حالا شطرنجبازها میتوانند از برنامههای کامپیوتری قدرتمند استفاده کنند و در سطحی تقلب کنند که یادآور رسواییهای دوپینگ در دوچرخهسواری و دوومیدانی است در یک تورنمنت شطرنج، از شش بازیکن حاضر، پنج نفر به دلیل تقلب از مسابقات کنار گذاشته شدند. در یک تورنمنت دیگر، کودکان ۱۰ساله به شکلی عجیب در حد شطرنجباز شماره یک دنیا بازی میکردند ولی والدین آنها حاضر نبودند بپذیرند که آنها دارند تقلب میکنند. در یک مسابقه دیگر هم یک استاد بزرگ ارمنستانی به دلیل تقلب کنار گذاشته شد. این جور مسائل اغراق شده به نظر میرسند اما حالا دیگر کم از این اتفاقات نمیافتد. با شیوع ویروس کرونا، مسابقات به صورت آنلاین برگزار میشود و به این ترتیب تقلب زیاد شده است. شطرنج اینترنتی در سال جاری با محبوبیت گستردهای روبهرو شده است، چرا که افرادی که در خانه ماندهاند به دنبال سرگرمیهای جدید هستند اما این مشکل بزرگی را پیش میآورد؛ حالا افراد میتوانند از برنامههای کامپیوتری قدرتمند استفاده کنند و در سطحی تقلب کنند که یادآور رسواییهای دوپینگ در دوچرخهسواری و دوومیدانی است.
یک «بازرس شطرنج» میگوید: «همهگیری ویروس کرونا بیتردید باعث بحران شده است.» مشکلات تنها به شطرنج خلاصه نمیشود و در مسابقات دیگری که آنلاین برگزار میشود هم این اتفاق افتاده است اما شطرنج رقابتی است که به کلاس و شأن بالایش مشهور است و به همین دلیل، تقلب در این رقابتها باعث خدشهدار شدن چهرهاش میشود. پروفسور کنت رگان، استاد بینالمللی شطرنج و متخصص حوزه کامپیوتر، که مدلی برای تشخیص تقلب ساخته که فدراسیون بینالمللی شطرنج از آن استفاده میکند، میگوید: «همهگیری ویروس کرونا باعث شده کار من در عرض یک روز به اندازهای باشد که پیشتر در یک سال انجام میدادم. این مشکلات باعث شده که زمان استراحت من نابود شود.» امیل سوتوفسکی، مدیر فیده گفته است: «این موضوع بسیار بزرگی است که هر هفته دهها ساعت برایش وقت میگذارم.»
آرکادی دورکوویچ، رئیس فیده هم میگوید: «دوپینگ کامپیوتری تبدیل به طاعونی واقعی شده است.» مشکل اصلی در برنامههایی نهفته است که میتوانند در هر موقعیتی، بهسرعت حرکات تقریباً بینقصی را انجام دهند. برای اینکه با این موضوع مقابله شود، از بازیکنان در مسابقات خواسته میشود که در هنگام بازی، چندین دوربین از آنها فیلم بگیرند و بازرسان به کامپیوترهایشان دسترسی داشته باشند. آنها اجازه بلند شدن از پشت صفحه نمایشگر را ندارند، حتی برای رفتن به دستشویی. در برخی موارد، یک ناظر باید اتاق آنها را بازرسی کند و سپس در طول مسابقه کنارشان بنشیند. سوتوفسکی همچنین گفته که میتوان از فناوری ردیابی نگاه استفاده کرد و اگر یک بازیکن بیش از حد به اطرافش نگاه کرد، زنگ هشدار به صدا درآید. سایت Chess. com که بزرگترین سایت دنیا برای بازی آنلاین است، اعلام کرده که در سال ۲۰۲۰، ۱۲ میلیون نفر جدید در آن ثبت نام و بازی کردهاند. این در حالی است که در سال ۲۰۱۹، تعداد این افراد ۵/۶ میلیون نفر بود. در سال گذشته، هر ماه پنج تا ششهزار نفر به دلیل تقلب از مسابقات کنار گذاشته میشدند اما حالا این عدد به ۱۷هزار نفر رسیده است.
