اپیدمی نگهداری حیوانات عجیب وغریب در ایران/…و حالا رتیل زانو قرمز!

نسیم سهیلی- مار بوآ و مار رتکولیتد آلبینو، انواع آفتاب پرست، تگوی آرژانتینى، انواع مختلف سگ و گربه، پرنده با نژادهای کمیاب و… همه این حیوانات اعم از اهلی و غیر اهلی، خانگی و غیر خانگی در سایت فروش حیوانات، تبلیغ می شوند. در کنار این خرید و فروش اینترنتی که بازارش داغ است، حیوانات عجیب و غریب در کلینیک های حیوانات هم مشاهده می شود. کافی است گشتی در شهر بزنیم یا در این خصوص سراغ آدم های اهلش برویم و به نکات جالبی برسیم. به حیوانات عجیبی که جایشان اتاق خواب، کشوی میز، آکواریوم ، تراریوم و حیاط خانه ما نیست اما….
برخی از انسان ها حیوانات خانگی را به عنوان همدم برای خود انتخاب می کنند اما این که چه نوع حیوانی و چرا، بستگی به سلیقه شخصی دارد. حیوان خانگی معمولا باید اهلی و تا حدودی هم زیبا باشد اما برخی، پا را فراتر از این گذاشته و حیوانات وحشی و رام نشدنی یا حیواناتی را که دیدنشان ترسناک و دلهره آور است به عنوان همدم و حیوان خانگی شان انتخاب می کنند! چندی پیش ویدئو  و  تصاویری از نگهداری یک قلاده پلنگ، شیر و خرس در فضای مجازی منتشر شد. هر چند یافتن و مصاحبه با این افراد ممکن نشد اما یافتن کسانی که حیوانات عجیب و غیر خانگی نگهداری می کنند، هم در دسترس و هم آسان بود.
خزندگان محبوب!
در پرس و جو از افرادی که حیوانات خانگی نگهداری می کنند، گربه، پرندگان، ماهی و سگ به عنوان پرتعداد ترین حیوانات شناخته شد. در زیر با افرادی که حیوان خانگی از دسته خزندگان دارند هم کلام می شویم.
ستار یکی از افرادی است که حیوان خانگی خود را از طریق اینترنتی خریده. او در این باره می گوید: من مار پیتون دارم که از سایت رسمی فروش حیوانات خانگی در تهران خریده ام  و قیمت آن چند سال پیش۳۰۰ هزار تومان بود این حیوانات اگزوتیک هستند و فکر می کنم در برخی کشور ها نگهداری آن ها جرم است.    
او می افزاید: برای غذا دادن به حیوان خانگی ام از موش استفاده می کنم و چون به نگهداری حیوانات خاص علاقه دارم، مار را انتخاب کردم.  این مار واقعا رفیق من است.
بهزاد نیز که قبلا مار نگهداری می کرده در باره حیوان خانگی اش می گوید: من قبلا ماری از نژاد چلیپر داشتم البته او را خریداری نکرده بودم بلکه در طبیعت پیدایش کردم. غذایش قورباغه بود و به دلیل این که سمی نبود بیشتر اوقات آن را همراه خود بیرون از منزل در کوچه و خیابان و طبیعت می بردم.
او ادامه می دهد:حیوان خاص و جذابی بود اما توصیه می کنم اگر کسی می خواهد مار نگهداری کند، نژاد پیتون بگیرد چون هم نگهداری اش ساده تر و هم غذایش بیشتر است. همسترهایی که تولید می شود بیشترشان غذای مارهای پیتون هستند البته باید کمی سنگدل هم باشی که حیوان زنده ای را خوراک حیوان دیگری کنی یا این که آن ها را بکشی.
شهاب اما عنکبوت و رتیل دوست دارد و چند سالی است که با خرید و نگهداری از این حیوانات آن ها را به عنوان همدم برای خودش انتخاب کرده است.
او می گوید: ۹ سالی است که رتیل زانو قرمز مکزیکی نگهداری می کنم و آن را از یک فروشگاه حیوانات خانگی در خارج از ایران و به قیمت۶۰ یورو خریداری کردم. آن زمان سه سالش بود.
شهاب ادامه می دهد: هر حیوانی می تواند خطرناک باشد اما رتیلی که من دارم رفتار خشنی ندارد البته تمام عنکبوت ها نیش می زنند و زهرشان دردناک است اما خطرناک نیستند. من رتیلم را در تراریومی از جنس پلکسی نگهداری می کنم.
او می افزاید: من رتیلم را لمس نمی کنم و تا امروز من را نیش نزده، کلا حیوان آرامی است و تمایل به خشونت ندارد و از نظر هزینه نگهداری نیز تقریبا بدون خرج است زیرا خوراکش ملخ، جیرجیرک و سوپر ورم است.
