بهبودی کامل را برای آنها در نظر گرفت که معمولا برای هر بیمار متفاوت است، اما بیمارانی که بعد از عمل مشکلی نداشته باشند چیزی حدود دو تا سه هفته بعد از پیوند از بیمارستان مرخص می‌شوند و بعد از یکی دو ماه می‌توانند به کارها و زندگی عادی برگردند. اما در بیمارانی که دچار عوارض بعد از پیوند می‌شوند و باید تحت درمان قرار گیرند، این مدت زمان طولانی‌تر خواهد بود و به چند ماه هم می‌رسد.

بازگشت به روزهای اوج
پیوند قلب تیر آخر ترکش در درمان بیماری‌های قلبی و عروقی است و این‌گونه نیست که ما بدون در نظر گرفتن روش‌های دیگر، سراغ پیوند قلب برویم. اما زمانی که بیماری‌های قلبی و عروقی به جایی می‌رسند که قابلیت درمان با روش‌های دیگر را ندارند، یک سری از این بیماران نامزد پیوند می‌شوند. در پیوند قلب خوشبختانه اگر از مرحله حاد بعد از پیوند بتوانیم به سلامت عبور کنیم، بیشتر بیماران یک زندگی با فعالیت طبیعی پیدا می‌کنند به این معنا که می‌توانند به تحصیل ادامه دهند، کارهای خیلی سنگین نه، اما می‌توانند کارهای معمول را به‌راحتی انجام دهند و در صورتی که بتوانیم محیط امنی را برای این گروه بیماران فراهم کنیم، حتی می‌توانند به سر کار برگردند و به عبارتی می‌توان گفت یک زندگی عادی را در پیش خواهند داشت.

خطرات و محدودیت‌های قلب نو
مهم‌ترین نکته‌ای که در این بیماران باید مدنظر قرار داد این است که مانند هر عمل پیوند دیگری، ما سیستم ایمنی بدن آنها را سرکوب کرده‌ایم و همین امر، بیماران را درمعرض برخی خطرات و محدودیت‌ها قرار می‌دهد. شاید مانند هر فرد دیگری قادر به انجام هر کار یا فعالیتی نباشند. این افراد باید از شرایط پراسترس و قرار گرفتن در مکان‌هایی که مستعد عفونت هستند دوری کرده یا به عنوان مثال از دست دادن و روبوسی با دیگران خودداری کنند که البته این نکات در همه بیماران پیوندی مشترک است. این افراد در تغذیه خود باید تا حد زیادی به بهداشت تغذیه توجه داشته باشند. در خوردن غذاهایی که ممکن است آلودگی به همراه داشته باشد یا مصرف سبزیجات شسته نشده مراقب باشند، اما اینها به آن معنی نیست که محدودیت‌های زیادی پیش‌رو دارند. بیمار پیوندی ای که مشکلی ندارد، هیچ تفاوتی با افراد معمول جامعه ندارد. یک‌سری از این افراد باید تا پایان عمر این ملاحظات را رعایت کنند. ممکن است به بیماران طی دو سه ماهه نخست بعد از پیوند استفاده از ماسک و دستکش را توصیه کنیم و پس از آن می‌توانند روند عادی داشته باشند، اما در زمان اپیدمی سرماخوردگی دوباره توصیه می‌کنیم که از ماسک و دستکش استفاده و روبوسی نکنند. پیوند قلب عمل بسیار سنگینی است که یک کار تیمی را می‌طلبد و توصیه می‌کنیم برای این که کار بیماران به عمل پیوند قلب نکشد، به پیشگیری، رعایت اصول صحیح زندگی، مصرف نکردن چربی و به ویژه عدم استعمال سیگار که جزو مهم‌ترین عوامل است، توجه کنند. حتما توصیه‌های پزشکان را جدی بگیرند. به عنوان مثال، برخی افراد مبتلا به فشار خون بالا بدون مراجعه به پزشک از داروخانه قرص پایین‌آورنده فشار خون تهیه و سرخود مصرف می‌کنند که به مرور وضعیت قلب و عروق آنها را در معرض خطر قرار می‌دهد.

سبک زندگی سالم
یکی از کارهایی که بیماران پیوندی بعد از عمل پیوند باید مدنظر قرار دهند، حفظ وزن بدن در حد متعادل است. هرچه وزن بیشتر باشد، کار قلب برای پمپاژ خون به تمام سلول‌های بدن بیشتر و فشار بیشتری به آن وارد می‌شود. بهترین راه برای رسیدن به وزن متعادل رعایت رژیم غذایی و ورزش و فعالیت بدنی تحت نظر پزشک است. در کنار وزن مناسب باید از مصرف کافئین، سیگار و مشروبات الکلی خودداری کنند. کافئین به عنوان ماده محرک سیستم عصبی مرکزی، قلب را هم تحریک می‌کند و ممکن است باعث برهم خوردن تنظیم ضربان قلب و نامنظمی ضربان‌ها شود. بنابراین تا حد امکان باید مصرف موادغذایی حاوی کافئین مانند چای، قهوه، شکلات و نوشابه‌های کافئین‌دار را به حداقل برسانند. علاوه بر این، مشروبات الکلی به بالا رفتن تری‌گلیسیرید خون منجر می‌شود. استعمال سیگار هم توانایی انتقال اکسیژن را از طریق سلول‌های قرمز خونی کاهش می‌دهد و در نتیجه اکسیژن کمتری به بافت‌هایی چون پاها، بازوها و قلب می‌رسد. ورزش و فعالیت بدنی یکی از شرایط لازم برای تسریع در بهبودی بیماران پیوندی است، اما وضعیت بیماران نسبت به قبل از پیوند بسیار فرق کرده و حتما باید با نظر پزشک فعالیت انجام دهند تا بدن به مرور آمادگی لازم را پیدا کند. به‌طور قطع، عمل پیوند قلب کیفیت زندگی بیماران را بعد از پیوند دگرگون می‌کند.