ژرار لومارشال، رئیس بخش بازی جوانمردانه این سایت، گفته که سه فرد جدید استخدام کرده تا با این مشکل مقابله کنند: «انجام تقلب بسیار ساده است و وسوسهانگیز. به همین دلیل است که چنین بحرانی ایجاد شده است.» افزایش تقلب و همچنین بحثهای گسترده در شبکههای اجتماعی در این باره، باعث شده که جوی از سوءظن و تهمت پیرامون این ورزش شکل بگیرد. لومارشال که لقبش را «کارآگاه سایبری شطرنج» گذاشتهاند، میگوید: «حالا پارانویا تبدیل به فرهنگ رایج شده است. دید بسیار رمانتیکی از این بازی وجود داشت اما این دید دارد خراب میشود.» سایت Chess. com حاضر نیست جزئیات سیستمش را فاش کند اما رگان میگوید آنها مدلی دارند که تشخیص میدهد که آیا حرکات فرد با یک بازیکن معمول میخواند یا نه.
اگر شواهد کافی باشد، چنین مدلهایی با اطمینان میگویند که یک بازیکن نمیتوانسته بدون داشتن کمک خارجی، دست به چنین حرکاتی بزند. بارزترین تقلب در مسابقات پرو لیگ روی داد، که در آن، تیم سنتلوییس آرچبیشاپس که از بازیکنان آمریکایی تشکیل شده بود، در فینال به تیم آرمنیا ایگلز که پدیده مسابقات بود، باخت. پیروزی ایگلز به دلیل عملکرد تیگران پطروسیان بود که توانست فابیانو کاروانا را ببرد. پطروسیان در رده ۲۶۰ دنیا قرار داشت و کاروانا نفر شماره دو دنیا بود. این برد باعث حیرت گزارشگران شد. افرادی که بازی را نگاه میکردند به این مشکوک شده بودند که او دارد مرتباً به اطراف صفحه نمایش نگاه میکند و سایت Chess. com بعدتر برد تیم ایگلز را لغو کرد و او را برای همیشه از بازی شطرنج محروم ساخت. پطروسیان گفت: «این ادعاها ابلهانه و ساختگی است.» او در ویدئویی طولانی به یک رقیب دیگر، یعنی وسلی سو که رده ۸ دنیا را دارد حمله کرد و گفت: «تو بزرگترین بازندهای هستی که در زندگیام دیدهام! وقتی من داشتم حریفان خیلی قدرتمندتر از تو را میبردم، تو بچه بودی و پوشکت را خراب میکردی! وقتی تو را بردم مثل دخترها داشتی گریه میکردی!»
سو در ایمیلی نوشت که برای پطروسیان متأسف است. او که به فکر لارنس آرمسترانگ بود، گفت: «من طرفدار یک دوچرخهسوار معروف بودم و بخشی از وجودم درک میکند که افراد چه فشاری را حس میکنند تا بتوانند به هر قیمتی که شده پیروز شوند اما در همین حین، برای دیگر رقیبان متأسفم. چه کسی میتواند حیثیتی که از آنها به باد رفته را برگرداند؟» کونراد شورمن که به عنوان دبیر بخش خبری chesstech. org این فاجعه شطرنج را پوشش داد، گفته که پطروسیان بعضی حرکتها را خودش انجام میداد و به همین دلیل کشف تقلب او حتی سختتر هم شده بود: «در بازیهای او حرکات غیرمعمول دیده میشد. او در برخی حرکات پشت سر هم فوقالعاده عمل میکرد، ولی البته گاهی هم اشتباهاتی هم داشت.» چنین جنجالهایی حتی در دستههای پایینتر شطرنج هم دیده شده است. سارا لانگسون، قهرمان سابق زنان انگلیس که مسابقه شطرنج دلانسی را در مدارس برگزار میکند گفته که در این دوره، دست کم ۱۰۰ نفر از دوهزار شرکتکننده آنلاین تقلب کردهاند. او میگوید که تقلب کاملاً آشکار و بیپروا انجام شده است و کودکانی که سطح بازیشان پایین بوده ناگهان به سطح مگنوس کارلسن، قهرمان جهان رسیدهاند: «اما تنها سه نفر از آنها اقرار کردند که تقلب کردهاند و این واقعاً انزجارآمیز است».
او شب قبل از فینال دریافت که سه نفر اول تقلب کردهاند: «تا ساعت ۳ صبح بیدار نشستیم تا ببینیم چه کار میشود کرد.» چیزی نمانده بود که مسابقات بهکلی لغو شود. لانگسون میگوید: «آنها بچههای مدارس خصوصی بودند. وقتی به والدینشان زنگ زدم از دست من عصبانی شدند. آنها تحت فشار شدیدی بودند تا موفق شوند.» اما بدون تغییرات فرهنگی بزرگ، نمیتوان با تقلب مقابله کرد. رگان میگوید: «اگر در یک حرکت تقلب کنید، من نمیتوانم دست شما را بخوانم اما اگر تقلبتان در چندین حرکت باشد، در نهایت دستتان رو میشود.»