سایت بدون -سنگ روزتا توسط یک افسر نظامی فرانسوی به نام پپر فرانسوا زاویر بوشا در زمانی که او و زیردستانش در حال تخریب دیواری برای گسترش قلعه جولییَن در شهر بندری روزتا بودند، کشف شد. نیروهای فرانسوی به واسطه لشکرکشی ناپلئون به مصر و فتح موقت این کشور، در روزتا حضور داشتند و گروهی از دانشمندان هم که مشتاق کسب اطلاعات بیشتر در مورد این سرزمین ناشناخته بودند، ارتش را همراهی میکردند.
اما چه چیز باعث شد که سنگ روزتا تا این حد مشهور شود؟ برخلاف انتظار، پیام نوشتههای حکاکی شده تاثیر زیادی در این شهرت نداشتهاند؛ بر اساس اسناد موزه بریتانیا، سنگ روزتا بخشی لوحی بزرگ بوده است که بر روی آن حکمی صادرشده از طرف یک شورای روحانیت، به منظور تایید موفقیت بطلمیوس پنجم (Ptolemy V) در اولین سال تاجگذاریاش به عنوان پادشاه، در سال ۱۹۶ قبل از میلاد، حکاکی شده است. دلیل اهمیت این لوح باستانی به نحوهی نگارش حکم صادرشده و حکاکیهای روی سنگ مرتبط است که در بخش آغازین نوشتهها به شکل هیروگلیفهای مصری بوده، در بخش بعدی از حروف دِموتیک یا همان الفبای سادهشده مصر استفاده شده، در ادامه متنِ دیگری به صورت هیروگلیف وجود دارد و در آخر هم حکم به زبان یونان باستان نوشته شده است.
یکسان بودن پیام و متن نوشتهها و تفاوت زبان نوشتاری این امکان را به ژان-فرانسوا شامپولیون دانشمندی فرانسوی داد که هیروگلیفهای مصری را در سال ۱۲۰۱ شمسی رمزگشایی کند و بررسی و مطالعه تعداد بیشماری از متون تمدن مصر باستان را که شامل این هیروگلیفها میشدند، ممکن سازد. برخلاف اصطلاح سنگ روزتا که برای بیان پیشرفت زودهنگام و ناگهانی در یک پروسه استفاده میشود، روند رمزگشایی نوشتههای لوح بسیار دشوار بود و در حدود ۲۰ سال به طول انجامید.