پسا حقیقت را بشناسیم و با آن مقابله کنیم

سایت بدون – پسا حقیقت (Post-truth) یک اصطلاح است که به‌ویژه در دهه‌های اخیر محبوبیت زیادی پیدا کرده است و به شرایطی اطلاق می‌شود که در آن احساسات و باورهای شخصی افراد، بیشتر از واقعیت‌های عینی و اطلاعات دقیق، در شکل‌دهی به عقاید عمومی و تصمیمات سیاسی تأثیر می‌گذارند. در دنیای پسا حقیقت، حقایق عینی و علمی ممکن است کمتر از احساسات، تجربیات شخصی یا روایت‌های ذهنی فرد اهمیت داشته باشند.

تعریف پسا حقیقت

پسا حقیقت به وضعیتی اشاره دارد که در آن شواهد و اطلاعات علمی یا واقعی به‌طور فزاینده‌ای تحت تأثیر احساسات، عقاید قبلی، یا تمایلات فردی قرار می‌گیرند. در چنین شرایطی، فرد یا جامعه ممکن است بیشتر به احساسات، روایات و باورهای شخصی خود اعتماد کند تا به داده‌ها یا اطلاعات علمی که ممکن است مخالف این باورها باشند.

این واژه در واقع به دوره‌ای اشاره دارد که در آن «حقیقت» یا «واقعیت» ممکن است توسط منابع معتبر به چالش کشیده شود یا به‌طور عمدی دستکاری شود تا منافع یا دیدگاه‌های خاصی را تأمین کند.

پیدایش و رواج اصطلاح پسا حقیقت

اصطلاح پسا حقیقت ابتدا در دنیای سیاست به‌ویژه در انتخابات و رویدادهای سیاسی مطرح شد. یکی از موارد بارز استفاده از این اصطلاح در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۶ بود، جایی که بسیاری از تحلیلگران به نقش احساسات، شایعات و اطلاعات نادرست در شکل‌دهی به نتیجه انتخابات اشاره کردند. در آن زمان، رفتارهای سیاسی و انتخاباتی تحت تأثیر احساسات گروه‌های مختلف، اخبار جعلی و اطلاعات نادرست قرار گرفت، به طوری که بعضی از کاندیداها به‌طور آشکار از این روش‌ها برای جذب حمایت استفاده کردند.

در دنیای دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک و توییتر نقش بسزایی در گسترش اخبار جعلی و شایعات داشتند که موجب تقویت دیدگاه‌های پسا حقیقت شد.

ویژگی‌های پسا حقیقت

1. اولویت احساسات بر واقعیت‌ها:
   در دنیای پسا حقیقت، احساسات، باورها و ارزش‌های شخصی افراد غالباً بر واقعیت‌ها و شواهد علمی پیشی می‌گیرند. این بدان معنی است که مردم ممکن است اطلاعات و شواهد علمی را نادیده بگیرند و به دلیل هم‌خوانی با عقاید خود، به اطلاعات نادرست یا غیرمعتبر اعتماد کنند.
2. اطلاعات نادرست و اخبار جعلی:
   در عصر پسا حقیقت، اخبار جعلی و اطلاعات گمراه‌کننده به راحتی منتشر می‌شوند و به سرعت در فضای آنلاین پخش می‌شوند. به‌ویژه با گسترش شبکه‌های اجتماعی، مردم ممکن است بیشتر به منابع غیررسمی اعتماد کنند که به دنبال تقویت باورهای شخصی آن‌ها هستند، حتی اگر این اطلاعات نادرست باشند.
3. محیط سیاسی و اجتماعی قطبی:
   پسا حقیقت به شکاف‌های عمیق‌تر اجتماعی و سیاسی منجر می‌شود، جایی که گروه‌های مختلف به شدت از یکدیگر جدا می‌شوند و هر کدام واقعیت‌ها را به‌طور متفاوتی تفسیر می‌کنند. این قطبیت می‌تواند موجب تضعیف اعتماد عمومی به رسانه‌ها، نهادهای دولتی و دیگر منابع معتبر شود.
4. تأثیرات عاطفی و روان‌شناسی:
   در دنیای پسا حقیقت، پیام‌هایی که بیشتر بر احساسات و عواطف تأثیر می‌گذارند، قدرت بیشتری دارند. روایت‌هایی که با ترس، امید یا خشم همراه هستند، می‌توانند در جذب توجه و شکل‌دهی به افکار عمومی مؤثرتر از پیام‌هایی باشند که صرفاً به ارائه حقایق و داده‌های علمی پرداخته‌اند.

