بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون – «Tenet» فیلم جدید کریستوفر نولان که از ۱۱ شهریور در ۷۰ کشور دنیا از جمله بریتانیا، زادگاه وی به نمایش درآمده و از ۱۳ شهریور بر پرده‌های نقره‌ای امریکای شمالی هم نشسته است، قرار بود سرآغاز فصلی تازه در سینمای جهان و موجب احیای بلاک باسترها (آثار پرهزینه) پس از ۷ ماه حاکمیت کرونا بر جهان و پخش نشدن این گونه آثار باشد اما اینچنین نبوده است. تازه‌ترین فیلم کریستوفر نولان، کارگردان ۵۰ ساله بریتانیایی که مدت‌ها است برای هالیوودی‌ها کار می‌کند، به لحاظ سوژه، ابتکار و پردازش ازآثار برتر وی نیست و شاید ضعیف‌ترین کار عمر او باشد. حتی تأییدکنندگان «Tenet» هم معترفند که توقعات‌شان از نولان ازاین فیلم بسیار بیشتر از چیزی بوده که این فیلم محصول کمپانی‌های سینکوپی و برادران وارنر به تماشاگران خود عرضه کرده است. نولان که سناریوی «Tenet» را هم نوشته، از اواخر دهه ۱۹۹۰ به بعد با رگبار فیلم‌های مدرن و موفقش شامل «ممنتو» (۱۹۹۹)، «بی‌خوابی» (۲۰۰۲)، «سه‌گانه بت‌من» (۲۰۰۵، ۲۰۰۸ و ۲۰۱۲)، «تلقین» (۲۰۰۹)، «بین ستاره‌ای» (۲۰۱۴) و «دانکرک» (۲۰۱۷) در سینمای جهان جریان‌ساز شده است و به همین سبب امید می‌رفت با «تنت» هم همین دستاورد را داشته باشد و با کشاندن خیل مردم به سالن‌های محل پخش این فیلم، نقطه پایانی بر تردیدهای کرونایی بگذارد و عامل رونق گرفتن مجدد سالن‌های سینما باشد اما چنین چیزی حاصل نیامده و «Tenet» قاتل آن امیدها بوده و فیلمی است که جذابیت و انسجام هیچ یک از کارهای فوق را ندارد. بدتر از همه اینکه اصرار شخص نولان و استودیوهای مورد بحث برای اکران این فیلم با گیشه معمولی و نه چندان درخشانی که برایش رقم خورده (در تضاد با برنامه کار سایر استودیوهای بزرگ که از پخش فیلم‌های اصلی خود همچنان پرهیز می‌کنند) به هیچ وجه پاسخگوی هزینه نجومی تهیه آن که طبق بعضی اقوال به ۲۲۵ میلیون دلار هم سر می‌زند، نخواهد بود. در یک شرایط عادی و در صورت وضعیت اجتماعی عاری از کرونا «Tenet» قطعاً ۱۰ برابر چیزی می‌فروخت که در روزهای اخیر عاید آن شده اما کیفیت پرتضاد فیلم و داستان ناپایدار و نه چندان عقلایی آن باز هم اجازه نمی‌داد که این فیلم حتی به هزینه تولید خود قدری نزدیک شود.
کسی پخش رایگان فیلم را هم نمی‌بیند
همواره در توصیف «Tenet» طی ماه‌های جولان کرونا ادعا شده بود که این فیلم با موضوع فوق‌العاده و شرایط اضطراری بزرگی که خلق می‌کند و به گونه‌ای تشریح جلوگیری از وقوع جنگ جهانی سوم و چیزی از این قبیل است، می‌تواند مردمی را که هنوز بابت کرونا احساس امنیت نمی‌کنند، به سالن‌های سینما بکشاند و حتی منجی هنری شود که «کووید۱۹» در سال 2020 عامل ویرانی آن بوده است. کاترین شرود، منتقد فیلم روزنامه معتبر گاردین نوشته است: «تنت نه تنها خیل مردم را به تالارهای سینما نمی‌کشاند بلکه شک دارم چهار، پنج سال بعد که نمایش مکرر آن در شبکه‌های تلویزیونی و کانال‌های کابلی و اجاره‌ای رایج خواهد شد، کسی زحمت دیدن رایگان آن را در داخل خانه و در فضای بسیار راحت‌تر و ایمن‌تر آن هم به خود بدهد.»
تعریف‌های بیهوده
توصیف‌های بزرگ صورت گرفته از «Tenet» در ماه‌های طولانی خانه‌نشینی مردم فراری از هیولای کرونا که آنها را برای دیدن فیلم در سالن‌های سینما تشنه‌تر می‌ساخت، عملاً خلاف واقعیت از آب درآمده است. باید به تعریف‌ها و تمجیدها از فیلم ونسبت دادن به اتفاقاتی همچون ۱۱ سپتامبر، پلیس‌های چندین و چندملیتی، امنیت جهانی و عبور از کنار یک جنگ اتمی و وجود این احتمال‌ها و عناصر در بافت قصه اشاره کرد، اما واقعیت امر این است که نولان نتوانسته است چنین روال و خطوط فکری‌ای در داستان فیلمش پیاده کند و ادعاهای فوق را تحقق ببخشد.
