بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون -بسیاری از مادران تصور می‌کنند با دادن شربت آهن، روی یا سایر مولتی‌ویتامین‌ها می‌توان مشکل کودک لاغر و بی‌اشتها را حل کرد. به همین دلیل انواع ویتامین‌ها را به کودک می‌‌دهند و شکایت دارند که چرا فرزندشان افزایش وزن ندارد. در حالی که مولتی‌ویتامین‌ها به تنهایی نمی‌توانند مشکلات تغذیه‌ای کودک بی‌اشتها و لاغر را حل کنند. این کیفیت و تعداد وعده‌های غذایی است که می‌تواند در این مساله موثر باشد. غذا باید حاوی پروتئین، کالری، چربی و کربوهیدرات باشد
والدین باید قبل از هر چیز تعریف لاغری را بدانند. لاغری به معنای متناسب نبودن یا کاهش وزن نسبت به قد است. به‌عنوان مثال کودکی که ۸۵ سانتی‌متر قد دارد باید ۵/۱۲ کیلوگرم وزن داشته باشد. حال اگر با همین قد، وزن کودکی ۱۰ کیلوگرم باشد دچار لاغری خفیف، اگر ۹ کیلوگرم باشد، دچار لاغری متوسط و اگر ۸ کیلوگرم باشد دچار لاغری شدید است. در واقع، اگر وزن فعلی کودک نسبت به قدش بین ۸۰ تا ۹۰ درصد وزن ایده‌آلش باشد به آن لاغری خفیف، اگر بین ۷۰ تا ۸۰ درصد باشد به آن لاغری متوسط و اگر کمتر از ۷۰ درصد باشد به آن لاغری شدید می‌گویند. در حالت لاغری خفیف و متوسط می‌توان با توصیه‌هایی کودک لاغر را در منزل درمان کرد اما در موارد لاغری شدید کودک حتما باید در بیمارستان بستری شود.»
برای درمان کودکان با لاغری خفیف و متوسط چند راهکار وجود دارد که می‌توانید آنها را در منزل انجام دهید. اگر کودک شیرمادرخوار باشد، می‌توانید در دفعاتی شیرمادر را با پمپ بدوشید و با نظر پزشک مواد مغذی دیگری نیز به آن اضافه کنید و کالری شیر را بالا ببرید. در کودکان شیرخشک‌خوار می‌توان آرد برنج، شیرخشک، روغن ذرت و سایر مواد مغذی و پرکالری را به پوره‌شان اضافه کرد. بد نیست بدانید ۳۰ سی‌سی شیرمادر ۲۰ کالری انرژی دارد یعنی به ازای هر سی‌سی یا هر گرم ۷/۰ کالری اما میزان کالری فرنی تهیه‌شده با آرد برنج، شکر و شیر به ازای هر گرم، ۵/۱ کالری است، بنابراین اگر به غذای کودکان بزرگ‌تر موادی مانند کره، پنیر چرب، شیرهای پرکالری، ماست پرچرب و… اضافه کنید، میزان کالری آنها افزایش پیدا خواهد کرد.» او تاکید کرد: «توجه داشته باشید لبنیاتی که به کودکان زیر ۲ سال می‌دهید باید ۵/۳ درصد چربی و برای کودکان بالاتر از ۲ سال ۵/۱ درصد چربی داشته باشد ولی اگر کودک لاغر باشد می‌توان همان لبنیات ۵/۳ درصد را ادامه داد یا ماست ۵درصد چربی به غذاهایش اضافه کرد. همچنین می‌توان از سن ۱۱ ماهگی به بعد غذاهایی را برای کودک آماده کرد که خود بتواند با دست آنها را بردارد و بخورد. این غذاها به نام فینگرفود معروف هستند. از جمله این غذاها می‌توان، تکه‌های سیب‌زمینی سرخ‌شده، گوشت‌های قلقلی سرخ و پخته‌شده، انواع کوکوها و کتلت‌های کوچک، تکه‌های کوچک مرغ و گوشت و… را نام برد
برای وزن‌گیری کودکان لاغر بزرگ‌تر از ۲ سال باید علاوه بر افزایش کالری غذاها، مسائل روان‌شناسانه را هم در نظر گرفت. متاسفانه گاهی روش مادر برای تغذیه فرزندش عامل اصلی کاهش وزن کودک است. به این ترتیب که مادر با زور و فشار اصرار می‌کند کودک غذا بخورد. در این شرایط کودک نسبت به غذاخوردن مقاوم می‌شود، رفتارش تغییر می‌کند و برای مقابله با مادر و مقاومت در برابر او از خوردن غذاهایی که در گذشته آنها را می‌خورده است نیز صرف‌نظر می‌کند و دچار کاهش وزن می‌شود. در این شرایط باید علاوه بر اصلاح تغذیه، رفتار درست به مادر آموزش داده شود که چطور به کودکش غذا بدهد.»
