به بهانه درگذشت یدا…مفتون امینی/روح ناشناخته شعرهای زلال

سایت بدون -یدا… مفتون امینی شاعر نام آشنای کشور پنج شنبه هفته گذشته در ۹۶ سالگی درگذشت. یدا… مفتون امینی (۲۱ خرداد ۱۳۰۵ – ۱۰ آذر ۱۴۰۱) متخلص به «مفتون»، شاعر معاصر ایرانی اهل شهرستان شاهین‌دژ دهستان هولاسو  در کناره زرینه رود و آذربایجان بود. اگرچه دانش‌آموخته رشته حقوق قضایی از دانشکده حقوق دانشگاه تهران بود ولی بنا به گفته خودش این رشته باروح سرکش او  سازگاری نداشت و همین موضوع باعث شد بیشتر با شاعران و نویسندگان، هم‌نشین باشد تا حقوقدان‌ها. به گفته خودش به‌جز سهراب با تعداد زیادی از نامداران شعر فارسی رابطه دوستی عمیقی داشته است. از عماد خراسانی، صمد بهرنگی، پروین اعتصامی، رهی معیری، جلال آل احمد، هوشنگ ابتهاج، حسین منزوی و یدا… رؤیایی گرفته تا شهریار. او  همواره از وارد شدن به عرصه  سیاست دوری می کرد.

از کلاسیک سرایی تا شعرهای سپید و نیمایی

مفتون امینی در آغاز ،شاعری کلاسیک و کهن‌سرا بود اما بعدها  به‌ویژه پس از انقلاب  به شعر بی وزن و قالب‌های نوپردازانه روی آورد.  ‌ سال ۱۳۳۶ مجموعه شعر دریاچه را در قالب کلاسیک منتشر کرد .این  مجموعه بلافاصله پس از چاپ ،او را به‌عنوان شاعری توانمند در بین شاعران برجسته آن زمان معرفی کرد.اگرچه تعداد زیادی از شاعران و مخاطبان جدی شعر در آن زمان ، منتظر دومین مجموعه او با ساختار و زبان کلاسیک بودند؛ اما امینی در دهه ۴۰ با تغییر سبک ،مجموعه شعر «کولاک» را که شامل شعرهایی در قالب نو بود ، رونمایی  کرد . مجموعه‌ای که با اقبال قابل‌توجهی، میان نیمایی سرایان و جامعه مخاطب شعرآن زمان روبه‌رو شد.قدم بعدی امینی انتشار مجموعه شعر« انارستان» بود اما این بار او دست به تجربه‌ای جدید زده و فارغ از وزن و قافیه به سراغ سپید سرایی رفته بود.مفتون، دغدغه‌های فراوانی را درزمینه سرودن شعر دنبال می‌کرد و همواره سبک خاص خودش را در سرودن داشت .

مشخصه‌های شعر مفتون

از مشخصه‌های شعر مفتون امینی می‌توان به نوآوری و جاری بودن روح زلال شاعرانه او در شعرهایش اشاره کرد. او با تسلطی که بر قالب‌های کهن فارسی داشت و همچنین هم‌نشینی با شاعران نامدار زمان خود توانسته بود به تجربیاتی فردی در سرودن شعر دست یابد و بدون این که شعرهایش شبیه شعر دیگر شاعران باشد یا از فضای شعری دیگران گرته‌برداری کند جایگاهی را در ادبیات معاصر برای شعرش ایجاد کرد که قابل‌توجه و احترام بسیاری از هم‌عصرانش بود.

شعر اندیشمند، تخیل، عاطفه مندی قدرتمند و تصویرپردازی‌های بدیع ازجمله مشخصه‌های اصلی این شاعر است.مجموعه‌های شعر «دریاچه»، «کولاک»  «انارستان»؛ «عاشیقلی کروان»، «فصل پنهان»، «یک تاکستان احتمال»، «سپید خوانی روز»، «عصرانه در باغ رصدخانه»، «شب ۱۰۰۲»، «من و خزان و تو»، «اکنون‌های دور»، «نهنگ یا موج»، «از پرسه خیال در اطراف وقت سبز»، «جشن واژه‌ها و حس‌ها و حال‌ها»، «طلایی/ خاکستری/ رگبار»، «گزینه اشعار»، «آجی چای»، «مستقیم تا نرسیده به صبح»  ازجمله آثار منتشرشده این شاعرند.

مفتون امینی وضعیت شعرامروز را بحرانی می‌دانست و می‌گفت: شعر امروز ایران مرحله حساسی را می‌گذراند؛ مرحله‌ای که در آن چند شاعر مطرح در یک‌طرف قرارگرفته‌اند و در طرف دیگر برخی از جوان‌ها که معلوم نیست تا کی کارشان را در شعر ادامه می‌دهند». مفتون امینی همچنین از وضعیت پرداختن به شعر در مطبوعات و مجله‌ها نیز گله داشت و معتقد بود: «در حال حاضر نوعی از شعر به نام شعر سپید در مجلات موردتوجه قرار می‌گیرد که شعر سپید هم نیست و یک نوع شعر منثور کوتاه شده است. پرداختن به این نوع شعر در مجلات به خاطر این است که گردانندگان آن‌ها احاطه‌ای به ادبیات کهن ندارند. آن‌ها نیما را هم نمی‌شناسند. این افراد می‌گویند باید نیما را هم در موزه گذاشت و این تفکر خیلی خطرناک است.»