بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون -احتمالا این را می‌دانستید که هورمون‌ها روی خلق و خو و روحیه و رفتار ما تاثیر می‌گذارند ولی آیا خبر داشتید که همین هورمون‌ها می‌توانند روی وضعیت دهان هم تاثیر بگذارند؟ تغییرات هورمونی خانم‌ها در مراحل مختلف روی سلامت دهان آنها تاثیر دارد. در دوره‌های بلوغ، قاعدگی، بارداری، یائسگی و با مصرف داروهای هورمونی و ضدبارداری ممکن است دهان دچار تغییراتی شود. تغییرات هورمونی در بیشتر افراد قابل کنترل نیست ولی با دانستن تغییراتی که در دهان به دنبال تغییرات هورمونی اتفاق می‌افتد، می‌توان از بسیاری از مشکل‌های دهان و دندان پیشگیری کرد. در مورد درد بعد از درمان در دوره‌های مختلف زندگی خانم‌ها مطالعه‌های متنوعی انجام شده و احتمالا پاسخ درد با دوره‌های مختلف دوره جنسی خانم‌ها، رابطه دارد ولی از آنجایی که درد بعد از درمان به عوامل بسیار متنوعی بستگی دارد و قابل پیش‌بینی نیست، به‌عنوان عامل تاثیرگذار در انتخاب زمان درمان در خانم‌ها در نظر گرفته نمی‌شود.
بلوغ
در دختران هورمون‌های جنسی (استروژن و پروژسترون) افزایش می‌یابد که این افزایش هورمون‌ها در بلوغ باعث جینجیویت (التهاب اولیه لثه) می‌شود که مقدمه آغاز بیماری‌های لثه است. در جینجیویت لثه قرمز، حساس و متورم می‌شود و با کوچک‌ترین تحریک دچار خونریزی خواهد شد. برخی از باکتری‌های عامل التهاب لثه، از استروژن به جای ویتامین K برای رشدونمو خود استفاده می‌کنند. خوشبختانه جینجیویت به درمان‌های دندانپزشکی پاسخ مناسبی می‌دهد. جرمگیری یا برداشت پلاک حتی به تنهایی به‌عنوان مداخله درمانی معمولا کافی هستند. در ادامه با افزایش بهداشت دهان و دندان، با مسواک زدن درست و مرتب، استفاده از نخ دندان و دهانشویه می‌توان مشکل را بدون نیاز به مداخله بیشتر برطرف کرد.
قاعدگی
در بسیاری از خانم‌ها ممکن است با شروع عادت ماهانه، تغییرات محسوسی دیده شود اما در برخی خانم‌ها چند روز قبل از شروع عادت ماهانه، خونریزی و تورم لثه‌ها ممکن است دیده شود. در ادامه ممکن است زخم‌های آفتی در دهان برخی از خانم‌ها در زمان شروع عادت ماهانه مشاهده شود. با شروع عادت ماهانه اغلب علائم دهانی برطرف می‌شوند. دوران قاعدگی زمان مناسبی برای برخی درمان‌های دندانپزشکی نیست. بهتر است درمان‌هایی مانند کشیدن دندان و جرمگیری تا ۱ هفته بعد از قاعدگی انجام شود. بعد از کشیدن دندان در طول قاعدگی، احتمال ایجاد حفره خشک در محل کشیده شدن و درد بیشتر از سایر زمان‌هاست. با توجه به شروع تغییرات هورمونی در تخمک‌گذاری در روزهای یازدهم تا بیست و یکم، درمان‌های جراحی بلافاصله بعد از قاعدگی در شرایط راحت‌تری ممکن است انجام گیرد. هرچند هیچ منعی برای انجام هیچ درمان دندانپزشکی در هیچ دوره‌ای از دوره ماهانه خانم‌ها وجود ندارد. مراقبت بهداشتی و افزایش سطح بهداشت دهان و دندان، بیشتر مشکل‌های دوره قاعدگی را برطرف می‌کند. گاهی برای کاهش اذیت آفت‌های دردناک نیاز به مصرف دارو با مشاوره دندان‌پزشک وجود دارد. برخی از داروهای موضعی می‌توانند در مراحل اولیه آفت‌ها را کنترل کنند. هرپس دهانی (تبخال) و تناسلی در زمان قاعدگی ممکن است عود کند. در زمان عود تبخال درمان دندانپزشکی به‌دلیل مسائل کنترل عفونت تا رفع دوره تبخال به تعویق می‌افتد.