آنچه ذکر شد در مورد کودکانی است که بیماری خاصی ندارند اما اگر کودک بیمار باشد ابتدا باید بیماری او را درمان کرد. عوامل مختلفی در لاغری کودکان نقش دارند که مهم‌ترین آنها عبارتند از: مشکلات داخل رحمی، عفونت و مصرف دارو به وسیله مادر در دوران جنینی، اختلال در مکیدن، مشکلات تغذیه با شیر مادر، دفعات کم شیرخوردن که حداقل باید ۱۰ تا ۱۲ بار در روز باشد و استفراغ در دوران نوزادی، تحمل نکردن پروتئین شیرگاو، اختلال جذب، ریفلاکس و بیماری قلبی مادرزادی در سن ۳ تا ۶ ماهگی، کشمکش بین مادر و شیر خوار در مورد تغذیه، نپسندیدن طعم غذا، شروع نکردن به‌موقع غذاهای جامد بعد از ۶ ماهگی، امتناع از خوردن غذاهای جدید برای بار اول در سن ۷ تا ۱۲ ماهگی، استرس جدید در منزل مانند طلاق والدین یا بیکاری آنها، نوزاد جدید، مرگ یکی از اقوام نزدیک، مشکلات اجتماعی مانند فقر، محدود کردن انتخاب غذایی، همچنین اوتیسم، اختلال بلع در سنین بعد از یک سالگی، بیماری‌های پزشکی و مشکلات محیطی یا اجتماعی روانی در سنین مدرسه.»
کوتاه‌قدی آن چیزی نیست که والدین تعریف می‌کنند، وقتی می‌گوییم کودک قد کوتاهی دارد که زیر نمودار رشد باشد بنابراین والدین باید پایش قد و وزن کودکشان را جدی بگیرند و با مراجعه به‌موقع به مراکز بهداشتی یا متخصصان کودک، میزان قد و وزن دقیق کودکشان را اندازه بگیرند. با رسم نمودار رشد مشخص می‌شود آیا قد کودکی از حالت طبیعی خارج شده یا نه. در صورتی که قد کودکی زیر منحنی رشد برود با اقدامات به‌موقع می‌توان جلوی کوتاه‌قدی او را گرفت.
نکته مهم دیگر اینکه بسیاری از والدین با اینکه خودشان قد نسبتا بلندی ندارند، دلشان می‌خواهد قد فرزندشان بلندتر از حد ژنتیکی که برایشان تعریف شده، بشود و بی‌دلیل دنبال راه‌های افزایش قد هستند و برای تزریق هورمون رشد اصرار می‌کنند. در حالی که تزریق بی‌مورد هورمون رشد نه‌تنها مفید نیست که عوارض خاص خودش را دارد.
کوتاه‌قدی بیماری نیست ولی می‌تواند نشانه وجود یک بیماری باشد. به عنوان مثال ممکن است کودک مشکلات ژنتیکی داشته باشد یا از اختلالات هورمونی، بیماری‌های سیستمیک یا سایکولوژیک و روانی رنج ببرد. به عنوان مثال اگر جو خانواده از نظر اقتصادی، اعتیاد والدین، خشونت و… متشنج و مناسب حال کودکان نباشد، می‌تواند روی قد آنها تاثیر بگذارد و باعث کوتاهی قد شود. جالب اینکه هورمون رشد این کودکان از حد معمول پایین‌تر است و به تزریق هورمون رشد هم پاسخ نمی‌دهد اما اگر کودک از محیط متشنج خارج شود وضعیت رشد قدی‌اش طبیعی خواهد شد.»
برای تعیین میزان قد کودکان در آینده می‌توان میزان قد پدر و مادر را با هم جمع و سپس بر ۲ تقسیم کرد. عدد به دست آمده در مورد پسرها به اضافه ۵/۶ سانتی‌متر و برای دخترها منهای ۵/۶ سانتی‌متر می‌شود. البته عدد به دست آمده به‌طور دقیق میزان قد را نشان نمی‌دهد و محدوده تقریبی مثبت و منفی ۵ سانتی‌متر بلندتر یا کوتاه‌تر را نشان می‌دهد.» عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی در ادامه افزود: «اگر کودکان تغذیه مناسب و باکیفیت و فعالیت و تحرک بدنی کافی داشته باشند معمولا از نظر رشد قدی مشکلی نخواهند داشت مگر اینکه کودک به بیماری‌هایی که باعث اختلال جذب می‌شوند مبتلا شده باشد یا به دلیل بیماری نتواند مواد غذایی خاصی را مصرف کند یا متابولیسم بدنش به دلایلی مانند پرکاری تیرویید بالا باشد
کمبود ریزمغذی‌ها از جمله روی و ویتامین D هم باعث اختلال رشد می‌شود و می‌تواند در کوتاه شدن قد کودک موثر باشد اما به این بهانه نمی‌توان خودسرانه به کودک شربت‌های مولتی‌ویتامین داد. افزایش میزان روی در بدن عوارض دارد و باعث مسمومیت خواهد شد. نکته مهم دیگر اینکه کودکان باید خواب منظمی داشته باشند و حتما ساعت ۹ تا ۱۰ شب بخوابند تا چرخه‌‌های هورمونی بدنشان تنظیم شود. هورمون رشد که باعث بلندی قد می‌شود معمولا در ساعت‌های اولیه خواب افزایش می‌یابد در غیر این صورت میزان هورمون رشد در کودکانی که دیر می‌خوابند به هم می‌ریزد.»
نپ