بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون -یک قانون جدید از راه رسیده و خیلی‌ها را خوشحال و خیلی‌ها را نگران کرده است: قانون منع بکارگیری بازنشستگان. موافقان می‌گویند این راهی است برای به کار گرفتن جوانان و رهاندن آنها از بیکاری و مخالفان می‌گویند، مگر بازنشستگان دل ندارند؟ و نمی‌شود آنها را بدون هیچ برنامه‌ای به خانه فرستاد. در این گزارش سعی کرده‌ایم بیشتر از این دغدغه‌ها بگوییم و پیشنهاد کنیم که خانواده‌های دارای فرد بازنشسته چه راه‌هایی برای بهتر کردن زندگی آنها در پیش دارند؟
بازنشستگی برای «سعید» هیچ مفهومی ندارد چون تمام عمرش کار کرده و حالا با وجود بازنشسته‌شدن، مسافرکشی می‌کند چون باید مخارج دو فرزندش را که با وجود تحصیلات تکمیلی بیکار‌ند، تامین کند. «برنامه‌ریزی من برای بازنشستگی کار است و کار تا گرسنه نمانیم» اما «سیروس» که دریافتی بازنشستگی‌اش را از مخابرات می‌گیرد، برنامه‌ای برای این دوران ندارد. «دریافتی بازنشسته‌ها کفاف مخارج روزمره‌شان را نمی‌دهد، چطور می‌شود برنامه‌ریزی کرد.» «زهرا» هم تمام عمرش را در آموزش‌وپرورش گذرانده و حالا دبیر بازنشسته محسوب می‌شود، اما تمام برنامه‌ریزی‌اش چند سفر کوتاه بوده و بس. «افراد در دوران بازنشستگی به درآمد بیشتری نیاز دارند تا هم بتوانند مخارج بهداشتی‌شان را تامین کنند هم از آسایش حداقلی بهره ببرند، اما متاسفانه برنامه‌ریزی‌های اجتماعی ما به‌گونه‌ای است که بازنشسته‌ها تنها به درآمد ماهانه خود اکتفا می‌کنند و رفاه اجتماعی هم در بیشتر موارد برای آنها تامین نمی‌شود و شاید برای همین است که بیشتر بازنشسته‌ها دچار افسردگی می‌شوند.»
بحران سالمندی در جامعه
مصطفی آب‌روشن، جامعه‌شناس| فرآیند گذار از جامعه سنتی به مدرن و پدیده شهرنشینی به اشکال مختلف بر سبک زندگی جوامع گوناگون تاثیر گذاشته است. امروزه پیشرفت‌های پزشکی، اجتماعی و اقتصادی سبب افزایش امید به زندگی و کاهش مرگ‌ومیر شده و در نتیجه روزبه‌روز بر تعداد سالمندان جهان افزوده می‌شود. براساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، سالمند به گروه سنی ۶٠ سال به بالا اطلاق می‌شود. در حال حاضر حدود ۶٠٠ میلیون نفر از جمعیت جهان را سالمندان تشکیل می‌دهند که این رقم تا سال ٢٠٢۵ به یک‌میلیارد و دویست‌هزار نفر می‌رسد. به این ترتیب سالمندان بیش از یک‌پنجم از کل جمعیت جهان را تشکیل خواهند داد.
واکاوی، به رسمیت شناختن این دوران و شیوه مواجه‌شدن با پدیده سالمندی که در اغلب جوامع در حال پیدایش و ظهور است، به لحاظ ترکیب جمعیتی و جامعه‌شناسی دارای اهمیت فراوانی است. از دیدگاه جمعیت‌شناسی، هرگونه تغییری در ساختار جمعیت و نظام باروری، بر وضعیت سالمندی در جامعه تاثیر می‌گذارد. سالمندان در جوامع رو به توسعه عموما گروه‌های اجتماعی و جمعیتی کم و بیش پنهانی به حساب می‌آیند. یعنی در حالی که وجود خارجی دارند، ولی کمتر مورد توجه‌اند، خواسته‌های آنان به علت غیر مولد بودن، مورد اجابت قرار نمی‌گیرد و مراقبت‌های لازم نسبت به آنها کمتر به عمل می‌آید. به‌عبارتی، نیازهای سالمندان از دید برنامه‌ریزان اجتماعی پنهان می‌ماند، بنابراین از منظر آسیب‌شناسی از آنها به‌عنوان گروه‌های پنهان نام می‌برند که در ایران نیز این پدیده در حال گسترش است و باید مورد توجه مراکز تحقیقاتی، به‌ویژه متخصصان علوم انسانی، علوم پزشکی، درمانی و نظایر آن قرار گیرد.
