بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون -مجله نیویورک‌تایمز به روال معمول هفتگی خود فهرست آثار پرفروش را منتشر کرده است. این‌بار این فهرست همه را متوجه یک حضور مداوم در فهرست پرفروش‌ها کرد؛ یک رکورد مهم که از چند جهت قابل بررسی است. «انسان خردمند» نوشته یوال هراری ۵٢ هفته است که در جدول پرفروش‌ها حضور دارد! هراری که خود دکترای تاریخ از دانشگاه آکسفورد دارد، همه باورهای ما نسبت به انسان در طول تاریخ را به چالش می‌کشد و معتقد است همه ساختارهای سیاسی و شبکه‌های داد و ستد براساس تخیلات انسانی بنا شده است. این کتاب را نشر نو با ترجمه نیک گرگین در ۶٢١ صفحه با بهای ۶٨هزار تومان در سال ۱۳۹۶ منتشر کرده است.
هراری از کتاب اسلحه میکروب و فولاد (۱۹۹۷) به‌عنوان یکی از منابع الهام‌بخش خود نام می‌برد که نشان داد «می‌شود سوال‌های بزرگ پرسید و به‌صورت علمی به آنها پاسخ داد». «انسان خردمند» بهگونهای جسورانه، همه‌جانبه و بحث‌انگیز هر آن‌چه را تاکنون گمان میکردیم در مورد انسان میدانیم به چالش می‌کشد: افکارمان، رفتارمان، اعمال‌مان، اقتدارمان و آیندهمان را. از همگی‌مان با هر ایمان و اعتقادی می‌خواهم که روایت‌های زیربنایی جهان را زیر سوال ببریم، پیشرفت‌های گذشته را با دلمشغولی‌های کنونی مرتبط کنیم و از نتایج جدل‌انگیز آن نهراسیم.
موضوع اصلی این پژوهش هراری سوالات صریحی است همچون: رابطه تاریخ و زیست‌شناسی چیست؟ آیا عدالتی در تاریخ یافت می‌شود؟ آیا در مسیر تاریخ مردمان سعادتمندتر شده‌اند؟
نویسنده در این کتاب سیر تحول زیستی و فکری انسان را به چهار بخش تقسیم می‌کند: انقلاب شناختی که انسان خودش و پیرامونش را شناخت. انقلاب کشاورزی که بین ۸۵۰۰ تا ۹۵۰۰سال پیش از میلاد رخ داد و انسان را یکجانشین کرد. بخش سوم در مورد وحدت بشر است که نشان می‌دهد چطور به‌تدریج سازمان‌های سیاسی تحکیم یافت و به سمت یک امپراتوری جهانی حرکت کرد.
بخش چهارم کتاب، به موضوع انقلاب علمی می‌پردازد و این‌که چگونه این تحول باعث شد انسان‌ها با نابودی بقیه گونه‌ها خود را به سلطه‌گران این دنیا تبدیل کنند.
هراری در انتهای کتاب می‌گوید با این‌که انسان تاکنون کارهای شگفت‌انگیزی کرده است، همچنان ناخشنود و ناراضی است و نمی‌داند با این قدرتی که دارد چه کند. ما تبدیل به خدایان خودساخته‌ای شده‌ایم که به‌دنبال چیزی جز آسایش و شادی خود نیستیم و تازه هرگز هم به رضایت خاطر نمی‌رسیم. آیا چیزی خطرناک‌تر از این اربابان ناخشنود و ولنگار که نمی‌دانند چه می‌خواهند، وجود دارد؟
کتاب انسان خردمند سال ٢٠١۴ به انگلیسی و در مدت کوتاهی به ٣٠ زبان دیگر ترجمه و منتشر شد. این اثر برنده جایزه Wenjin چین در سال ۲۰۱۵ شد. چهره‌های مطرح جهانی مانند باراک اوباما و بیل گیتس دیگران را به خواندن این کتاب توصیه کردند.
در مقدمه این کتاب نوشته شده است: «محققان بسیاری درباره تاریخ کهن بشر مطلب نوشته‌اند و هنوز هم تحقیقات درخصوص کشف حقایق زندگی بشر کهن ادامه دارد، اما دقیقا چه چیزی این اثر را از آثار مشابه متمایز می‌کند؟ شاید بتوان ادعا کرد که تمامی تلاش‌هایی که تاکنون برای توصیف تاریخ کهن بشر صورت گرفته، عمیقا ملهم از اعتقادات و باورهای محققان بوده است و در این میان نهایت امانتداری نسبت به مقام و جایگاه محوری و والای بشر در هستی صورت گرفته است. تاریخ را انسان‌گرایان نوشته‌اند و انسان‌گرایان معتقدند که «انسان خردمند، ذاتی یگانه و مقدس دارد، که اساسا متفاوت از ذات دیگر موجودات و پدیده‌هاست، پس خیر اعلا همان خیر بشر است». خورشید بر زمین می‌تابد تا به انسان گرما بخشد، جانداران و طبیعت سبز از این رو خلق شده‌اند تا مورد استفاده انسان قرار گیرند. رسالت انسان خردمند خلق تاریخی است مبتنی بر استفاده از هر چیزی که در حیطه توجهش قرار می‌گیرد و از میان برداشتن هر مانعی که سد راهش می‌شود. از میان حداقل ۶ گونه شناخته‌شده انسانی دیگر، تنها گونه ما، انسان خردمند، به‌جای مانده است و گونه‌های دیگر در قتل عام‌های خونین توسط این‌گونه فاتح به کلی نابود شدند. مهمترین عامل محرکه تاریخ انسان خردمند انگیزه تسلط است و شاخص عینی تحول تاریخی همانا تحول تکنیک و ابزار مادی چیرگی است. استثمار نمودار عینی پیشرفت می‌شود: استثمار طبیعت، استثمار تمامی جانداران و همچنین استثمار انسان توسط انسان. تاریخ اجتماعی بشر همواره تاریخ امپراتوری‌ها، جنگ‌ها، فتوحات و شکست‌ها بوده است. تاریخ پیشرفت‌های مادی و سعادت و بهروزی انسان خردمند قویاً با تاریخ انقراض نسل‌های گونه‌های دیگر انسانی، انقراض گسترده گونه‌های جانوران، دگرگونی نظم طبیعت و برهم ریختگی تعادل اکوسیستم بوده است.»
این اثر برای تمامی پژوهشگران تاریخ و علاقه‌مندان به مباحث جدید تاریخ بشر نگاشته شده و البته برای تمام کسانی که می‌خواهند بدانند انسان‌ها از کجا آمده‌اند و آینده‌شان چه خواهد شد.
