آمار درستی از مصرف ماریجوانا در ایران وجود ندارد اما شیوع گسترده آن هم به هیچ وجه قابل انکار نیست. در این بین منتشر شدن اخباری از قانونی شدن این ماده در برخی کشورها، به عادی سازی مصرف این ماده در بین جوانان دامن می‌زند.

سایت بدون – سر که بر می‌گردانی فضای مجازی پر است از شوخی‌ها و جوک‌هایی درباره مصرف گل؛ حتی این ماده جای خودش را حسابی در اشعار برخی خوانندگان و فیلم‌ها هم باز کرده است و در طول یک روز چنین محتواهایی به چشم کاربران فضای مجازی می‌خورد. از این گذشته مصرف این مخدر در بین بسیاری از جوانان فراگیر شده است. برخی‌هایشان هر از چندگاهی دست به مصرف آن می‌برند و برخی دیگر به طور دائم. برخی از آنها خودشان هم از ضرر و زیان مصرف این ماده آگاهند و می‌گویند که با عوارض آن دست به گریبان هستند، برخی دیگر هم ممکن است با تعصب زیاد از مصرف این ماده دفاع کنند و خواص دارویی این مخدر را به رخت بکشند و بگویند اصلا اگر گل چیز بدی بود چرا مصرف آن در برخی کشورهای پیشرفته و پیشرو آزاد شده است؟

تصمیم سازمان ملل به معنی آزاد شدن تجارت ماریجوانا نیست

چند روز پیش خبری منتشر شد مبنی بر اینکه ماری‌جوانا و حشیش برای مصارف پزشکی از فهرست مواد مخدر «بسیار خطرناک» سازمان ملل خارج شده است. بر اساس این خبر اعضای کمیسیون مواد مخدر سازمان ملل در آخرین نشست خود در روز چهارشنبه دوم دسامبر (۱۲ آذر) تصمیم به حذف ماری‌جوانا از این فهرست گرفتند، تصمیمی که به احتمال زیاد بر صنعت و تجارت ماری‌جوانا برای مصارف پزشکی تأثیر می‌گذارد.

کمیسیون مواد مخدر با انتشار بیانیه‌ای در این زمینه اعلام کرد که این تصمیم به توصیه سازمان جهانی بهداشت گرفته شده و از ۵۳ عضو این کمسیون، ۲۷ عضو به آن رأی مثبت داده‌اند. ۲۵ عضو دیگر به این پیشنهاد رأی منفی و یک عضو نیز رأی ممتنع داده است. تا کنون نام این مواد در فهرست شماره ۴ کنوانسیون مواد مخدر مصوب ۱۹۶۱ در کنار نام هروئین و چندین ماده مخدر خطرناک دیگر ذکر شده بود.

با وجود این، رأی کمیسیون مواد مخدر به معنی آزاد شدن تجارت ماری‌جوانا و حشیش در کشورهای عضو سازمان ملل متحد نیست و اصولا در نشست روز چهارشنبه در این زمینه تصمیمی گرفته نشده است.

عباس دیلمی زاده، فعال حوزه اعتیاد و مدیرعامل خانه تولد دوباره در این رابطه به خبرآنلاین می‌گوید: «این موضوع خیلی جدید نیست. برخی کشورها در گذشته و قبل از اینکه چنین مصوبه‌ای باشد، نسبت به قانونی سازی استفاده از ماریجوانا در کشورشان اقدام کرده باشد اما معنا و مفهوم خارج شدن ماریجوانا از لیست مواد پرخطر این کمیسیون این نیست که در همه کشورها قانونی سازی یا عادی سازی می‌شود. بر اساس مصوبات و پروتکل هایی که در گذشته وجود دارد، کشورها این آزادی و اختیار را دارند که در کشور خودشان نسبت به اینکه چه ماده ای را غیرقانونی اعلام کنند اختیار دارند.»

گفتنی است که پیش از این هم کانادا و اروگوئه فروش و مصرف تفریحی ماری‌جوانا را قانونی اعلام کرده و بسیاری از کشورهای جهان در اختیار داشتن ماری‌جوانا را نیز جرم‌زدایی کرده‌اند.

