بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون – احتمالا مشهورترین و بزرگ‌ترین سکانس عروسی که در فیلم‌ها به‌یاد داریم، مربوط به شروع فیلم «پدرخوانده» ساخته فرانسیس فورد کاپولا باشد؛ همان مجلس عروسی کانی، دختر دون ویتو کورلئونه با کارلو ریزی در لانگ بیچ نیویورک در اواخر تابستان ۱۹۴۵٫ در همان مراسم است که افراد مختلفی به پدرخوانده عرض ادب کرده و خواسته هایشان را مطرح می‌کنند. اصغر فرهادی هم در «همه می‌دانند»، یکی از نقاط عطف فیلم، یعنی گم شدن دختر را در سکانس عروسی قرار می‌دهد. صحنه‌هایی که پرداخت جذاب و استانداردی دارد و در ذهن می‌ماند. مراسم عروسی و سنت ازدواج، به دلیل عناصر جذاب و وجود آدم‌هایی با شخصیت‌ها و روحیات مختلف و انواع احساسات از شادی تا احیانا غم و دلخوری و چیزهای دیگر، ظرفیت بسیاری برای فیلم شدن دارد و می‌تواند ضمن ارائه عناصر بصری، کارکرد مفهومی و مضمونی هم در قصه داشته باشد. «هفته فیلم ازدواج» که قرار است از جمعه پیش رو تا سه شنبه هفته بعد برگزار شود، بهانه خوب و جالبی است تا به طور اجمالی، آلبوم ذهن را ورق بزنیم و سراغ برخی فیلم‌های سینمای ایران برویم که به نوعی با عروس و داماد و ازدواج و مراسم عروسی سروکار داشتند. حالا یا این بهره‌مندی موضوعی، به نیکی و شادی بوده یا آغشته به تلخی. چه کسانی آستین بالا زدند؟
اما چه کسانی برای این امر خیر سینمایی و اجتماعی آستین بالا زدند و بانی این هفته هستند؟ دبیرخانه ستاد ملى هفته ازدواج با همکارى اداره کل ورزش و جوانان استان تهران و باغ کتاب تهران، هفته فیلم ازدواج را برگزار خواهند کرد. مناسبت برگزاری این هفته هم به سالروز ازدواج حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) در اول ذی‌الحجه (۱۲ مرداد) مربوط می‌شود.
قصد داشتیم برای اطلاع از جزئیات این هفته فیلم با محمدمهدی تندگویان، معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان و رئیس ستاد هفته ملی ازدواج یا اعظم کریمی، مدیرکل دفتر توسعه و برنامه‌ریزی اجتماعی و دبیر ستاد هفته ملی ازدواج حرف بزنیم و درباره هدف و رویکرد برگزاری این هفته فیلم بپرسیم که متاسفانه بنا به اظهارات روسای دفاترشان وقت پاسخگویی را نداشتند و به شیوه «عروس رفته گل بچینه» با ما برخورد کردند!
می‌خواستیم بپرسیم وزارت ورزش و جوانان و ستاد هفته ملی ازدواج به جز برگزاری یک هفته تمثیلی و نمادین و فارغ از ارائه رزومه فرهنگی، چقدر از ظرفیت سینما استفاده می‌کند؟ آیا از انبوه مشکلات و مسائلی که سر راه ازدواج جوانان قرار دارد و در برخی فیلم‌ها به آن اشاره می‌شود، آگاهند ؟ برای رفع آن چه اقدامات موثری – نه فقط حرف و شعار- انجام داده‌اند؟ و این‌که فکر می‌کنند جای طرح چه مسائل و مواردی در زمینه ازدواج در سینمای ما خالی است و جا دارد که سازندگان آثار سینمایی به آنها بپردازند؟
در آرزوی عروسی
عروس (بهروز افخمی)، در آرزوی ازدواج (اصغر هاشمی)، همسر (مهدی فخیم‌زاده)، نرگس (رخشان بنی‌اعتماد) و ازدواج به سبک ایرانی (حسن فتحی)، پنج فیلمی است که در طول این هفته فیلم، با حضور کارگردان و برخی عوامل برای علاقه‌مندان به نمایش درمی‌آید و با حضور کارشناس علوم اجتماعی، مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد.
عروس، از مهم‌ترین فیلم‌های ابتدای دهه ۷۰ است که نشانی از برخی محدودیت‌های سینمای ایران در دهه ۶۰ نداشت و توانست نظر برخی منتقدان و تماشاگران را جلب کند. نیکی کریمی و ابوالفضل پورعرب با این فیلم، تبدیل به ستاره سینما شدند. کریمی نقش عروس قصه را بازی می‌کرد؛ دختری به نام مهین که حمید (پورعرب) برای به دست آوردن او و ازمیان برداشتن فاصله طبقاتی، به قاچاق دارو رو می‌آورد.
همین شرطی که پدر مهین در «عروس» برای داماد می‌گذارد، به نوعی دیگر در فیلم «در آرزوی ازدواج» (اصغر هاشمی) تکرار می‌شود و اینجا هم داماد برای رسیدن به عروس (ناهید با بازی کمند امیرسلیمانی)، باید کار و بار مناسبی برای خود دست و پا کند.
