بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
درباره علت آلودگی هوای روزهای اخیر پایتخت ابهامات و سوالات زیادی وجود دارد.
سایت بدون – همانطور که بارها کارشناسان و مسئولان هشدار داده بودند، امسال هم با شروع فصل سرما آلودگی هوا در پایتخت اوج گرفت و حالا هوای تهران برای یازدهمین روز پی‌درپی آلوده است.
اگرچه کاهش کیفیت هوای تهران در فصل سرد موضوع جدیدی نیست، اما وقوع این اتفاق در روزهایی که بخاطر محدودیت‌هایی کرونا، میزان تردد خودروها به حداقل رسیده سوالات زیادی به وجود آورده است، تا جایی که این بار برخی از مسئولان انگشت اتهام را از خودروها به سمت نیروگاه‌هایی گرفته‌اند که مازوت می‌سوزانند.
زهرا نژادبهرام، عضو شورای شهر، چندی پیش درهمین رابطه بود گفته بود که به دلیل تکمیل ظرفیت پالایشگاه‌ها از بخاطر تحریم‌ها مازوت در شهرها سوزانده می‌شود و این پرسش را مطرح کرده بود که «با چه تدبیری به جای ساخت و ایجاد انبارهای جدید برای نگهداری مازوت، از ریه‌های شهروندان به عنوان انبار مازوت استفاده می‌شود؟»
مازوت یا نفت کوره یک سوخت کم کیفیت سنگین و ارزان است که به دلایل مختلف مثل گرمایش در نیروگاه‌ها سوزانده می‌شود و می‌تواند سهم زیادی در آلودگی هوای شهرها داشته باشد. به طوری که براساس آخرین سیاهه انتشار نیروگاه‌ها سهم ۱۲.۱ درصدی در آلودگی هوای پایتخت در فصول سرد دارند. در واقع در فصول سرد و هنگامی که مصرف برق در داخل شهرها افزایش پیدا می‌کند، نیروگاه‌هایی که به آن‌ها برق نمی‌رسد برای گرما این سوخت را می‌سوزانند و نتیجه آن کاهش کیفیت هوا می‌شود.
البته با وجود صحبت‌های عضو شورای شهر مبنی بر ارتباط آلودگی هوای این روزهای تهران با این نوع سوخت، محمد رستگاری، معاون نظارت و پایش اداره محیط زیست استان تهران، به ایسنا گفته است که تاکنون هیچ یک از واحدهای صنعتی و نیروگاه‌هایی که روی آلودگی شهر تهران تاثیر می‌گذارند سوخت مازوت مصرف نکرده‌اند.
ردپای سوزاندن گازوییل یا مازوت در اطراف تهران
اما سوزاندن سوخت مازوت در نیروگاه‌های اطراف تهران در حالی در چند روز گذشته تکذیب شده که نشانه‌هایی از وجود آن در مناطقی از شهر دیده شده است.
حسین شهیدزاده، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا، در این رابطه به خبرآنلاین می‌گوید: «من در جلسه‌ای در استانداری هم این موضوع را مطرح کردم، از اواخر تابستان و اوایل پاییز در روزهایی در جنوب شهر تهران میزان آلاینده دی‌اکسید گوگرد در تهران بالا می‌رفت. من در تاریخ ۱۳ مهرماه این موضوع را گفته بودم، منبع این گاز هم طبیعی نیست که بگوییم از فاضلاب یا محل دفن زباله تولید شده است. این گاز از سوخت و احتراق ایجاد می‌شود.»
به گفته کارشناسان افزایش میزان این گاز در مناطقی از تهران دو منشا مختلف می‌تواند داشته باشد، تردد خودروهایی که گازوئیل می‌سوزانند یا سوزاندن مازوت و یا گازوئیل در نیروگاه‌های اطراف شهر به دلایل مختلف.
