سایت بدون – سرنوشت نسخه‌ای کم‌نظیر از دیوان حافظ که اخیراً کشف شده، جالب و خواندنی است؛ نسخه‌ای که پس از سال‌ها پیگیری پلیس آلمان، در آپارتمانی در آمستردام هلند کشف شده است.

یک کارآگاه هلندی با نام آرتور برند، ملقب به «ایندیانا جونز دنیای هنر» ماه گذشته نسخه‌ای از دیوان حافظ را که گفته می‌شود ارزشی یک میلیون یورو دارد، کشف کرده است. این نسخه پیش از این در مجموعه فردی به نام قاضی در مونیخ نگهداری می‌شد، اما در سال ۲۰۰۷ پس از مرگ این مجموعه‌دار، این نسخه به همراه دیگر نسخه‌های موجود در این گنجینه شخصی، به سرقت رفت؛ این در حالی بود که قاضی پیش از فوت، تعدادی از نسخه‌های موجود در مجموعه خود را به ایران اهدا کرده بود.

سرنوشت خواندنی از میراث حافظ

پلیس آلمان در سال ۲۰۱۱، بسیاری از این آثار از جمله ۱۷۴ جلد از این آثار را در خانه سارق که یکی از دوستان قاضی بود یافت، اما مهمترین قطعه این مجموعه که دیوان حافظ بود، پیدا نشد.

پلیس آلمان در سال ۲۰۱۶ با توجه به اهمیت این نسخه خطی، پاداش ۵۵ هزار دلاری برای پیدا شدن این نسخه در نظر گرفت، اما نتیجه خاصی تا سال ۲۰۱۸ حاصل نشد. در همین زمان فردی با برند تماس می‌گیرد و از او می‌خواهد که در رابطه با این پروند خیلی فوری با او ملاقات کند. مرد تماس گیرنده در این جلسه به برند می‌گوید که کتاب مفقودالاثر را دیده است. برند در نهایت توانست با انجام پیگیری‌هایی، خریدار را در آمستردام شناسایی کند. طبق ادعای برند، خریدار از اینکه مطلع شده بود نسخه‌ای خریده، نسخه‌ای سرقت شده است که پلیس آلمان نیز در پی آن است، مضطرب شده بود. برند در نهایت توانست او را ترغیب کند که کتاب را از طریق یک واسطه به دستش برساند تا او آن را به پلیس تحویل دهد.

برند سال گذشته نیز توانست یکی از نقاشی‌های پیکاسو را به ارزش ۳۰ میلیون دلار در یکی از قایق‌های بادبانی شیوخ سعودی در نزدیکی رودخانه فرانسه کشف کند.

نایاب و ارزشمند

گفته می‌شود نسخه خطی پیدا شده، مربوط به سال‌های ۱۴۶۲-۱۴۶۳ است؛ یعنی حدود ۷۴ سال پس از درگذشت حافظ کتابت شده است. طبق گزارش فرانس ۲۴، این نسخه را می‌توان یکی از قدیمی‌ترین نسخه‌های دیوان حافظ به شمار آورد که ارزش آن حدود یک‌میلیون یورو تخمین زده شده است. این نسخه که از قرن پانزدهم میلادی به یادگار مانده، یک برگ طلای نقاشی شده دارد و اندازه آن ۲۱ در ۱۳ سانتی‌متر اعلام شده است. در این نسخه در ۱۵۹ صفحه، اشعار پادشاه غزل فارسی کتابت شده است.

این کارآگاه معتقد است که کشف بزرگی انجام شده زیرا از حافظ میراث مکتوبی به دست ما نرسیده است، ما هرآنچه از او در دست داریم، میراث شفاهی است که سال‌ها پس از مرگ او ثبت شده است. در این میان، نسخه‌هایی که به زمان درگذشت شاعر نزدیک‌تر است، ارزش بیشتری دارند.

آیا نسخه تازه‌کشف شده به ایران بازمی‌گردد؟

برخی از کارشناسان معتقند که این نسخه می‌تواند برای پژوهشگران در حوزه شعر حافظ از نظر تاریخی و ادبی بسیار ارزشمند و کارآمد باشد. به گفته این کارشناسان؛ نسخه کشف شده، قدیمی‌ترین نسخه موجود نیست، اما می‌توان آن را یکی از انگشت‌شمار نسخه‌های قدیمی موجود در این زمینه به شمار آورد؛ به همین دلیل نسخه کشف شده از ارزش بالایی برخوردار است.

طبق برخی روایت‌ها، مرحوم قاضی قبل از فوت، دو نسخه از مجموعه خود را به دولت ایران اهدا کرده بود. حالا با کشف این نسخه، این پرسش مطرح می‌شود که آیا امکان دارد این نسخه نیز به کشور منتقل شود؟