همسر، ساخته مهدی فخیم زاده، یکی از بهترین کمدی‌های تاریخ سینمای ایران است که البته زمان قصه اش را به بعد از ازدواج موکول می‌کند و ما قصه زوجی همکار (با بازی‌های خوب مهدی هاشمی به نقش احمد و فاطمه معتمدآریا به نقش شیرین) را می‌بینیم که رقابت کاری‌شان به داخل خانه و مناسبات زناشویی آنها هم کشیده می‌شود.
«نرگس» ساخته رخشان بنی‌اعتماد، فضای تلخ و سیاه اما تاثیرگذاری دارد و ازدواج در آن، چراغ درام اثر را روشن می‌کند. دل‌بستن عادل (پورعرب) به نرگس (عاطفه رضوی) و ازدواج آنها، آفاق را – که عادل را از کودکی بزرگ کرده و زیرپروبالش را گرفته – متاثر می‌کند و به‌هم می‌ریزد.
حسن فتحی در کمدی ازدواج به سبک ایرانی، به قصه ازدواج یک دختر ایرانی به نام شیرین (شیلا خداداد) با جوانی آمریکایی به نام دیوید می‌پردازد و این‌که خواستگار خارجی و غیرمسلمان برای وصلت با یار ایرانی‌اش حتما باید به جمیع شرایط خانواده عروس تن دهد. خب، ملاحظه می‌فرمایید که ما سال‌ها قبل از برجام، راهکارهایی برای به زانودرآوردن آمریکا و غرب در سینما ارائه کرده‌ایم اما برخی دولتمردان از این الگوی سینمایی غافل هستند!
به صرف شام و شیرینی
به‌جز این پنج فیلمی که قرار است در هفته فیلم ازدواج، کامتان را شیرین و احیانا به دلیل وجود برخی لحظات و صحنه‌ها تلخ کنند و به ازدواج و عروسی بپردازند، فیلم‌های دیگری هم بوده و هستند که قابلیت نمایش در هفته فیلم ازدواج را داشتند یا دست‌کم می‌توان برای هفته‌های بعدی ازدواج، سراغ آنها رفت. آثاری که هرکدام به نوعی با عروسی و ازدواج در ارتباطند.
لیلا (داریوش مهرجویی) عروسی تلخی دارد و سخت‌ترین لحظات شخصیت اصلی قصه آنجاست که باید شاهد مراسم عروسی همسرش با یک زن دیگر باشد. نقش گیتی، عروس فیلم را شقایق فراهانی بازی می‌کند.
یکی دیگر از فیلم‌های مهم که نسبتی اساسی با عروس و عروسی دارد، مسافران (بهرام بیضایی) است که مژده شمسایی در آن نقش عروسی به نام ماهرخ را بازی می‌کند. آن اتفاق تلخ در راه عروسی اوست که رخ می‌دهد؛ هما روستا (در نقش مهتاب خواهر عروس) در ابتدای فیلم رو به دوربین می‌گوید: «ما به تهران نمی‌رسیم، ما می‌میریم.»
طلسم (داریوش فرهنگ) هم باوجود این‌که نسبتی تام و تمام با عروسی و ازدواج دارد، اما این پیوند به شکلی رعب‌آور برگزار می‌شود. عروس و داماد جوانی بعد از مراسم راهی محل سکونت‌شان هستند که راه گم می‌کنند و سر از قصر شازده درمی‌آورند؛ جایی که مباشر خانه سال‌هاست (از شب عروسی) عروس خانه را در زیرزمین زندانی کرده، بدون این‌که شازده روحش هم از این خیانت خبر داشته باشد. نقش عروس تازه را سوگند رحمانی بازی می‌کرد و نقش عروس طلسم‌شده را سوسن تسلیمی.
در محاکمه در خیابان (مسعود کیمیایی) هم پای عروس در میان است و درست در روز عروسی به داماد (پولاد کیمیایی) حرف‌های نامربوطی درباره عروس می‌زنند. این می‌شود که دامادِ شک به جانش افتاده، عروس را برمی‌دارد و در خیابان دوره می‌افتد که به حقیقت ماجرا پی ببرد. شبنم درویش نقش مرجان، عروس قصه را بازی می‌کرد.
این فهرست می‌تواند همین‌طور طولانی‌تر شود و ما شما را به مجلس عروسی‌های مختلفی ببریم، اما چه کنیم که مجال صفحه بیش از این نیست. عجالتا می‌توانید خودتان دهانتان را با یادآوری فیلم‌هایی مثل شام عروسی، روسری آبی، ردپای گرگ، رز زرد، نیمه‌شب اتفاق افتاد، زیردرختان زیتون، لباسی برای عروسی، خواستگاری، خون‌بازی، دست‌های آلوده، ابد و یک روز، ۵۰ کیلو آلبالو و … شیرین کنید. البته می‌دانیم که ممکن است برخی از این ازدواج‌ها و وصلت‌ها گول‌زننده و فریبنده باشد و کمی هم کامتان را تلخ کند.