قانونی بودن به معنای ایمن بودن است؟

پس از این خبر، پزشکان و متخصصان زیادی هشدار دادند که قانونی بودن به معنای ایمن بودن و اعتیادآور نبودن نیست و حذف نام ماری‌جوانا از سیاهه مواد «بسیار خطرناک» ممکن است منجر به سست شدن نظارت بین‌المللی بر ماری‌جوانای طبی شود.

متخصصان معتقدند که تحقیقاتی در امریکا صورت گرفته که نشان می‌دهد از هر سه نفری که زیر سن ۲۰ سال بیش از ۵ بار ماده گل را تجربه کنند، یک نفرشان به این ماده وابسته باقی می‌ماند؛ در واقع گل می‌تواند سکوی پرتابی به سمت مصرف مواد دیگری مانند هروئین باشد.

اعتیاد آور نبودن مصرف گل، ادعایی است که غالبا از سوی مصرف کنندگان این ماده مطرح می‌شود؛ اما باید بدانید که تتراهیدروکانابینول یا  THC یکی از ترکیبات اصلی ماریجواناست که روی بخشی از مغز که باعث احساس رضایت در فرد می‌شود، اثر می‌گذارد و درسال‌های گذشته میزان آن در ماریجوانا ۳.۸ درصد بود اما در طول سالیان، افزایش مصرف این ماده سبب شد که تولید کنندگان در کشت این ماده تغییرانی ایجاد کنند و حالا میزان THC این ماده به ۱۳ درصد رسیده است.

جدای از افزایش THC در ماریجوانا، وضعیت در ایران جور دیگری است. به گفته برخی مصرف کنندگان این ماده و متخصصان برخی از فروشندگان این ماده و تولید کنندگان روی این ماده مواد دیگری اسپری می‌کنند که منجر به افزایش توهم زایی و اثر این ماده می‌شود. آمفتامین یکی از این موادی است که به صورت دستی به ماریجوانا اضافه شده و اثر مصرف شیشه را روی فرد می‌گذارد.

دیلمی زاده در این خصوص می‌گوید: «بر اساس آخرین شیوه شناسی که ستاد مبارزه با مواد مخدر انجام داده است، مصرف این ماده در کشور ما جز ماده‌های در رده بالا است. گرچه این روش شیوه شناسی  خانه به خانه بود و افرادی که مواد کم خطر را مصرف می‌کردند احتمالا خیلی راحت‌تر اظهار می‌کردند تا کسانی که به طور مثال ماده هروئین را مصرف می‌کردند اما می‌توان گفت که مصرف ماریجوانا در کشور ما بین گروهای ۱۶ تا ۲۴ سال بیشتر است و بازاری اقتصادی برای آن وجود دارند و صاحبان این بازار روش‌های خودشان را برای کسب سود بیشتر دارند.»

به گفته متخصصان با توجه به اثرگذاری این ماده روی روح و روان مصرف کنندگان، کنار گذاشتن آن هم کار راحتی نیست و علاوه بر درمان جسمی، نیازمند درمان‌های روحی و مشاوره و روانشناسی مداوم است. چنین مسائلی ادعای اعتیاد آور نبودن و بی‌ضرری این ماده را با شک جدی رو به رو می‌کنند.

پس چرا ماریجوانا آزاد می‌شود؟

آزاد شدن مصرف گل در کشورهایی مانند اروگوئه، اسپانیا، پرتغال، کانادا، برخی مناطق هلند و برخی از ایالت‌های آمریکا سبب شده برخی افراد بپرسند اگر ماریجوانا ماده خطرناکی بود، مصرف آن در کشورهای غربی پیشرفته آزاد نمی‌شد.

