سایت بدون – بهادری در روزهای نوروز ۱۳۹۹ با حضور در برنامه «دورهمی» قطعه‌ی «بوی عیدی» یا همان «کودکانه» را خواند. این قطعه را تقریبا تمام مردم ایران با آهنگی از اسفندیار منفردزاده، ترانه‌ای از شهیار قنبری و با صدای فرهاد مهراد شنیده‌اند.

بنیامین بهادری اما شعر این قطعه را به گونه‌ای سطحی تغییر داده بود و این تغییرِ کلام موجب واکنش‌های منفیِ بسیاری در فضای مجازی شد. همچنین شاعر این ترانه، شهیار قنبری هم نسبت به این تغییر در ترانه‌اش واکنش نشان داد و این کار را غیراخلاقی و غیر حرفه‌ای توصیف کرد.

همچنین خبر رسیده که شهیار قنبری از طریق وکیلش در ایران، شکایتی رسمی به مراجع قضایی تقدیم کرده تا نسبت به تغییر ترانه‌اش توسط بنیامین بهادری اعتراض کند.

ماجرای خواندن قطعه‌ی «بوی عیدی» توسط بنیامین بهادری آن هم در یکی از پربیننده‌ترین برنامه‌های صدا و سیما، پرسش‌های بسیاری در ذهن ایجاد می‌کند.

نخست آنکه آیا این قطعه از دفتر موسیقی وزارت ارشاد مجوز دارد؟

*اجرای بنیامین بهادری مجوزی از دفتر موسیقی وزارت ارشاد ندارد

محمد اله‌یاری مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد در گفت و گو با ما می‌گوید: تا جایی که همکاران جستجو کردند، تک آهنگ بوی عیدی بنیامین بهادری در سامانه مجوز تک آهنگ ثبت نشده است. البته‌ شروع مجوز تک آهنگ‌ها از سال ۱۳۹۵ بوده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که بنیامین بهادری قطعه «بوی عیدی» را نخستین بار در برنامه نوروزی شبکه دو در سال ۱۳۹۰ اجرا کرده است. این قطعه به شکلی که بنیامین بهادری آن را اجرا کرد، هرگز مجوزی از وزارت ارشاد نگرفته است.

*قطعه‌ی بنیامین بهادری از مرکز موسیقی صدا و سیما هم مجوز ندارد

آثاری که در شبکه‌های مختلف صدا و سیما پخش می‌شوند معمولا مجوزی جداگانه از مرکز موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما اخذ می‌کنند. حال پرسش اینجاست که آیا اثری که بنیامین در «دورهمی» خواند، مجوز این مرکز را دارد؟

در همین باره بررسی‌های خبرنگار ما نشان می‌دهد که اثر خوانده شده توسط بنیامین بهادری در برنامه «دورهمی»، مجوزی از سوی مرکز موسیقی و سرود صدا و سیما اخذ نکرده است.

*این اثر متعلق به کیست

قطعه «بوی عیدی» یا همان «کودکانه» متعلق به آهنگساز است. متاسفانه به غلط این تصور در جامعه ایران رواج دارد که صاحب اثر، خواننده است. در حالی که صاحب اثر در دنیای موسیقی همیشه آهنگساز بوده و خواننده هم مانند یکی از عوامل تنها در آن اثر نقش خودش را ایفا کرده است.

بارها و بارها دیده‌ایم که یک اثر با آهنگسازیِ مشخص را، دو یا چند خواننده متفاوت اجرا کردده‌اند. علت این امر این است که آهنگساز صاحب اثر است و می‌تواند بنا به خواست و سلیقه‌اش، ابزار مختلف را به کار گیرد.

برای مثال محمدرضا لطفی که آهنگساز آلبوم «سپیده» است، در اوایل انقلاب این آلبوم را با صدای محمدرضا شجریان ضبط و منتشر کرد. حدود ۳۰ سال بعد، همان قطعه‌ها را با نوازندگانی دیگر و با صدای محمد معتمدی اجرا کرد.

*بوی عیدی یا کودکانه متعلق به آهنگساز است

با این حساب، صاحب اثر «بوی عیدی» اسفندیار منفردزاده است.

البته ممکن است منفردزاده حقِ پخش و انتشار این اثر را به کسی فروخته باشد، اما بعید است این کار را درباره بنیامین بهادری انجام داده باشد؛ چرا که منفردزاده نسبت به کار بنیامین بهادری واکنشی تند نشان داده و به این کار اعتراض کرده است.

بحث دیگر در اجرای یک اثر، استفاده از ترانه است. کسی که می‌خواهد اثر آهنگساز دیگری را اجرا کند باید اجازه اجرای ترانه آن را هم به صورت جداگانه از سوی شاعر داشته باشد. اعتراض‌های شهیار قنبری به بنیامین بهادری نشان می‌دهد که این خواننده نه تنها اجازه استفاده از ترانه قنبری را نداشته بلکه بدون اجازه او ترانه را تغییر داده است.

*روال اجرای دوباره آثارِ مشهور چگونه است

یکی از آلبوم‌های موفقی که در سال‌های گذشته در بازار موسیقی ایران منتشر شد، اثر «تنها ماندم» بود. این آلبوم مجموعه‌ای از آثار همایون خرم است که تمام این آثار در گذشته اجرا و منتشر شده بودند. اما در آلبوم «تنها ماندم» با کسب رضایتِ همایون خرم(که آن زمان در قید حیات بود) با صدای محمد اصفهانی ضبط و اجرا شدند.

همچنین برای ترانه‌های این آلبوم هم می‌بایست از سرایندگان این آثار کسب اجازه شود که برخی از شاعران در قید حیات نبودند. از این رو تهیه کنندگان آلبوم «تنها ماندم» سراغ وارثان این شاعران رفتند و رضایت آنها را برای بازخوانی ترانه‌هایشان کسب کردند.

تمام آثار این آلبوم هم توسط کامبیز روشن روان تنظیم دوباره شد. این اثر شاید بهترین نمونه برای اجرایِ مجدد آثار ماندگار و معروف باشد.