از سویی سوزاندان این نوع سوخت در یک منطقه صرفا میزان آلاینده دی‌اکسید گوگورد را بالا نمی‌برد، بلکه در کنار آن میزان ذرات معلق در هوا، عامل اصلی آلودگی هوای تهران، هم افزایش پیدا می‌کند و می‌تواند در مجموع منجر به افزایش شاخص آلودگی هوا در کل پایتخت شود.
شهیدزاده می‌گوید: « ما مثل پزشکی هستیم که از علائم می گوییم دلیلش چه بوده است، ما متوجه می‌شویم که احتمالا یک اتفاقی جایی رخ داده است که میزان آلاینده‌ای در شهر افزایش پیدا کرده است. به طور کلی منبع دی‌اکسید گوگرد حتما احتراقی است، این احتراق هم حتما یا در کارخانه‌ها رخ می‌دهد یا داخل خودروها. اما چون داخل تهران گازوییل یورو چهار تولید می‌شود و خودروها از آن استفاده می‌کنند، منشاء این گاز باید خارج از تهران باشد. پس افزایش این گاز در قسمت جنوب تهران نشان می دهد که آن اطراف یک سوخت پر سولفور سوزانده می‌شود.»
براین اساس تنها دو منشاء احتمالی برای آنچه در جنوب تهران مشاهده شده وجود دارد؛ گازوئیل یا مازوت.
تردد کمتر شده، مازوت سوزانده نشده اما هوا آلوده مانده است
اما آن طور که مسئولان در این مدت اعلام کرده‌اند سوزاندن گاز مازوت عامل این اتفاق نبوده است. برای مثال اواسط آبان ماه مدیرعامل شرکت تولید نیروی برق ماه خبر داده بود که مصرف مازوت در نیروگاه‌های تهران به صفر رسیده است. همچنین گزارش‌های مرکز اطلاعات و کنترل ترافیک پلیس راهور نشان می‌دهد که هفته‌های اخیر تردد درون شهری در طول روز ۳۰درصد و هنگام شب ۷۰درصد در تهران کاهش پیدا کرده است.
این موضوع سوالات زیادی در رابطه با منشاء آلودگی هوای تهران در پایتخت در روزهای اخیر به وجود می‌آورد، چراکه هم میزان تردد در شهر کاهش پیدا کرده و هم به گفته مسئولان برخلاف سال‌های گذشته نیروگاه‌های اطراف تهران هیچ سوخت مازوتی نسوزانده‌اند.
اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوا نشان می‌دهد که با وجود کاهش تردد خودروها وضعیت کیفیت هوای تهران براساس استانداردهای قدیمی مانند سال ۹۸ و براساس استانداردهای جدید بدتر است:
| تعداد روزهای «ناسالم» | تعداد روزهای «ناسالم برای گروه‌های حساس» | تعداد روزهای «قابل قبول» | تعداد روزهای «پاک» | |
|---|---|---|---|---|
| ۴ | ۵۵ | ۱۹۴ | ۲۵ | سال ۱۳۹۸(تا ۲ دی) |
| ۰ | ۵۷ | ۱۹۴ | ۲۷ | سال ۱۳۹۹(استانداردهای قدیمی) |
| ۲ | ۸۲ | ۱۷۹ | ۱۵ | سال ۱۳۹۹(استانداردهای جدید) |
مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا، توضیح می‌دهد: «این اتفاقات سال‌های پیش هم رخ می‌دادند، اگر در آمار امسال تعداد روزهای آلوده بیشتر شده به این دلیل است که معیارهای سنجش تغییر کرده است، اگر با معیار پارسال مقایسه کنیم وضعیت شانه به شانه پارسال است.»
اما چه براساس استانداردهای جدید و چه براساس استانداردهای قدیم، کیفیت هوای پایتخت در زمانی که میزان تردد نسبت به سال پیش کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است و از سویی نیروگاه‌ها هم مازوت نسوزانده‌اند، بهتر از سال‌های قبلی نشده است و همین موضوع باعث شده تا ابهامات زیادی در این خصوص به وجود بیاید.
