آیا خاموشی کرونا جدی است؟

طی چند ماه اخیر که دنیا درگیر کابوس بیماری کووید-۱۹ شده است، افکار عمومی مردم و سلامت روانشان نیز درگیر اخبار و اطلاعات نادرست و ضد و نقیض فراوان در شبکه‌های مجازی شده است. از آنجا که این ویروس و تظاهراتش با دیگر بیماری‌های ویروسی شایع زیر گروه آنفلوآنزا متفاوت است، ارائه اطلاعات دقیق و مستند درباره آن نیاز به زمان بیشتری دارد. با این حال همچنان موج جدید نگرانی‌ها با انتشار هر خبر ناگوار و ترسناک جدید درباره کرونا، ذهن‌های بسیاری را آلوده می‌کند. در تازه‌ترین اخبار نگران‌کننده انتشاریافته نیز آمده است که حدود ۴۵ درصد افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، بدون علائم هستند. درحالی که نه‌تنها امکان انتقال بیماری را برای مدت بیش از ۱۴ روز دارند بلکه خود نیز در معرض آسیب‌های شدید ریوی ناشی از بیماری قرار دارند. با توجه به تداوم انتشار چنین اخباری تا بسته شدن دفتر کووید-۱۹ گفت‌وگوی کوتاهی با دکتر فریبا شیروانی، فوق‌تخصص عفونی اطفال و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی ترتیب دادیم تا از صحت و سقم برخی اخبار و اطلاعات جدید منتشر شده درباره کرونا باخبر شویم. «ابتلا به بیماری کووید-۱۹ بدون علامت، آن هم با خطر آسیب جدی ریوی و حتی مرگ!» آیا چنین اتفاقی از نقطه نظر علمی و تخصصی اصولا ممکن است؟
شدت ابتلا به بیماری کرونا متغیر است و ممکن است فردی مبتلا شود، اما علائم تنفسی شدیدی نداشته باشد. اما چنین فردی اگر سی‌تی‌اسکن ریه شود، شواهدی مبنی بر بیماری کرونا به‌صورت نما یا کدورت گراند گلاس (شیشه مات) در تصاویر سی‌تی بافت ریه‌اش دیده می‌شود؛ ولی ممکن است چنین بیماری تب نداشته و صرفا مختصری سرفه و علائم تنفسی داشته باشد و درصد اشباع اکسیژن او هم طبیعی باشد.
در این افراد اختلال مختصر عملکرد ریه ممکن است تا یک ماه ادامه یابد، ولی در صورت آسیب جدی ریه، بیمار علامت‌دار می‌شود. البته علائم در مراحل اولیه ممکن است شدید نباشد، ولی با پیشرفت بیماری شدید شده و بیمار نمی‌تواند بدون علامت باشد.
پس چرا از ابتدای شیوع کرونا گفته می‌شد که کودکان مبتلا احتمالا بدون علامت هستند و فقط می‌توانند ناقل بیماری باشند؟
بله. براساس یافته‌های کنونی گفته می‌شود کودکان دچار علائم خفیف بیماری می‌شوند، اما ممکن است بتوانند در افزایش احتمال انتقال بیماری موثر باشند.
با وجود یافته جدید سازمان بهداشت جهانی، مبنی بر کم بودن خطر انتقال بیماری از افراد بدون‌علامت، امکان انتقال کرونا از این دسته بیماران (کودک یا بزرگسال) وجود دارد؟
در جدیدترین مطالعاتی که روی کادر درمان در مراکز مختلف به‌صورت غربالگری انجام شده، دیده شده است که مواردی از افراد بدون علامت از نظر ابتلا به کووید-۱۹ مثبت بوده‌اند. با این حال این یافته نمی‌تواند به تنهایی تفسیر شود. چنان که سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است احتمال انتقال از افراد بدون علامت کم است. به هر حال این افراد باید پیگیری شوند که آیا در طول زمان علامت‌دار می‌شوند و این‌که اگر آنتی‌بادی بالایی داشته باشند، احتمال انتقالشان کم می‌شود.
آیا ممکن است با گذشت دو هفته از درمان کرونا، باز هم شخص مبتلا قابلیت بیماری‌زایی داشته باشد؟
 مواردی از تست مثبت در افرادی که بهبودی یافته‌اند حتی تا ۵۵ روز بعد از شروع بیماری دیده شده است، ولی این‌که این افراد تا چه حد بیماری‌زا هستند مورد سوال است. هرچه بیماری شدیدتر و طولانی‌تر باشد احتمال بیماری‌زایی بعد از آن بیشتر است، اما احتمال بیماری‌زایی با گذشت زمان کمتر می‌شود. توجه داشته باشید مثبت شدن تست کرونا به دلیل وجود ذرات آر.ان.ای ویروس در بینی افراد است که ممکن است ارتباط مستقیمی با بیماری‌زایی نداشته باشد.
در برخی افراد حتی پس از بهبودی کرونا، آسیب‌های ریوی ماندگار ایجاد شده است. آیا بهبودی کامل در این دسته از بیماران رخ می‌دهد؟
چون در بسیاری از موارد بعد از بهبودی، رادیوگرافی و سی‌تی‌اسکن مجدد ریه انجام نمی‌شود، نمی‌توان دقیقا تخمین زد چه درصدی از این بیماران دچار عارضه و مشکل ریوی درازمدت می‌شوند. ولی در موارد شدید بیماری، درگیری ریه، فیبروز و درگیری بافت بینابینی ریه ممکن است تا مدتی به طول انجامد و تا دو سال هم در موارد شدید دیده شود. ولی این وضعیت باعث ناتوانی بیمار نمی‌شود. مگر مشکل اولیه شدید قلبی و ریوی یا مشکل نقص ایمنی داشته باشد.
این‌که گفته می‌شود افراد مبتلا تا موج بعدی شیوع ویروس (معمولا در پاییز و زمستان هر سال) از ابتلای مجدد به کرونا مصون هستند از نظر علمی تایید شده است؟
چون از مدت عالمگیری ویروس چند ماه گذشته است نمی‌توان فعلا در مورد ایمنی طولانی‌مدت اظهارنظر کرد. ولی به‌طور کلی افراد مختلف، پاسخ آنتی‌بادی متفاوتی را در مقابل ویروس نشان می‌دهند که در بعضی افراد پاسخ شدیدتر است. در مورد ابتلای مجدد در سال آینده نمی‌توان دقیقا نظر داد. ولی کرونا ویروس‌های در گردش که سرماخوردگی ایجاد می‌کنند مصونیت طولانی ندارند و در سال بعد دوباره افراد را مبتلا می‌کنند. اما شواهد کنونی مؤید آن است که مبتلایان به کووید-۱۹، حتی افرادی که بیماری را به‌طور خفیف گرفته‌اند در مقابل بیماری مصون می‌شوند.