ضیا موحد از راز ماندگاری محمدرضا شجریان نوشته است / آشنا با شعر فارسی

سایت بدون – محمدرضا شجریان از پیشکسوتان عرصه موسیقی و آشنا و آگاه به شعر و ادبیات ایران است و توجه بسیاری به این موضوع دارد. البته پیش از ایشان، اغلب خوانندگان ردیف‌های آوازی اشعار سعدی را انتخاب می‌کردند. به این دلیل که شعرهای سعدی عاشقانه و نسبتاً آسان است و اغلب مردم با این اشعار آشنایی دارند. بنابراین خواننده بیشتر متوجه آواز بوده تا شعر. پیش از حافظ، شاعر مطرح ایران سعدی بود اما بعد از انقلاب مشروطه که در واقع آغازگر صدای شاعران موج نو بود و اغلب تحت تأثیر نیما، شاملو و دیگران، اشعارحافظ بسیارمطرح شد و آقای شجریان نخستین کسی است که غزلیات حافظ را بسیارخوانده و علاقه‌مند است. ناگفته نماند برخی افراد معتقدند بهتر بود آقای شجریان اشعار سعدی را انتخاب می‌کرد چرا که موجب توجه بیشتر افراد به شعر است تا آواز. ایشان اشعار شاعران دیگر را هم خوانده و در مجموع انتخاب‌های موفقی در شعر داشته است مانند شعر حضرت حافظ «مرا چشمیست خون افشان ز دست آن کمان ابرو/ جهان پر فتنه خواهد شد از آن چشم و از آن ابرو…» که به نظر من مناسب آواز نیست اما انتخاب ایشان بوده و به زیبایی خوانده و این نشان از اشراف کامل او به شعر و موسیقی است.
از دیگر هنر‌های مورد علاقه آقای شجریان خوشنویسی و خط است و آشنایی بسیاری داشته و معمولاً خطاطان اشعار فارسی را به زیبایی می‌نویسند. ازسوی دیگر هنر غیرقابل وصف موسیقی آوازی ایشان است که زبانزد دنیا بوده است. موسیقی اصولاً با شعرهمراه است و بی‌تردید به علاقه‌مندی آقای شجریان به تار جلیل شهناز بی‌ارتباط نیست. چرا که ساز جلیل شهناز تارِ آوازی است و همصدا با آواز است؛ مانند نقش‌های یک قالی به زیبایی درکنارهم نشسته‌اند. با این حساب باید گفت علاقه آقای شجریان به شعرذاتی است بخصوص که پیش از این قاری قرآن بوده ودرواقع هنرشعر و موسیقی درخانواده بزرگ شجریان موروثی است و نقش بسیار مهمی داشته و طی سال‌ها فعالیت ایشان در این حوزه توانست شعر و ادبیات و موسیقی ایران را بخوبی به دنیا معرفی کند. البته در حال حاضرتحرکی که باید درموسیقی ما وجود ندارد مانند دگرگونی که نیما در شعر ایجاد کرد؛ یک زمان کلنل علینقی وزیری نوآوری‌ها و تحولات بسیاری در موسیقی بوجود آورد و بعدها درآثار زنده‌یاد پرویز مشکاتیان و یا دیگر هنرمندان موسیقی هم کارهای فاخری دیده شد اما این مسیر ادامه پیدا نکرد و به نظرسنگینی بار ردیف خوانی کمتر شده است.
ناگفته نماند خواننده‌های قدیم اصولاً سواد چندانی نداشتند و اغلب اشعار را به اشتباه می‌خواندند اما شجریان آشنا به شعر بود و شعور بالایی درموسیقی داشت و از محضر استادان قدیم بهره برده بود و عاشقانه کارهایشان را دنبال می‌کرد درواقع محمد رضا شجریان پدیده‌ای استثنایی در هنرموسیقی ایران است.