پارکور بازها در تخت جمشید و سی وسه پل چه می کردند/ پرش به جان تاریخ

سایت بدون – حضور بدون مانع یک پارکورکار در تخت جمشید به واکنش تند واعتراضی فعالان حوزه میراث فرهنگی منجر شد. این نوجوان پاکورکار بدون هیچ ممانعتی روی ستون‌های ۲۵۰۰ ساله می‌پرد و از سنگ نگاره‌های دیواره سایت بالا می‌رود. حضور پارکورکارها فقط به تخت جمشید محدود نمی‌شود. پیش از این هم یک پارکورکار جوان از پل صفوی سی‌وسه پل بالا رفت و فیلم آن را در صفحه خود در اینستاگرام منتشر کرد. شیراز و اصفهان دو شهر تاریخی ایران هستند. از این دو شهر به‌عنوان دو نگین گردشگری ایران یاد می‌شود. این دو شهر در کنار یزد مقصد گردشگران فرهنگی جهان هستند. تخت جمشید شناخته شده‌ ترین اثر جهانی ایران است. بسیاری از گردشگران فرهنگی جهان بارها مسیر گردشگری کلاسیک ایران را طی می‌کنند تا پس از بازدید از میدان نقش جهان و پل‌های تاریخی از جمله سی‌وسه پل به فارس بروند و تخت جمشید و پاسارگاد را به تماشا بنشینند. همین جایگاه ویژه باعث شد تا امکانات مالی و حفاظتی بیشتری در اختیار میراث فرهنگی دو استان قرار گیرد. وجود پایگاه میراث فرهنگی در سایت به این سؤال می‌رسد که چطور یک پارکور‌‌کار می‌تواند از درِ شیشه‌ای سایت تخت جمشید و از جلوی نگهبان بگذرد و از در و دیوار آثار بالا برود؟ دوربین‌های مدار بسته تخت جمشید چه زمانی کنترل می‌شوند که یگان حفاظت همزمان متوجه حضور یک نوجوان‌ پاکورکار نمی‌شود؟ میراث فرهنگی در اصفهان هم با سؤال‌های مختلف رو به رو است. حفاظت از پل‌های تاریخی چگونه است که هیچ مانعی برای حضور پاکورکارها روی آجرهای صفوی پل ایجاد نمی‌شود؟ نه حمید فدایی مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید پاسخ قانع کننده‌ای برای این سؤال‌ها دارد، نه فریدون اللهیاری مدیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان.
بررسی چند ماهه دوربین‌های مداربسته تخت جمشید
«حمید فدایی» مدیر پایگاه تخت جمشید در گفت‌و‌گو با «ایران» زمان فیلم تازه منتشرشده را تابستان و همزمان با پیک دوم کرونا می‌داند. او می‌گوید: «احتمالاً این نوجوان از خلوتی و عدم حضور گردشگران و کاهش تعداد نیروهای یگان حفاظت به‌دلیل کرونا سود برده است.» او از شناسایی احتمالی این فرد با همکاری سازمان ورزش و جوانان استان خبر می‌دهد و می‌گوید: «در کنار هر ستون نمی‌توانیم یک نگهبان داشته باشیم.» به‌گفته فدایی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در حال بررسی است تا مشخص کند فرد مورد نظر از چه مسیری وارد سایت تخت جمشید شده است. او می‌گوید: «تخت گاه(محدوده‌ای که تصاویر پاکار در آن قرار دارد) زیر نظر دوربین‌های مدار بسته قرار دارد و نگهبان هم به اندازه کافی وجود دارد.» صحبت‌های او این سؤال را پیش می‌آورد چرا تا الان فیلم‌های مداربسته چک نشده‌اند و چرا هنوز میراث فرهنگی بعد از چند ماه نمی‌داند فرد خاطی از کدام مسیر وارد سایت شده است.»
تاریخ صفوی اصفهان خارج از نظارت میراث‌ فرهنگی
تهدید آثار تاریخی بویژه آثار صفوی اصفهان تنها به پاکورکارها محدود نمی‌شود‌. کمتر ناظر بیرونی باور می‌کند در محور تاریخی اصفهان کسانی تردد می‌کنند که هم وسط میدان نقش جهان آتش روشن می‌کنند و هم زیر پل سی و سه پل. میدان نقش جهان در کنار تخت جمشید و چغازنبیل سه اثری بود که در سال ۱۹۷۹ میلادی توسط شهریار عدل، ثبت جهانی شد. فریدون اللهیاری مدیرکل میراث فرهنگی در گفت‌و‌گو با «ایران» پل‌های تاریخی و میدان نقش جهان را خارج از نظارت میراث فرهنگی و مسئول حفاظت از آنها را مدیریت شهری اصفهان می‌داند. یکی از بزرگ‌ترین صدمات وارده به میراث فرهنگی اصفهان که به خشک شدن چهار باغ و پل سی‌وسه پل منجر شد عبور خط مترو توسط مدیریت شهری از زیر این آثار بود.
او می‌گوید: «اصفهان از غرب به شرق ۵ پل تاریخی مارنان، سی‌وسه پل، جویی، خواجو و پل شهرستان را روی زاینده رود دارد. این پل‌ها معبری شهری محسوب می‌شوند. کنترل رفت‌وآمد روی آنها بر عهده شهرداری است اما مرمت و حفاظت کالبدی آن را میراث فرهنگی انجام می‌دهد. به‌گفته اللهیاری هزینه مرمت را هم میراث فرهنگی پرداخت می‌کنند. او می‌گوید: «روزانه نزدیک به ۴۰ تا ۵۰ هزار نفر از روی پل‌های تاریخی عبور می‌کنند و کنترل آنها از توان میراث فرهنگی خارج است.»
او درباره وقوع حوادثی چون آتش‌سوزی در میدان تاریخی نقش جهان هم می‌گوید: «میدان نقش جهان ۸۵ هزار متر مکعب است. ما برای حفاظت از بناهای خودمان نیز با کمبود نیرو رو به رو هستیم.»
شهرداری اصفهان اما مسئول حفاظت از آثار تاریخی اصفهان را میراث فرهنگی می‌داند. حسین امیری، معاون خدمات شهری شهرداری اصفهان به «ایران» می‌گوید: «پل‌های تاریخی یا میدان نقش جهان معبری شهری محسوب می‌شوند اما به معنای نفی مسئولیت میراث فرهنگی و حفاظت یگان میراث فرهنگی از آثار تاریخی نیست.»
عذرخواهی پارکورکار نوجوان برای پریدن از تاریخی ۲۵۰۰ساله
به‌ دنبال اعتراض فعالان میراث فرهنگی در شبکه‌های اجتماعی، یزدان قشقایی، نوجوان ۱۶ ساله پارکورکار زرقان از عموم مردم عذر‌خواهی می‌کند و می‌گوید: «آگاهی کافی از قوانین میراث فرهنگی نداشته است.» او می‌گوید: «با همراهی پسردایی‌ام در مجموعه جهانی تخت جمشید بعد از اجرای چند حرکت نمایشی و فیلمبرداری با تذکر گرفتن از میراث‌بانان، مجموعه را ترک کردیم.» اما این سؤال هم بی‌پاسخ می‌ماند که اگر فیلم منتشر نمی‌شد، پایگاه جهانی تخت جمشید به انجام‌ حرکات نمایشی در پایتخت هخامنشیان واکنش نشان می‌داد یا همچنان مسأله از رسانه‌ها پنهان می‌ماند؟

زهرا کشوری / روزنامه ایران