با وجود مشکلاتی که در عصر حاضر بر جامعه سالمندی تحمیل می‌شود، هنوز هم سالمندی از لحاظ فردی و اجتماعی دارای مزایایی است. احساس کمال و پختگی، بی‌نیازی از دیگران، بردباری در برابر مشکلات، داشتن اوقات فراغت برای سیر به سوی کمال و نیز مجال رسیدگی به خود و ارزیابی خویش، از جمله مزایای فردی و حرمت و احترام، عزیز بودن در خانواده، مورد احترام بودن در میان جمع، امر و نهی‌های ارشادی، توجه مردم به او به‌عنوان منبع فکر و اندیشه و نیز مورد مشورت قرار گرفتن از جمله مزایای اجتماعی سالمندی است.
از منظری دیگر و در جامعه امروزی بازنشستگی اوقات خالی و بدون برنامه‌ای است که معمولا از عزت نفس و ارزشی که فرد برای خود قائل است، می‌کاهد. یکی از بزرگترین مشکلات سالمندان، جدایی از نقش‌های فعال و دارای اعتبار، تنهایی و احساس طردشدگی در جامعه و از سوی اعضای خانواده است، چراکه در جامعه صنعتی به‌علت پیشرفت‌های تکنولوژیکی، مهارت‌هایی که سالمندان در گذشته آموختند بی‌اعتبار تلقی یا از کارکردش کاسته شده است. درواقع این تفکر قالبی عملا قدرت ارتباط خلاقانه و چانه‌زنی را از افراد سالمند گرفته است. به‌عبارتی استقلال فرزندان موجب می‌شود که پدران و مادران سالخورده تنها بمانند و این احساس در افراد سالخورده به‌وجود می‌آید که دیگر مسئولیتی ندارند و مثمرثمر نیستند، بنابراین احساس یأس و ناامیدی، اضطراب و نگرانی، هرزرفتن و بیهوده بودن و سربار بودن از عوامل منفی و درواقع جدی‌ترین خطرهایی است که فرد سالمند را تهدید می‌کند و ارتباط مستقیمی با در انزوا قرار گرفتن آنان از سوی اطرافیان دارد.
به‌طور قطع فرزندان در جامعه ما سالخوردگان را طرد نمی‌کنند اما این واقعیت را باید بپذیریم که تغییر ساختار خانواده از نوع گسترده به شکل هسته‌ای و جذب زنان به بازار کار سبب می‌شود که امکانات خانواده‌ها برای نگهداری از سالمندان بشدت کاهش یابد و باری را که خانواده قبلا به تنهایی به دوش می‌کشید به‌ناچار با دولت و نهادهای تامین اجتماعی تقسیم کند. اگر این واقعیت را در کنار آسیب‌پذیری بالای افراد سالمند در برابر بیماری‌های جسمی و روانشناختی قرار دهیم، به سهولت می‌توانیم وضعیت بغرنج سالمندی را درک کنیم.
یکی از متغیرهای مرتبط با زندگی سالمندی، حمایت‌های اجتماعی است. فرزندان باید آگاهی داشته باشند که حمایت خانوادگی اثر مستقیمی بر کاهش افسردگی، اضطراب و شکایات جسمانی دارد و افراد سالخورده در صورت تجربه حادثه ناگوار در مقابل بیماری، کمتر احساس آسیب‌پذیری می‌کنند، بنابراین مورد مشورت قرار دادن و سهیم کردن آنان در برنامه‌ریزی‌های مربوط به خانواده اهمیت بسزایی در کاهش آلام سالخوردگان دارد.
ارتباطات اجتماعی و دوستانه برای سالمندان بسیار مفید و لذت‌بخش است، چراکه سالمندان در کنار همسالان خود احساس راحتی می‌کنند. آنان با یادآوری خاطرات گذشته و همدلی مشترک از آلام خویش می‌کاهند؛ درواقع این تعاملات مهرورزانه، پیوندهای عمیقی را بین آنان به‌وجود می‌آورد و به کیفیت زندگی سالمندی کمک می‌کند.
