سایت بدون – ریشه این ضرب المثل از یکی از روایات امیر المومنین علی (ع) آمده است . می گویند که امیر مؤمنان علی (علیه السلام) روزی با مردم سخن می گفت، و در باره رشد اخلاقی آنان صحبت می کرد، تا اینکه فرمود: مراقب باشید آنچه را مردم پشت سر افراد می گویند، نپذیرید ( از شنیدن غیبت، برحذر باشید) سخنان باطل فراوان است، ولی سخنان باطل از بین رفتنی است، و آنچه می ماند کردار انسان است. چرا که خدا شنوا و شاهد است، بدانید که بین حق و باطل، بیش از چهار انگشت، فاصله نیست.
یکی از حاضران پرسید: چگونه بین حق و باطل، بیش از چهار انگشت فاصله نیست؟
امام (علیه السلام) انگشتان را کنار هم گذارد و بین گوش و چشم خود قرار داد، سپس فرمود:
«الباطل ان تقول سمعت، والحق ان تقول رایت؛ ؛باطل آن است که بگوئی شنیدم، و حق آنست که بگوئی دیدم»
یعنی شنیدنیها را مثل دیدنیها که با چشم دیده ای، باور مکن و تا یقین نکردی، سخن این و آن را، درباره افراد نپذیر.
این روایت را مولانا هم در مثنوی معنوی به شکلی آورده است
کرد مردی از سخندانی سال/حق و باطل چیست ای نیکو مقال
گوش را بگرفت و گفت این باطلست/چشم حقست و یقینش حاصلست
این ضرب المثل می خواهد بگوید که به چیزی که دیگران می گویند به یقین نرس بلکه به چیزی باور پیدا کن که خودت به چشم دیده ای