موارد بدون توضیح
کاراکتر اول فیلم «Tenet» که جان دیوید واشنگتن (پسر دنزل واشنگتن معروف) نقش او را بازی می‌کند، مأمور یک سازمان امنیتی و مخفی بین‌المللی است که در دوران یک جنگ سرد تازه با مأموریت‌ها و مسائل مختلفی دست به گریبان است. با این حال هر چه فیلم به سوی ارائه توضیحات به اصطلاح روشن‌تری از مسائل فوق و این مأمور پیش می‌رود، کار مبهم‌تر و سرشار از سؤالات بی‌پاسخ می‌شود، زیرا نولان بعضی چیزها و اتفاقات را بدون تشریح کامل و حتی ناقص رها می‌کند. یکی از مأموران سازمان مخفی و امنیتی به کاراکتر دیوید واشنگتن می‌گوید: «تستی که شما پشت سر گذاشتید، مطمئناً از عهده بسیاری از افراد دیگر برنمی‌آمد.» با این حال، نولان در ادامه فیلم و در متن دیالوگ‌ها و حرف‌ها توضیح نمی‌دهد که این آزمایش دقیقاً چگونه بوده و از چه قسمت‌هایی شکل گرفته است.
چیزی مثل شوروی
در سکانسی دیگر افراد حاضر در سازمان امنیتی توضیح می‌دهند که چگونه در رویدادی فرضی و سمبلیک، آینده به سمت گذشته حمله‌ور شده و تیرهای زهرداری از آن زمان به سمت عصر فعلی شلیک شده است و فهرستی از جنگ‌هایی می‌آید که بشر در آینده دور و نزدیک با آنها مواجه است. در نمایی از فیلم، کاراکتر مایکل کین نیز خطاب به مأمور سیاهپوست شاغل در سازمان امنیتی و به واقع به کاراکتر جان دیوید واشنگتن می‌گوید: «حتماً با تجربه شهرهای بسته و قرنطینه شده سیاسی در دوره اتحاد جماهیر شوروی آشنا هستی. آنچه اینک در دست تدوین و تکوین است، محل‌ها و اماکنی از این دست در غرب است.»
به سمت تبهکار روسی
سایر کاراکترهای اصلی فیلم و کسانی که آرون تیلور جانسون، رابرت پاتینسون و دیمپل کاپادیا تصویرگر آنها هستند نیز جملگی با این ابهام‌ها و روشن نبودن شرح وظایف و کارهایشان زندگی می‌کنند و شاید هیچ گاه پاتینسون اینقدر غیرتماشایی و پس زننده نبوده باشد. در نهایت همه این حرف‌ها و ارتباطات ما را در مقام بیننده به سمت کاراکتری به نام آندری ساتور سوق می‌دهد که یک تبهکار بزرگ روسی با رسوم و سیاقی مثل بلوفلد – یکی از دشمنان معروف و ماندگار جیمزباند و با بازی کنت برانای بریتانیایی – است. در ترسیم و توصیف این کاراکتر هم اغراق‌ها و روش‌هایی به کار گرفته شده که برخلاف فیلم‌های قبلی نولان، پر از افراط و سردرگمی است و زمانی که او از کاراکتر واشنگتن می‌پرسد از چه راه و روشی دوست دارد کشته شود تا همان روش را اجرا کند، با اغراق پاسخ می‌گوید.
رهایی چگونه ممکن می‌شود؟
واشنگتن هم در لابه‌لای این سرگشتگی‌ها کمرنگ شده است و ارتباط او با همسر متارکه کرده ساتور هم که ایفای نقش او با الیزابت دبیسکی است، هرگز درست درنمی‌آید. البته در لابه‌لای همه این ابهام‌ها و خطاها و لغزش‌ها باید اذعان و تأکید کرد که نولان صحنه‌های اکشن و برخورد و ترسیم اتفاقات تند را به شکلی مؤثر و موفق ساخته و ارائه کرده و همین مسأله، نقطه قوت اصلی «تنت» است اما وقتی از سالن سینما بیرون می‌آیید (البته اگر شهامت نادیده گرفتن کرونا، اجازه رفتن به آنجا را به شما داده باشد) مکرراً از خود می‌پرسید آیا به اشتباه این فیلم را ندیده‌اید و آیا وقت‌تان هدر نرفته است؟ «Tenet» نه تنها افسونگری درباره اتفاقات بعدی جهان هستی را نشان نمی‌دهد، بلکه ترکیبی مبهم از عناصری است که اگر نولان حوصله و دقت بیشتری صرف می کرد و مثل دوران خوبش فیلم می‌ساخت، هرگز سر از «Tenet» درنمی‌آوردند. قدر مسلم اینکه دنیا برای رهایی ذهنی از کرونا (و نه رهایی عملی و واقعی از آن که اینک غیرممکن است) به فیلمی بسیار بهتر از این نیاز داشت و همچنان دارد.
* منبع: Empire