بارداری
جینجیویت در ۵۰ تا ۷۰ درصد زنان باردار دیده می‌شود. تغییرات در لثه از ماه دوم تا هشتم شدید است. تغییرات شدید هورمونی در دوره بارداری علت بروز التهاب لثه و تشدید شدن مشکل‌های بهداشت دهان و دندان‌هاست. در بسیاری از کشورها از جمله ایران، مراقبت‌های بهداشتی و درمانی برای آماده‌سازی زنان قبل از بارداری انجام می‌شود که درمان‌ها و پیشگیری‌های دندانپزشکی از اجزای اصلی این مراقبت‌ها هستند. رشد التهابی لثه در حدود ۱۰ درصد خانم‌های باردار به صورت گرانولوم بارداری یا تومور بارداری دیده می‌شود. این ضایعه‌های دهانی علت هورمونی و منشاء التهابی دارند و به هیچ‌وجه باوجود اسم ترسناکشان خطرناک نیستند. با کنترل بهداشت دهان و دندان و گاهی جراحی و برداشت ناحیه همراه کنترل پلاک در مطب دندانپزشکی (جرمگیری و بروساژ) مشکل این ضایعه‌های دهانی قابل برطرف شدن است. مصرف بیشتر غذاهای شیرین و در زمانبندی‌های نامناسب (مثلا نیمه شب)، به علاوه ورود اسید معده داخل دهان به دنبال احساس تهوع، پوسیدگی و سایش دندان‌ها را در زنان باردار افزایش می‌دهد. در برخی خانم‌های باردار، خشکی دهان دیده می‌شود که خود همین قضیه پوسیدگی دندانی ایجاد می‌کند. در برخی دیگر از خانم‌های باردار در ۳ ماهه سوم تا روزهای منتهی به زایمان میزان بزاق افزایش چشمگیری پیدا می‌کند. داروهای ضدبارداری که پایه هورمونی دارند نیز پاسخ التهابی‌شان در دهان زنان مشابه آن چیزی است که در بارداری اتفاق می‌افتد. لثه‌های ملتهب و قرمز و خونریزی لثه‌ها با تحریک در مصرف داروهای ضدبارداری گزارش شده، اما نکته مهم این است که در داروهای ضدبارداری جدید، مشکل‌های دهانی در مطالعه‌ها کمتر گزارش شده است. در مطالعه‌ها در مورد اثر داروهای ضدبارداری بر بزاق نتایج متناقضی وجود دارد. مصرف داروهای کنترل بارداری، درصورتی که با افزایش سطح بهداشت دهان و دندان‌ها و توام با مداخلات درمانی دندانپزشکی کنترل پلاک باشد، مشکلی برای زنان مصرف‌کننده این داروها ایجاد نمی‌کند.
یائسگی
بعد از دوره باروری زنان، تغییرهای هورمون‌ها در ۱۰-۵ سال بعد ایجاد می‌شود. ۵۰-۳۰ درصد زنان، علامت دهانی به دنبال یائسگی نشان نمی‌دهند. در برخی از زنان با یائسگی برخی مشکل‌های دهانی مانند سوزش دهان، خشکی دهان، تغییرات در حس مزه‌ها و درد در اثر تغییرات هورمون‌ها گزارش شده است. آشامیدن بیشتر آب و ارتقای بهداشت دهانی در یائسگی توصیه شده است.
استفاده از آدامس‌ها و آبنبات‌های بدون شکر هم برای تحریک ترشح بزاق مفید است. نشانگان سوزش دهان توسط دندان‌پزشک متخصص دهان قابل تشخیص و درمان‌های مقتضی قابل‌انجام است. تشخیص دقیق سوزش و حس دردناک برای اینکه عوامل دیگر دخیل در مشکل‌های غیر از یائسگی رد شود، اهمیت دارد.
برخی از مشکل‌های دهانی خانم‌ها در یائسگی ممکن است با مصرف داروهایی که برای مشکل‌های دیگر (فشارخون، افسردگی و…) مصرف می‌شوند مرتبط باشد. پوکی استخوان بعد از یائسگی در برخی از زنان شایع است. این پوکی استخوان ممکن است در ناحیه فک و صورت هم با تحلیل استخوان به‌خصوص در نواحی بی‌دندانی ظاهر شود و روی کیفیت استخوان سایر نواحی هم تاثیر بگذارد.
