بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
مسعود فراستی با اشاره به اینکه انیمیشن سینمایی «آخرین داستان» از تمام انیمیشن‌های ایرانی ۱۰ سال اخیر جلوتر است معتقد است که در این انیمیشن روی فرهنگ خودمان کارشده است. فرهنگی که این‌همه جای کار دارد، نمایش دارد و هویت‌ساز است.
سایت بدون -مسعود فراستی، منتقد سینما در بخش نقد فیلم برنامه تلویزیونی هفت که در اولین ساعات شنبه، ۲۸ دی ۱۳۹۸ از شبکه سه پخش شد به‌نقد و بررسی انیمیشن سینمایی «آخرین داستان» به نویسندگی و کارگردانی اشکان رهگذر پرداخت.
فراستی با اشاره به اینکه انیمیشن «آخرین داستان»، انیمیشنی قابل‌اعتناست گفت: «به نظرم این انیمیشن از تمام‌کارهایی که در ۱۰ سال اخیر دیده‌ام، جلوتر است. حتی از کارهایی که ادعای مذهبی بودن داشتند هم جلوتر است.»
او ادامه داد: «امتیاز دیگر این فیلم این است که مخاطب را ترغیب به خواندن شاهنامه می‌کند یعنی شاهنامه فردوسی برای مخاطب جوان بعد از تماشای این انیمیشن کمی مسئله می‌شود و این ویژگی خوبی است. اینکه در این انیمیشن روی فرهنگ خودمان کارشده است. فرهنگی که این‌همه جای کار دارد، نمایش دارد و هویت‌ساز است. این نکته مثبت بعدی فیلم است که به نظر من قابل دفاع است.»
فراستی با اشاره به صحنه‌های جنگی «آخرین داستان» تأکید کرد: «به نظر من در بحث دوبعدی سازی این اثر بازهم در بین انیمیشن‌های ۳۰ سال اخیر از همه جلوتر است. بعضی از نماهای جنگی «آخرین داستان» ازنظر تکنیکی خوب است. یعنی دکوپاژ صحنه‌ها خوب است، به‌غیراز جاهایی که دکوپاژ به شخصیت ضحاک می‌رسد که خراب می‌شود؛ اندازه نما و جای دوربین بد انتخاب می‌شود. درحالی‌که درصحنه‌های جنگی دکوپاژ خوب است.»
او درباره فیلم‌نامه «آخرین داستان» گفت: «داشتن علاقه و زیربنای هویتی داشتن کافی نیست. کار جدی نیاز به تحقیقاتی دارد که آن تحقیقات را تبدیل به فیلم‌نامه کند. برداشت آزاد هم دست ما را باز نمی‌گذارد برای اینکه شهرزاد را به فردوسی ربط دهیم یا اینکه شخصیت‌های نصفه‌نیمه خلق کنیم.»
فراستی عنوان کرد: «البته ۱۰ سال کار پشت ساخت این انیمیشن است، آن‌هم درجایی که پشت سینمای ما اصلاً کار نیست. ولی فیلم بازهم از فیلم‌نامه تا تکنیک مشکلاتی دارد. فیلم‌نامه از پس هیچ‌کدام از کارهایی که می‌خواهد انجام دهد، برنمی‌آید. یک شخصیت تهمورث می‌سازد که من از بین شخصیت‌هایی که ساخته است، از او بدم نمی‌آید. دوتا جنگ می‌سازد که به نظر من در بین انیمیشن‌های ایرانی از بقیه جلوتر است و آفرین دارد.»
او طراحی چهره‌های شخصیت‌های «آخرین داستان» را یکی از نکات مثبت فیلم ارزیابی کرد و گفت: «چهره شخصیت‌ها نزدیک به چهره ایرانی است. بعضی‌هایشان که اصلاً خوب ایرانی هستند مانند روزبه. مشخص است که نقاش ویژگی چهره ایرانی را شناخته است. حتی چهره شخصیت‌های زن هم ایرانی است. این‌ها قدم‌های بلندی در انیمیشن است که در ۲۰ سال اخیر نداشتیم و در «آخرین داستان» اتفاق افتاده است.»
فراستی تأکید کرد: «ولی شخصیت‌پردازی خراب است. بیشتر از ضحاک، آفریدون خراب است. باز ضحاک یک جام کات دارد ولی آفریدون آن را هم ندارد. یعنی ما متوجه نمی‌شویم که چرا آفریدون قرار است سرکرده سپاه خیر بشود. درحالی‌که او نوجوان، بازیگوش، احساساتی و خشمگین است. این مشکل فیلم‌نامه به خاطر اقتباس آزاد یا برداشت آزاد است. نویسنده باید یک قصه را می‌نوشت و همان را جلو می‌برد.»
او با اشاره به اینکه ما هیچ‌وقت در انیمیشن بلند موفق نبوده‌ایم گفت: «تاریخ سینمای انیمیشن ایران نشان می‌دهد که ما همیشه در کارهای بلند شکست خوره‌ایم. به نظر من اتفاقاً انیمیشن کوتاه به درد ما می‌خورد. همان‌طور که سینمای بلند و حرفه‌ای ما، سینمای بیگ پروداکشن نیست و سینمای ارزان است. یعنی در سینمای ما با بودجه کم و یک قصه جمع‌وجور خانوادگی می‌شود فیلم خوب ساخت، درحالی‌که با بیگ پروداکشن نمی‌شود. نمونه‌اش فیلم مجید مجیدی، «محمد رسول‌الله» که فاجعه است.»
منتقد برنامه تلویزیونی «هفت» ادامه داد: «در انیمیشن هم باید به سمت ساخت انیمیشن کوتاه برویم که در آن سابقه خوبی داریم. باید به دنبال ساخت شخصیت‌های تکرارشونده اینجایی باشیم که هویت داشته باشند و بتوانیم بر مبنای آن عروسک بسازیم و کارهای تبلیغاتی برایش انجام بدهیم.»
او با اشاره به شباهت «آخرین داستان» در برخی از صحنه‌ها به فیلم «ترمیناتور ۲» گفت: «یک مشکل دیگر این فیلم این است که در برخی صحنه‌ها ترمیناتور بازی درمی‌آورد. بدمن فیلم شکل مرد جیوه‌ای فیلم «ترمیناتور ۲» می‌شود. اشباح، شیاطین و جنیان ایرانی ویژگی‌های دیگری دارند که می‌شود آن‌ها را به زبان انیمیشن مطرح کرد تا حس و حال ایرانی پیدا کنند.»
فراستی بابیان اینکه «آخرین داستان» انیمیشنی قابل‌اعتناست درباره موسیقی این انیمیشن گفت: «موسیقی «آخرین داستان» اصلاً خوب نیست. به‌غیراز موسیقی تیتراژ، موسیقی متن فیلم ابداً حس و حال حماسی ندارد و بیشتر ماجرا را ملودراماتیک می‌کند و حس حماسی آن را می‌گیرد.»
او ادامه داد: «موسیقی تیتراژ که شهرام ناظری آن را می‌خواند، خیلی خوب است. هم درست انتخاب شده است، هم به جاست و چقدر مشخص است که خواننده علاقه جدی به فردوسی دارد. این موضوع را می‌شود از انتخاب، لحن و صدای حماسی خواننده که درود بر او باد فهمید.»
در پایان این برنامه فراستی گفت: «امیدوارم اشکان رهگذر قدم جدی رو به جلویی بردارد. هرچند که به نظر من ما باید از انیمیشن کوتاه ایرانی با توجه به فرهنگ کهن و معاصر ایران شروع کنیم و بعد ادامه بدهیم.»