دیلمی زاده در این رابطه می‌گوید: «بعضی کشورها با قانونی سازی فروش ماده ماریجوانا به گروه‌هایی از اجتماع‌شان، سعی کردند مصرف این مواد را مدیریت کنند و علاوه بر این به جای اینکه اجازه بدهند درآمد حاصل از خرید و فروش ماریجوانا بدون مالیات باشد، آن را زیر چتر یک برنامه قانونی بیاورند و برای آن مالیات دریافت کنند. به نظر من جنبه دیگر بحث ایدئولوژی افراد است. در آمریکا همزمان با این مصوبه هم در کمیسیون مواد مخدر امریکا و هم در کنگره که دموکرات‌ها در آن غالب هستند، رای به قانونی سازی این ماده داده شده است.در آمریکا دموکرات‌ها موافق قانونی سازی هستند و جمهوری خواه‌ها مخالف و این بر اساس ایدئولوژی‌هایی است که پایه و اساس احزاب و تفکرات را به وجود می‌آورند.» 

او ادامه می‌دهد: «اگر به کشورهای اروپایی نگاه کنیم، می‌بینیم که کشورهایی مانند سوئد کاملا سختگیرانه با این مسئله برخورد کرده و گارد محکمی دارند. در سوئد این سختگیری در خصوص مصرف الکل هم اعمال می‌شود و مالیات‌های سنگین بر خرید و فروش آن گذاشته می‌شود و از برخی کشورهای اروپایی مانند پرتغال در این مورد پیشرو هستند و مصرف این ماده در آنجا از سال‌ها گذشته قانونی شده است.»

بحث دیگر درخصوص چرایی آزاد سازی ماریجوانا به آمار تولید ناخالص ملی در کشوری مانند کانادا بر می‌گردد؛ چرا که متخصصان آمار کانادایی معتقد بودند که مصرف ماریجوانا سبب شده که تولید ناخالص داخلی آنها چیزی در حدود ۵۰ درصد افزایش بدهد.

جرم زدایی را می‌توان دلیل دیگری برای قانونی شدن این ماده در برخی کشورها دانست. چرا که ماریجوآنا پرمصرف‌ترین ماده غیرقانونی در جهان است و با توجه به این موضوع در واقع همه مصرف کنندگان این ماده مجرم محسوب می‌شوند، پس دور از ذهن نیست که کاهش دایره جرم و جرایم و پرونده‌های قضایی مرتبط با آن، یکی از اهداف قانونی کردن گل باشد.

باید نگاهی واقع بینانه داشته باشیم

آمار درستی از مصرف این ماده در ایران وجود ندارد اما شیوع گسترده آن هم به هیچ وجه قابل انکار نیست. در این بین منتشر شدن اخباری از قانونی شدن این ماده در برخی کشورها، به عادی سازی مصرف این ماده در بین جوانان دامن می‌زند.

دیلمی زاده در این رابطه می‌گوید: «این اخبار حتما تاثیر روانی خودش را روی گروه‌ها و دهک‌های جوان اجتماع ما می‌گذارد. اما از طرفی نمی‌توان درباره این مسئله اظهار نظر تخصصی کرد. به نظر می‌رسد کشور ما باید برنامه منسجم و جدیدی را با نظر متخصصان حوزه‌های متفاوت آغاز کند و بتواند این مسئله را مدیریت کند و تصمیمی جدید و سریع بگیرد.»

به گفته او مسئله مواد مخدر یک مسئله کاملا سیستمی است و به قدری پیچیده است که نمی‌توان به سادگی در آن مداخله کرد. در این مورد باید همفکری شده و نظرات متفاوت جمع آوری شود و شرایط مختلف در نقاط اقتصادی و اجتماعی مختلف رصد شود. یعنی به طور مثال ممکن است در جنوب شهر تهران یا مناطق میانه شهر تهران یا بالاتر تفاوت های معناداری را در موضوع مصرف ماریجوانا ببینیم.

مدیرعامل خانه تولد دوباره، تاکید می‌کند: «در برخی از کشورها با کاهش جرم انگاری یک ماده مصرفی، سعی کرده اند که مصرف مواد را در کشورشان مدیریت کنند اما اینکه کشور ما چنین میلی دارد یا نه به سیاست گذاران اصلی کشور برمی‌گردد اما به نظر میرسد که وقت آن رسیده باشد که سیاست گذاران در مورد این مسئله با نگاه واقع بینانه تری وارد ماجرا شوند و با استفاده از شبکه بزرگ متخصصان و درمانگران در مورد این مسئله برنامه ریزی کنند.»