بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون – برخلاف تصوری که وجود دارد حوزه نفوذ سلبریتی‌ها حوزه «رفتار سیاسی» نیست، بلکه بیشتر در حوزه «مصرف‌گرایی» است؛ مثل اینکه کجا خرید کنیم؟ با چه ماشینی رفت و آمد کنیم؟ چه رستورانی برویم؟ اوقات فراغت‌مان را چگونه سپری کنیم؟
به‌طور کلی حوزه نفوذ سلبریتی‌ها به حوزه «تبلیغات» مربوط می‌شود و به نظر نمی‌رسد که پاندمی کرونا، اثرگذاری سلبریتی‌ها را کمرنگ کرده باشد ،هرچند که در عمل به دنبال شیوع ویروس کرونا، اقتصاد آسیب دید و حوزه مصرف تحت تأثیر قرار گرفت، اما با این حال، سلبریتی‌ها همچنان قدرت نفوذشان را دارند و تعداد دنبال‌کننده‌های این افراد کاهش نیافته است. شاید «فرهنگ شهرت» به دنبال پاندمی کرونا، در بعضی حوزه‌ها آسیب دیده باشد اما این آسیب چندان جدی نبوده و همه این آسیب هم به دلیل ظهور پاندمی کرونا نیست؛ چراکه «تب سلبریتی» هم همچون تب نازیسم، تب سوسیالیسم و… بالاخره روزی فرو خواهد نشست.
به نظر نمی‌رسد پاندمی کرونا به این زودی‌ها بساط اش برچیده شود. ما ناگزیریم با این ویروس و تأثیری که بر سبک زندگی ما گذاشته، کنار بیاییم و به زندگی روزمره‌مان بازگردیم. بواسطه پاندمی کرونا و لزوم دورکاری، آموزش مجازی و حتی تعاملات و معاشرت‌های مجازی، استفاده از «شبکه‌های اجتماعی» بیش از پیش در زندگی‌های امروز ما پررنگ و پر اثر شده است؛ شبکه‌های اجتماعی‌ای که اتفاقاً عرصه حضور و نمایش سلبریتی‌ها هستند.
البته بر این باورم که در سال‌های آینده آگاهی‌ای بویژه در قشر نوجوان و جوان جامعه شکل خواهد گرفت و این گروه کمتر از امروز به سلبریتی‌ها توجه نشان خواهند داد و کمتر تحت تأثیر سلبریتی‌ها قرار خواهند گرفت؛ در واقع بواسطه افزایش آگاهی جمعی، قدرت نفوذ سلبریتی‌ها کاهش خواهد یافت.
اما باید بدانیم که در دنیای امروز حوزه نفوذ سلبریتی‌ها، مصرف‌گرایی است، هرچند که «تب سلبریتی» روزی فرو خواهد نشست ،اما «تب مصرف‌گرایی» همچنان تداوم خواهد داشت. واقعیت این است که انسان مدرنی که در سال ۲۰۲۱ زندگی می‌کند به خاطر اینکه نشان دهد یک شهروند خوب است، ناگزیر از «مصرف» است.
«مصرف» برای قشری از جامعه به لحاظ روانی کارکرد «آرام‌بخش» دارد؛ نمی‌توان منکر شد یک طبقه از اجتماع هستند که وقتی به لحاظ روانی در شرایط سخت قرار می‌گیرند، بیشتر از حد معمول مصرف می‌کنند و از خرید به مثابه یک مسکن بهره می‌گیرند؛ چرا که بواسطه مصرف، خود را به جهان زنده و آرمانی پیوند زده و نزدیک می‌کنند؛ به گونه‌ای که افراد احساس می‌کنند که اگر بیشتر مصرف کنند، به جهان نزدیک شده و از مرگ فاصله گرفته‌اند. به همین دلیل در مواقع بحرانی و در دوره ای که جامعه به لحاظ روانی در وضعیتی ملتهب بسر می‌برد، میل به مصرف افزایش پیدا می‌کند.
بنابراین برخلاف تصور برخی از تحلیلگران اجتماعی، پاندمی کرونا بر کاهش «فرهنگ مصرف» چندان اثری نخواهد داشت و نمی‌تواند مسأله مصرف‌گرایی بی‌رویه بشر امروز را حل کند، حتی به‌صورت محدود، مصرف‌گرایی در جهان با شعار «بیشتر تولید کن تا بیشتر مصرف کنی، بیشتر مصرف کن تا بیشتر تولید کنی» روزانه در قالب هزاران تبلیغ ما را بمباران می‌کند. نظام اقتصادی جهان، این را از ما می‌خواهد و نظام اجتماعی و فرهنگی هم ما را وادار می‌کند که در جهت مصرف‌گرایی حرکت کنیم. از این رو، چنانچه بر اساس چارچوب‌های آن عمل نکنیم، احساس شرمگینی پیدا خواهیم کرد؛ برخی از نارضایتی‌هایی که در بشر امروز شاهدش هستیم ریشه در چنین نگرشی دارد.
دکتر احسان شاه‌قاسمی
استاد ارتباطات دانشگاه تهران
