بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون – همه گیاهان و جانوران برای سالم بودن و شادابی به دریافت موادغذایی کافی نیاز دارند. میزان این موادمغذی بستگی به تغذیه سالم و سبک زندگی دارد. گاهی ممکن است به دلیل تغذیه نادرست و ناکافی، نیاز باشد که از موادغذایی کمکی استفاده کرد. در انسان این موادغذایی کمکی شامل قرص‌های مکمل و ویتامین‌هاست. در گیاهان هم کودها، تکمیل‌کننده تغذیه گیاهی هستند. گیاهان برای رشد و نمو به دریافت ۱۶ عنصر مختلف احتیاج دارند. این عناصر به دو گروه پرمصرف یا کم‌مصرف دسته‌بندی می‌شوند. اکسیژن، کربن و هیدروژن به طور طبیعی از طریق هوا به گیاهان می‌رسد و سایر عناصر مثل نیتروژن، فسفر، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، گوگرد، آهن، روی، مس، منگنز، مولیبدن، بور و کلر را از خاک دریافت می‌کنند. سه عنصر نیتروژن، فسفرو پتاسیم از عناصر پایه هستند که به «ان‌پ‌کا» معروفند. کودآهن هم یکی از عناصر ضروری گیاهی است. کمبود آهن در گیاهان یکی از رایج‌ترین کمبودهای عناصر غذایی در خاک‌های ایران است. توجه داشته باشید کمبود موادغذایی همیشه به دلیل در دسترس نبودن این مواد نیست؛ گاهی عواملی مثل خاک نامناسب و جذب نشدن باعث ایجاد این مشکل است
. آهن چه تاثیری بر گیاهان دارد؟
آهن نقش مهمی در عمل فتوسنتز و غذاسازی گیاهان دارد. همچنین یکی از اثرات غیرمستقیم این عنصر
بر گیاهان شادابی و گلدهی آنهاست.
اگر گلبرگ یا برگی را با دستان خود لمس کنید استحکام، ضخامت و زبری آن نشان‌دهنده وجود عنصر آهن به مقدار کافی برای گیاه است.
علل بروز کمبود آهن در گیاه
مهم‌ترین دلیل کمبود آهن در گیاهان در اغلب نقاط دنیا به ویژه در ایران، pH بالای خاک یعنی قلیایی بودن آن است. چون وجود بی‌کربنات در خاک‌های قلیایی باعث کاهش جذب آن توسط گیاه می‌شود. در چنین مواردی کمبود آهن در گیاه همیشه به معنای کمبود آن در خاک نیست. بلکه آهن در خاک هست ولی در ترکیب با بی‌کربنات به حالت نامحلول درمی‌آید و گیاه توانایی جذب آن را ندارد و ما علائم آن را به صورت کمبود آهن مشاهده می‌کنیم.
گاهی کمبود موادمعدنی در خاک منجر به کاهش جذب آهن می‌شود. زیادی آهک در خاک یا بی‌کربناته بودن آب آبیاری باعث کمبود آهن می‌شود.
شرایط غرقابی خاک و رطوبت زیاد با مختل کردن وضعیت تهویه‌ای گیاه کمبود آهن را به دنبال خواهدداشت.
کمبود یا زیادبودن برخی عناصر باعث بروز کمبود آهن می‌شوند. مثلا کاهش پتاسیم و منیزیم یا افزایش فسفر، مس، کلسیم و روی باعث بروز کمبود آهن می‌شود.
استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی مثل فسفر به کمبود آهن منجرمی‌شود.
بروز تنش‌های محیطی مثل خشکی و کمبود مواد آلی در خاک بر کمبود آهن موثرند.
نشانه‌های کمبود آهن
اگر می‌خواهید بدانید گل و گیاهان‌تان دچار کمبود آهن شده‌اند یا نه به جوان‌ترین برگ‌ها نگاه کنید. در زمان کمبود آهن برگ‌ها شروع به زرد شدن می‌کنند اما رگبرگ آنها سبز باقی می‌مانند. علائم کمبود به سرعت در برگ‌های جوان قابل مشاهده‌اند.
