بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون – تمثیل یعنی مثال زدن ، ساس تمثیل بر شباهت است ، یعنی بر اساس این که چیزی با چیزی دارای نقاط اشتراک ظاهری یا معنوی است ،بین آن ها ارتباط برقرار کنیم
مثلا می گوییم
یار از زیبایی شبیه ماه است
اما واقعا یار خود ماه است؟ آیا می توانیم مثلا بگوییم یار هم مثل ماه حفره هایی در درون صورت خود دارد؟ یا آن که یار هم مثل ماه دور زمین می چرخد؟
استفاده از تمثیل به طور کلی استدلال ضعیفی محسوب می شود. چون رابطه تشبیه بر اساس یک مقوله و مفهوم است و می تواند بر سایر وجوه انطباق نداشته باشد
مغالطه تمثیل ناروا زمانی رخ می دهد که شباهت بین دو چیز یا دو مقوله یا دو گزار برمبنای شباهت های بسیار اندک صورت گرفته باشد و همین مبنای یک استدلال شده باشد.
مغالطه تمثیل نوعی استدلال استقرایی است – در استدلال استقرایی، مقدمات استدلال از نتیجه به صورت محتمل پشتیبانی می‌کنند. – به بیانی ساده مقایسه نادرست یعنی سرایت حکم یک امر به امر دیگر بدون آن که شباهت کاملی میان آن‌ها وجود داشته باشد.
مثال برای تمثیل ناروا
۱- «دولت هم مانند یک خانواده نمی‌تواند بیشتر از درآمدش خرج کند»
این تشابه درست نیست، زیرا دولت تسلطی بر سیستم اقتصادی خود دارد که خانواده چنان تسلطی ندارد
۲- انسان موجودی ضعیف است و مثل بید با هر بادی می لرزد
این تشابه درست نیست چرا که انسان مانند درخت نیست و هر بادی اگر باد را به معنای مشکلات در نظر بگیریم نمی تواند انسان را تسلیم کند
۳- انسان موجودی قوی است و مثل کوه از جای خود تکان نمی خورد
این تشابه درست نیست که انسان هر چقدر هم قوی باشد باز هم در مقابل بعضی مشکلات نمی تواند مقاومت کند
۴- همان طور که در بین میوه های فاسد یک درخت افت زده نمی توان انتظار میوه سالم داشت در خانواده فاسد هم بعید است فردی صالح ودرست کار رشد پیدا کند.
۵- دستگاه عصبی انسان همانند تلفن مرکزی(اداره مخابرات)است.چنان چه مخابرات وجود نداشته باشد برقراری ارتباط بین مردم دچار مشکل می شود در صورت نبود دستگاه عصبی هم کار انتقال پیام بین اعضای بدن صورت نمی گیرد.
۵- نقش مغز ونخاع همانند رهبر گروه سرود می باشد همان طور که رهبر گروه سرود کار هدایت ورهبری آن ها را بر عهده دارد کار مغز ونخاع هم انتقال پیام وهماهنگی اعضا است.
۶- نسبت عقل فعال به طبیعت همانند ریاست مغز به بدن آدمی است همان طور که مغز هماهنگ کننده وهدایت کننده اعضا بدن است عقل فعال هم وظیفه هدایت وتکامل موجودات طبیعی را دارد.
۷- همان طور که کباب با چرخیدن پخته وکامل می شود انسان هم با سیر وسفر پخته وکامل می شود.
۸- همه حیوانات رفتار مبتنی بر تنازع بقا دارند وقوی ضعیف را از بین می برد انسان نیز حیوان است پس رفتار انسان هم مبتنی بر تنازع بقا است.
برای مقابله با مغالطه تمثیل ناروا دو راه وجود دارد:
۱- توجه به نقطه های اختلاف (تردید در مقدمه اول، تشکیک در تشابه)
یعنی بین دو چیزی یا دو مفهومی که ارتباط برقرار کرده ایم، بتوانیم نقاط اختلاف و تفاوت را هم پیدا کنیم و بگوییم این دو چیز کاملا منطبق بر هم نیستند
به عنوان مثال در فارسی از نیش عقرب به عنوان نماد بدی بدون اختیار و غریزی یاد می کنندو آن را در مورد انسان ها را به کار می برند، در این تمثیل عقلانیت و اختیار انسان را به عنوان یک عامل کلیدی از معادله تشبیه خارج کرده اند
۲- یافتن استدلال تمثیلی مخالف (تردید در مقدمه دوم، یافتن تشابه تازه )
یافتن شباهت های دیگر مثل دو چیز که استدلال اول را نقض یا غلط می کند
مثلا وقتی کسی می گوید مثل کوه می ماند کسی تکانش نمی دهد که یک ضرب المثل است، در مقابلش می توان این ضرب المثل را به کار برد که کوه هم باشد از درون می ترکد