بهشت بازنشستگان
مالزی از آن دست کشورهایی است که حمایت‌های خوبی از بازنشستگان دارد و بازنشستگان می‌توانند با خیالی آسوده از رفاه و آرامش این دوران بهره ببرند. یکی دیگر از مزایای مالزی برای بازنشستگان خانه‌های ارزان‌قیمت برای اجاره است، مراکز خوب هم یکی از سرگرمی‌های بازنشستگان زن در این کشور است. دولت نیکاراگوئه هم قوانینی را برای حمایت از بازنشستگان مدنظر قرار داده تا این قشر از جامعه دوران بازنشستگی را با خیالی آسوده پشت‌سر بگذارند. هزینه‌های پایین زندگی در نیکاراگوئه و طبیعت زیبای آن هم این کشور را مناسب برای دوران بازنشستگی کرده است. سالمندان زیادی از سراسر جهان، پرتغال را به دلیل آب‌وهوای گرم و فرصت‌های اقامتی آن انتخاب می‌کنند. این کشور که یکی از امن‌ترین کشورهای جهان است، به دلیل ارزان‌بودن خود معروف است و یک زوج بازنشسته می‌توانند امیدوار باشند با حقوقی معادل ۱۵۰۰دلار در ماه زندگی مناسبی داشته و از امکانات درمانی خوبی بهره‌مند شوند. کاستاریکا هم به واسطه آب‌وهوای ملایم و حمایت‌های مناسب از بازنشستگان گزینه خوبی برای قشر بازنشسته است. حمایت‌های دولت کاستاریکا از بازنشستگان شامل حال بازنشستگان خارجی هم می‌شود. در این کشور می‌توان با حقوق بازنشستگی معادل ۱۰۰۰دلار از کیفیت زندگی بالایی بهره‌مند شد. در کلمبیا می‌توانید خدمات باکیفیت را در ازای هزینه کمی دریافت کنید که این موضوع طرفداران خود را در میان بازنشستگان پیدا می‌کند. جالب است بدانید که با ماهی ۱۷۰۰ تا ۲۲۰۰ دلار می‌توانید یک آپارتمان بسیار شیک اجاره کنید، از تمیزی خدماتش لذت ببرید و همچنین با باقی‌مانده پول، هزینه خورد و خوراک و تفریح خود را بپردازید. قسمت جالب‌تر آنجاست که کلمبیا با وجود آنکه در تمام طول سال آب‌وهوای فوق‌العاده‌ای دارد و در نتیجه مقصد مناسبی برای سفر است، اما هزینه‌های برق، آب و تفریح پایینی دارد.
برنامه‌های ایده‌آل بازنشستگی
بازنشستگی به معنای پایان نیست و بعد از ۶٠سالگی هنوز فرصت زندگی برایتان وجود دارد، پس برای بازنشستگی‌تان برنامه‌ریزی کنید، چون در غیر این‌صورت باید دوران شیرین پس از بازنشستگی را با افسردگی سپری کند. بازنشستگی به معنای پایان کار و در انتظار مرگ نشستن نیست. نباید با آمدن حکم بازنشستگی این فکر به ذهن‌تان خطور کند که من همه کارهایم را انجام داده‌ام؛ هنوز کارهای زیادی وجود دارد که شما می‌توانید آنها را انجام دهید. دوران بازنشستگی می‌تواند برای شما شروع سبک جدیدی از زندگی باشد.
کار نیمه‌وقت را امتحان کنید
سال‌های طولانی‌ای را کار کرده‌اید و صبح زود از خانه بیرون زده‌اید و تنها آخر هفته‌ها را برای استراحت داشته‌اید، البته اگر مشکلی پیش نمی‌آمد، اما حالا که بازنشسته شده‌اید، می‌توانید صبح تا بعدازظهر را در کاری سبک و متنوع از کاری که سال‌ها انجام داده‌اید، سرگرم باشید تا هم از وجهه اجتماعی‌تان کاسته نشود هم منبع درآمدی داشته باشید.
ورزش، کسب علم و هنر
مطمئن باشید هیچ‌وقت برای شروع دیر نیست. دوران بازنشستگی مساوی است با وقت برای کارهایی که تمام عمر نتوانسته‌اید انجام دهید. در دوران کار بیشتر ما دچار روزمرگی می‌شویم و از بسیاری از کارهای مورد علاقه‌مان می‌گذریم یا وقت نداریم به آنها بپردازیم. حالا چیزی که زیاد دارید وقت است؛ ورزش کنید، به کلاس‌های ورزشی بروید و یک رشته خاص را حرفه‌ای یاد بگیرید و در همان باشگاه مربی شوید.
سعی کنید دیگران را از تجربیات‌تان بهره‌مند کنید
چه علم یا هنری دارید؟ به سرای محلات بروید و با مسئول آنجا صحبت کنید و کلاس‌هایی که مد نظرتان است را برقرار کنید یا می‌دانید مراکز خیریه چقدر به نیروی کارکشته‌ای مثل شما احتیاج دارند؟ هر جایی که می‌توانید مفید باشید را از دست ندهید و در آنجا مشغول شوید.
توانایی‌هایتان را در نظر بگیرید
برنامه‌ریزی برای دوران‌های مختلف یکی از ویژگی‌هایی است که اغلب افراد از آن پیروی می‌کنند، اما متاسفانه گاهی این برنامه‌ریزی‌ها با شرایط و توانایی‌های ما همخوانی ندارند و باعث می‌شود ناکامی در آنها روحیه و اعتمادبه‌نفس‌مان را خدشه‌دار کند و کیفیت زندگیمان در دوران بازنشستگی دستخوش ناملایماتی شود. کارشناسان معتقدند که اگر افراد با توجه به توانایی‌ها و امکاناتشان برای دوران زندگی و بازنشستگی‌شان برنامه‌ریزی کنند، با هر موفقیت و بالا رفتن از پله‌های ترقی، امیدوارتر و شاداب‌تر به زندگی خود ادامه می‌دهند، بنابراین اول از امکانات و توانایی‌های خودمان مطمئن شویم، سپس برای آینده برنامه‌ریزی کنیم یا اینکه اهدافمان را طبق همین توانایی‌ها تعیین کنیم.