از او می پرسم که آیا به رتیل هم می توان گفت حیوان خانگی؟ و او پاسخ می دهد: برخی نژاد های رتیل و عنکبوت ها برای نگهداری در خانه مناسب هستند اما حتما باید از مراکز پرورش خریداری شوند و شکار آن ها از طبیعت، نادرست و خطرناک است.
شهاب درباره بیماری هایی که ممکن است از حیوانان خانگی اش منتقل شود، بی اطلاع است او می گوید:خانواده عنکبوت ها می توانند حساسیت زا باشند و البته نگهداری این حیوانات مانند ماهی هاست و نباید آن ها را لمس کرد.
اودربیان دلیل شخصی اش برای خرید و نگهداری این حیوان ادعا می کند: نوع بشر به عنکبوت ها وابسته است و در کل آن ها مخلوقات بسیار زیبا  و مفید خداوند هستند .
شهاب که قبلا عقرب آندراکتونوس و عنکبوت گرگی نگهداری می کرده در این خصوص اشاره می کند: این دو حیوان توسط یکی از افراد خانواده ام مسموم و کشته شدند چون خانواده ام از آن ها می ترسیدند. در حالی که آنان هم بی آزار و هم کم خرج بودند.
از عروس هلندی تا جغد!
پرندگان هم برای عده ای جزو حیوانات پر طرفدار خانگی هستند. امید دو سال است که از پرنده ای به نام عروس هلندی با نژاد استرالیایی نگهداری می کند. حیوانی که از خانواده طوطی هاست.
 او می گوید: عروس هلندی پرنده ای است که خرجش کم است و هفته ای یک تخم مرغ و یک هویج می خورد البته غذای اصلی اش ارزن و تخم کتان است که تخم کتان، بعد از گرانی ها تقریبا سه برابر شده و کیلویی۵۰ هزارتومان شده است. این حیوان در ماه یک کیلو ارزن و تخم کتان استفاده می کند همچنین در کنار آن، قطره های ویتامین هم مصرف می کند.   
امید اشاره می  کند: اطلاعات درباره این حیوانات پایین است و راهنمایی های  نادرست برخی از دام پزشکان و کلینیک های حیوانات باعث شد پرنده قبلی من که از همین نژاد بود؛ بمیرد همچنین کلینیک ها قیمت ویزیت های  به شدت  بالایی دارند و لوازم حیوانات و خوراک هایی که می فروشند، نسبت به بازار قیمت بسیار بالایی دارد در حالی که جنس همان بوده و فقط بسته بندی آن مدرن و باکلاس تر است! به نظرم این مکان ها بیشتر برای درآمدزایی هستند.
یکی دیگر از افرادی که جغد را به عنوان حیوان خانگی اش انتخاب کرده در این باره می گوید: از بچگی عاشق نگهداری از حیوانات بودم و دوست دارم با داشتن آن ها، بیشتر درباره شان بدانم. حیوانی که الان از آن نگهداری می کنم، حیوان فوق العاده ای به نام جغد مینیاتوری است و غذایش بیشتر گوشت مرغ و حشرات است.
وحید می افزاید: جثه این پرنده ریز و در نهایت ۲۰ سانت است. شب ها فعال و شلوغ  است و روزها در لانه اش می خوابد و بیرون نمی آید. هم در تاریکی و هم در روشنایی می تواند ببیند اما بیشتر عاشق تاریکی مطلق است.
او می افزاید: جغدم را گاهی برای تفریح بیرون می برم اما چون خانگی شده ، فرار نمی کند. جغد حیوان بی آزاری است نه چنگ می زند، نه گاز می گیرد و نه آزاری دارد. خیلی خاص است و اصلا هم شوم نیست!
وحید درباره استفاده از کلینیک های حیوانات می گوید: در شهرستان کوچکی که من زندگی می کنم تنها دو یا سه کلینیک حیوانات وجود دارد و آن ها هم بیشتر تخصص شان برای دام و طیور است. پس از چند بار مراجعه متوجه شدم اطلاعات کمی دارند برای همین دیگر منصرف شدم و نرفتم.
بازار داغ سگ و گربه
همان طور که مشخص است، نام سگ و گربه در بالای فهرست حیوانات به اصطلاح خانگی قرار دارد. اما همین حیوانات هم گاهی می توانند عجیب و غریب باشند . گاه نژاد های خاص و غیر اهلی برخی سگ ها و گاه خرج و مخارج اضافی و به اصطلاح لاکچری که برای صاحبش می آفرینند، می تواند جالب باشد.