در صورت شدید بودن این کمبود، تمام برگ‌های گیاه زرد خواهندشد.
یکی دیگر از نشانه‌ها ایجاد لکه‌های قهوه‌ای روی رگبرگ‌ها یا حاشیه برگ‌های گیاهان است.
در مراحل پیشرفته، رشد شاخ و برگ‌ها کند می‌شود و در نهایت برگ‌ها وحتی کل گیاه خشک می‌شوند.
نشانه‌های کمبود آهن در گیاهان مزرعه
از علائم کمبود آهن در گیاهانی مثل ذرت می‌توان به رنگ پریدگی بین رگبرگ‌ها و وجود نوارهای زرد رنگ در تمام طول برگ اشاره کرد. زردی یا کلروز از برگ‌های بالایی و جوان شروع می‌شود و در صورت کمبود شدید برگ‌ها سفید شده و از بین می‌روند.
کمبود آهن در عقلاتی مثل سویا و نخود با زرد شدن بین رگبرگ‌ها شروع می‌شود. با تشدید کمبود رگبرگ‌ها هم زرد شده و در نهایت کل برگ سفید می‌شود. همچنین نقاط قهوه‌ای و سوختگی در نزدیک لبه برگ‌ها ظاهر می‌شود.
کمبود آهن در سبزی و صیفی‌جات مثل گوجه‌فرنگی به این صورت است که نقاط زردرنگی در نواحی بین رگبرگ برگ‌های جوان ایجاد می‌شود. با ادامه شرایط کمبود، رنگ این نواحی زرد، روشن‌تر شده، در نهایت رگبرگ‌ها را هم در برمی‌گیرد. کل برگ، زرد کمرنگ تا سفید شده؛ در شرایط خاص ممکن است نقاط لکه مردگی هم ایجاد‌شود.
کمبود آهن در درختان میوه به صورت زردی و رنگ پریدگی بین رگبرگ‌ها ظاهر می‌شود. در شرایط کمبود شدید، برگ‌های جدید به طور کامل باز نشده، بین رگبرگ‌ها زرد می‌شود ولی رگبرگ‌ها، سبز باقی می‌ماند. ارتفاع شاخسار و اندازه برگ‌ها کوچک‌تر از اندازه معمولی می‌شود و برگ‌های مسن‌تر، سبز می‌ماند.
چطورکمبود آهن را برطرف کنیم؟
یک دلیل عمده برای کمبود آهن، غنی بودن خاک از کلسیم است. وقتی این عنصر زیاد باشد، آهن در خاک جذب نمی‌شود.
در خاک‌های گل و گیاهان خانگی این اتفاق زیاد می‌افتد. چون دارای مقدار زیادی از موادغذایی مختلف هستند که حضورشان مانع جذب و دسترسی گیاه به آهن است. در خاک رس به دلیل فراوانی کلسیم گیاهان دچار مشکل کمبود آهن می‌شوند. برای رفع این مشکل یا باید خاک گلدان را عوض کنید یا آن را با کمپوست مخلوط کنید تا ترکیب موادغذایی درآن به تعادل برسد و آهن بتواند در دسترس ریشه گیاه قرار گیرد.
غرقاب کردن خاک موقع آبیاری باعث می‌شود آهن با بعضی مواد موجود در خاک ترکیب شود و به شکل غیر قابل جذب درآید. همچنین افزایش رطوبت باعث می‌شود ریشه گیاه برای تهویه دچار مشکل شود.
برای رفع این مشکل در درجه اول به تنظیم میزان آبیاری دقت کنید. اگر گل وگیاه شما نیاز آبی زیادی ندارد، تا خاک خشک نشده آن را آبیاری نکنید. به زهکش زیر گلدان توجه کنید. هم ته گلدان سوراخ باشد و هم چند سنگریزه در کف زیرگلدانی بگذارید تا بین ریشه و آب آبیاری فاصله باشد. با این‌کار هم از پوسیدگی ریشه جلوگیری می‌کنید هم به تهویه آن کمک می‌کنید. با توجه به حجم ریشه گیاه، گلدان‌تان را انتخاب کنید.