نمونه‌های پسا حقیقت در دنیای معاصر

1. انتخابات آمریکا (۲۰۱۶):
   یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های پسا حقیقت در سال‌های اخیر، انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در ۲۰۱۶ بود. در این انتخابات، اخبار جعلی و شایعات نقش عمده‌ای در شکل‌دهی به افکار عمومی ایفا کردند. بسیاری از رأی‌دهندگان به جای اطلاعات مبتنی بر واقعیت‌ها، به روایت‌های شخصی و تحریک‌آمیز اعتماد کردند که از طریق رسانه‌های اجتماعی و سایت‌های غیررسمی منتشر می‌شد.
2. برگزیت (Brexit):
   در رفراندوم خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا (برگزیت) نیز، بسیاری از افراد به دلایلی غیر از واقعیت‌های اقتصادی یا سیاسی به این تصمیم رأی دادند. اطلاعات نادرست درباره تأثیرات برگزیت بر اقتصاد، مهاجرت و سایر مسائل اجتماعی، به‌شدت در تبلیغات استفاده شد و این موجب شد که بسیاری از افراد به گزینه‌ای رأی دهند که شاید درک درستی از پیامدهای آن نداشتند.
3. گسترش اخبار جعلی در شبکه‌های اجتماعی:
   در عصر دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی به یکی از ابزارهای اصلی برای گسترش اطلاعات نادرست تبدیل شده‌اند. اکانت‌ها و گروه‌های مختلف در این فضا معمولاً به‌جای توجه به حقایق، به ارائه نظرات و باورهایی می‌پردازند که با دیدگاه‌های خاص سازگار است. این موضوع باعث افزایش تنش‌های اجتماعی و سیاسی شده است.
4. تغییرات اقلیمی:
   علی‌رغم شواهد علمی گسترده‌ای که نشان‌دهنده تغییرات اقلیمی است، برخی از افراد و گروه‌ها به دلیل عقاید سیاسی یا اقتصادی خود، این حقیقت علمی را انکار می‌کنند. این نمونه‌ای از چگونگی تأثیر احساسات و عقاید شخصی بر واقعیت‌های علمی است که در دنیای پسا حقیقت بسیار رایج است.

چرا پسا حقیقت به مشکل تبدیل شده است؟

پسا حقیقت در دنیای امروز به یک معضل جدی تبدیل شده است، زیرا می‌تواند بر فرآیندهای دموکراتیک، تصمیم‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی و حتی سلامت عمومی تأثیر بگذارد. وقتی افراد بیشتر به احساسات و روایت‌های شخصی خود تکیه می‌کنند تا به شواهد و اطلاعات معتبر، مشکلاتی همچون گسترش اخبار جعلی، قطبی شدن بیشتر جامعه و کاهش اعتماد عمومی به رسانه‌ها و نهادهای دولتی رخ می‌دهد.

چگونه می‌توان با پسا حقیقت مقابله کرد؟

1. آموزش سواد رسانه‌ای:
   بهبود سواد رسانه‌ای می‌تواند به افراد کمک کند تا بهتر تشخیص دهند که چه اطلاعاتی معتبر است و چه اطلاعاتی به‌طور عمدی گمراه‌کننده است.
2. تقویت نقش رسانه‌های معتبر:
   رسانه‌های مستقل و معتبر باید نقش خود را در ارائه اطلاعات دقیق و بی‌طرف ایفا کنند و در برابر فشارهای سیاسی و اقتصادی مقاوم باشند.
3. ترویج تفکر انتقادی:
   آموزش تفکر انتقادی به افراد کمک می‌کند تا بتوانند به‌طور منطقی و علمی اطلاعات را تجزیه و تحلیل کنند و از پذیرفتن اطلاعات نادرست جلوگیری کنند.

نتیجه‌گیری

پسا حقیقت به‌طور فزاینده‌ای در جهان مدرن به یک مشکل جدی تبدیل شده است که بر بسیاری از جنبه‌های اجتماعی، سیاسی و علمی تأثیر گذاشته است. در این دنیای پر از اطلاعات، ما باید یاد بگیریم که چگونه واقعیت‌ها را از افسانه‌ها و شایعات تمیز دهیم و به دنبال حقیقت باشیم.