در هم‌صحبتی با افرادی که از سگ به عنوان حیوان خانگی نگهداری می کنند، سعید می گوید: چهار سال است که از گربه های بومی و یک سگ تریر نگهداری می کنم . گربه هایم را از داخل پارک و خیابان پیدا کردم و چون بیمار بودند از آن ها نگهداری کردم و سگ را ۲۵۰ هزار تومان خریدم.
او بدون آن که به نجس بودن سگ اشاره کند، می گوید: سگ ها احساسات انسان ها را به خوبی درک می کنند و گربه ها هم حس خوبی به انسان می دهند، غرور آن ها برایم جذاب است. خرج هر چهار حیوان چیزی در حدود ۵۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان در ماه است.
سعید ادامه می دهد: حیوانات خانگی حتما باید واکسینه شوند، حتی رعایت نکردن بهداشت شخصی انسان ها هم می تواند به حیوانات بیماری منتقل کند مثلا صاحب قبلی سگم، فردی معتاد بود و هنگامی که حیوان را از  او تحویل گرفتم، بدنش پر از تاول و انگل و کنه بود و ماه ها طول کشید تا درمان شود و به من اعتماد و عادت کند.
او  می گوید: قبلا میمون داشتم که البته خیلی اذیت شدم و مجبور شدم آن را بفروشم.
سعید از دردسرهای نگهداری میمون می گوید: این حیوان زیاد میوه می خورد. ادرارش را نمی توانست کنترل کند و هر جایی ممکن بود این کار را انجام دهد، بوی نامطلوبی داشت و بسیار بازیگوش بود. حتی مجبور بودم خارج از خانه زنجیرش کنم.  به نظرم میمون، حیوانی است که از دور زیبا به نظر می رسد اما بعد از مدتی خسته کننده می شود!
آرایش سگ ها گران تر از انسان!
در فضای مجازی وکلینیک های حیوانات خدمات خاصی به سگ و گربه ها ارائه می شود که البته قیمت های زیاد آن می تواند باعث تعجب باشد. لباس داگی، خدمات آرایشگاهی، تخت خواب داگی، کوتاهی ناخن و مسواک، لباس شب مخصوص سگ ها. لباس ولنتاین ویژه گربه ها، آرایش سگ و گربه از ۱۰۰ هزار تومان تا ۲۵۰ هزار تومان و…
سارا با سگ پشمالوی قهوه ای رنگی در دست، وارد یکی از کلینیک های  حیوانات می شود . از او درباره نژاد سگش می پرسم، او می گوید: نژادش شیتزو کراس است و حدود یک سال است که آن را خریده ام، به جز توپ و عروسک و وسایل بازی اش که هر چند ماه یک بار باید عوض شود، خرج خورد و خوراک و درمانش از ماهی ۶۰ هزارتومان تا۳۰۰ هزارتومان متغیر است.
سارا می افزاید: بعد از تحریم ها و شرایط اقتصادی برخی داروها و غذاهای حیوانات هم که وارداتی بود کمیاب شد و برای تهیه آن ها به مشکل برخوردم همچنین قلاده سگ نیز کمیاب و گران شده است.
سارا که به تنهایی زندگی می کند درباره دلیل نگهداری اش ادعا می کند: سگ یک همدم است، این بچه، مثل داروی ضد افسردگی است! جو خانه را خیلی صمیمی و به آدم ها محبت می کند.
او  اشاره می کند: وسایل آرایشی بهداشتی مثل برس، ناخونگیر، مسواک و خمیر دندان برایش خریده ام و لباس هم چند دست دارد. البته یک لباس خاص و مجلسی هم دارد که برای مهمانی ها می پوشد!
سارا می افزاید: هزینه آرایشگاهش برای کوتاهی مو، سالی دوبار هر دفعه ۱۲۰ هزار تومان است. حمامش هفته ای دوبار است که شامپوی  مخصوص دارد و قیمت اش ۱۰۰ هزار تومان است، البته من چون دام پزشکی خوانده ام بیشتر کارهایش را خودم انجام می دهم و فقط برای تزریق واکسن ها به کلینیک مراجعه می کنم.
خطرناک و غیر اخلاقی
یک فعال محیط زیست درباره خریداری و نگهداری از حیوانات غیر اهلی و اگزوتیک بیان می کند: خرید و فروش این حیوانات به شدت خطرناک است اگر حیوان، بومی کشور باشد ذخیره ژنتیکی ما را  تهدید می کند و اگر غیر بومی باشد مثل انواع میمون، راسو، خزندگان و… پس از  مدتی در طبیعت رها می شوند و چون دشمن طبیعی ندارند، می توانند به طبیعت خسارت بزنند. از طرف دیگر این موضوع اخلاقی نیست و حیات وحش باید در طبیعت خود باشد. ما حق نداریم برای احساسات و تفریح خودمان آن ها را در خانه و قفس زندانی کنیم و از حق طبیعی محرومشان کنیم.