استفاده بی‌رویه از کود وبالا رفتن عناصری مثل فسفر باعث می‌شود گیاه دچار کمبود آهن شود.
برای رفع این حالت بهترین روش تعویض خاک یا مخلوط کردن آن با یک کود گیاهی مثل خاک برگ یا کمپوست است.
قرص آهن بهتر است یا کودهای آهن‌دار؟
کودهای زیادی در بازار وجود دارد که در آنها عناصر پایه مثل نیتروژن، فسفر و پتاسیم یا عناصر دیگر وجود دارند که در آنها مقداری آهن هم وجود دارد.
این کودها به دلیل قوی بودن، ممکن است برای
هر گیاهی مناسب نباشند و همان مشکل بیش بود موادغذایی پیش بیاید.
همچنین قیمت کودها گران است و معمولا در بسته‌بندی‌هایی با جم بالا ارائه می‌شوند که خوشبختانه به تازگی این مشکل برطرف شده و در فروشگاه‌ها بسته‌های کوچک هم پیدا می‌شود. پس می‌توانید خودتان دست به کار شوید واز قرص آهن برای کوددهی استفاده کنید البته به شرط رعایت موارد زیر:
شما می‌توانید از آهن مایع ( قطره آهن) یا قرص آهن برای گل و گیاهان خانگی خود استفاده کنید.
در صورت استفاده از آهن مایع کافی است مقداری از آن را مستقیم روی برگ‌های گیاه اسپری کنید.
استفاده از قرص آهن روشی معمول‌تر است. برای این کار یک قرص آهن را خرد و در آب حل کنید. خوب آن را به هم زنید تا کاملا در آب حل شود. بعد محلول آب و آهن را همراه آب آبیاری پای گیاه بریزید.
نکته: جذب از طریق اسپری پاشی سریع‌تر صورت می‌گیرد.
۷ نکته برای دوپینگ با آهن
بهتر است آب نه چندان گرم و نه سرد استفاده کنید تا قرص به راحتی حل‌شود.
آب شیر مناسب این‌کار است چون برای اسپری کردن، هم‌دما با محیط گیاه است و برگ‌ها دچار تنش نمی‌شوند.
دقت کنید میزان اضافی آهن به گیاه خسارت می‌زند. یکی از اثرات زیادبود آهن این است که باعث کمبود عناصر روی و منگنز می‌شود. کمبود روی باعث ریزش برگ و رشد کم گیاه می‌شود. پس رعایت تعادل در مصرف موادغذایی یک اصل اساسی است.
موقع آبیاری با محلول آب و آهن به اندازه و سن گیاه، اندازه گلدان، جنس خاک توجه کنید تا بدانید چقدر از محلول را به کار ببرید.
از آبیاری یا اسپری کردن محلول قرص آهن برای گل و گیاهان خانگی ۱۰تا۱۴ روز یک‌بار استفاده کنید.
اما می‌توانید با انجام دادن همین کار کوچک نیز، قدمی در جهت شاداب نگه‌داشتن گیاه‌تان بردارید.
قرص آهن روی گیاهان سریع اثر می‌گذارد به طوری‌که بعد از ۴۸ ساعت می‌توان اثرات آن را روی شادابی گیاهان ببینید.
علاوه بر قرص آهن برای گیاهان آپارتمانی، استفاده از خاک دارای گوگرد اصلاح شده هم روش خوبی برای جبران کمبود آهن خاک است.این روش علاوه بر تاثیر طولانی مدت، میزان PH خاک را کم کرده، آن را به سمت اسیدی شدن می‌برد و توانایی جذب آهن را برای گیاه افزایش می‌دهد.
نکته: بسیاری مواقع تنها با متعادل کردن PH خاک می‌توان خیلی از بیماری‌ها یا کمبودهای گیاه را رفع کرد. چون گیاه می‌تواند عناصر مختلف را جذب کند و شاداب‌تر شود.