محمد درویش با اشاره به این که قانونی در خصوص حمایت از حیوانات و منع حیوان آزاری در حال تصویب است، خاطر نشان می کند: این قانون چهار سال است که در حال پیگیری است و خلأهای موجود را رفع می کند. به طور مثال گواهی سلامت حیوانات  خانگی،  منع خرید و فروش برخی از حیوانات و… همگی ذیل این قانون آمده است.
وی با ذکر این که در تمام دنیا شهرداری ها مسئول آموزش به شهروندان در خصوص حیوانات هستند، بیان می کند:  درباره قوانین نگهداری حیوانات یا اطلاعات مورد نیاز  به جز شهرداری ها، رسانه ها  هستند که با ساخت و پخش ویدئوهای جذاب، آگاهی بخشی و اطلاع رسانی در این خصوص را بر عهده دارند. آموزش و اطلاع رسانی باید از دوران مهد کودک و در مدارس پیگیری شود البته در کشور ما  این فرایند طولانی مدت خواهد بود و به راحتی اتفاق نمی افتد .
این کارشناس محیط زیست اضافه می کند:  برای درمان بیماری حیوانات چه اهلی و چه غیر اهلی، کلینیک هایی دایر شده که از نظر تعدادکم بوده و نیروهای متخصصی نیز ندارد.
جای خالی لیست مثبت
یک دام پزشک در این خصوص اظهار می کند: حیوانات زیادی را به صورت غیر مجاز و غیر اصولی به عنوان حیوان خانگی نگهداری می کنند که می توانند ناقل بیماری باشند البته از نظر انتقال بیماری ها، در گونه های مختلف تفاوت وجود دارد. مثلا میمون ها به خصوص آن هایی که بیشتر از هند و پاکستان قاچاق می شوند بیماری های مشترک بسیار زیادی با انسان دارند از بیماری های ساده و ویروسی انگلی گرفته تا سل و هرپس. همچنین خزندگان معمولا باکتری دارند که می تواند برای کودکان بسیار خطرناک باشد.
ایمان معماریان  تصریح می کند: هر حیوانی که خانگی نیست به خود حیوان، طبیعت و  فردی که از آن نگهداری می کند، ضرر می رساند به همین دلیل آن ها به عنوان حیوان خانگی مطرح نیستند. در اکثر کشورها فهرستی وجود دارد که در آن حیوانات مجاز برای نگهداری به عنوان حیوان خانگی اعلام شده است و شامل دلایل زیست محیطی آن منطقه همچنین دلایل فردی و بهداشتی است و شهروندان آن کشور خارج از آن فهرست نمی توانند حیوانی را به عنوان حیوان خانگی نگهداری کنند.
وی ابراز می کند: در ایران اما سازمان محیط زیست و سازمان دام پزشکی تا امروز چنین فهرستی را ارائه نداده است تا کلینیک های دام پزشکی و حتی مردم از خطرات نگهداری حیوانات غیر خانگی آگاه شوند وکمترین آسیب را، هم به طبیعت، هم به خود و هم به حیوان بزنند.
معماریان با اشاره به این که این فهرست در کشورهای مختلف، متفاوت و بر اساس شرایط زیست محیطی است بیان می کند: در تهیه فهرست حیوانات خانگی مجاز کشورها نکاتی از جمله این که  آیا این حیوانات می توانند از طبیعت شکار شوند یا خیر، اگر در طبیعت رها شوند آیا امکان این که به گونه مهاجر تبدیل شوند و گونه های دیگر را از بین ببرند یا نه و بیماری هایشان با انسان تا چه حد قابل کنترل و پیشگیری هست و … در نظر گرفته می شود.
وی خاطر نشان می کند: با داشتن این فهرست و  بر اساس آن، می توانیم نیروهای متخصص برای درمان بیماری آن ها را آموزش دهیم اما هم اکنون دام‌پزشکی ما خارج از محدوده حیواناتی مانند سگ، گربه، دام و طیور، آموزشی برای درمان دیگر حیوانات نمی دهد و اگر فردی علاقه مند بود خارج از دانشگاه می تواند درباره گونه خاص جانوری اطلاعات کسب کند و آموزش ببیند.
این دام پزشک اضافه می کند: اگر لیست مثبت برای کشورمان تهیه شود، کلینیک های درمان حیوانات خانگی نیز ملزم به یادگیری درمان تمام حیوانات داخل لیست خواهند شد و اگر حیوانی خارج از آن برای درمان مراجعه کرد، آن را به سازمان دام پزشکی و محیط زیست ارجاع دهند.