بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
بسیاری از والدین با انتظارات بیش از حد و بسیار آموزشی از فرزندانشان تمام تلاش خود را از نظر مالی، زمان و پیگیری به کار می گیرند تا وی با فراگیری آموزش ها و علوم مختلف، باعث افتخار و به تعبیری نخبه شود غافل از اینکه این امر نیز نوعی کودک آزاری است.
این روند انتظارات، فرایند رشد طبیعی کودک را دچار چالش نموده و موفقیت و رشد تک بعدی برایش رقم می زند.
هرگونه فعل یا ترک فعل را که باعث آزار روحی و جسمی و ایجاد آثار ماندگار در وجود یک طفل شود، کودک آزاری می گویند و به عبارت دیگر کودک آزاری عبارتست از آسیب یا تهدید سلامت جسم و روان یا تهدید سعادت و رفاه و بهزیستی کودک به دست والدین یا افرادی که نسبت به او مسئول هستند.
کتاب های آموزشی در زمینه های مختلف، آموزش الفبا و نوشتن قبل از ورود به مدرسه، لوح های فشرده پرورش ضریب هوشی، فیلم های سمعی و بصری، اسباب بازی های فکری، پرورش هوش و معما جزو پرجاذبه ترین و پرفروش ترین کالاها برای کودکان شده اند.
گویی فراموش کرده ایم که وظیفه والدین تربیت یک کودک شاد و راضی است نه تربیت یک کودک نخبه با فراگیری آموزشهای همه جانبه قبل از سن ورود به مدرسه.
کودکی که توان حل مشکلات روزانه را داشته باشد، بتواند با همسالان خود ارتباط موثر برقرار کند، فراوان بازی کند و در بازی تجربه کند و برای رسیدن به خواسته هایش تلاش کند، از آنچه دارد لذت ببرد و به دیگران حسادت نکند، یک کودک موفق و توانمند است.
صاحبنظران و کارشناسان تربیت کودک بر این عقیده اند که انتظارات زیاد آموزشی از کودکان رشد طبیعی کودک را تحت تاثیر قرار می دهد و رشد سریع در یک حیطه، باعث توقف رشد در موارد دیگر می شود.
کودکی که تمام وقت و انرژی خود را برای درس خواندن می گذارد، بازی و بسیاری از برنامه های اوقات فراغتش را از برنامه خود حذف می کند در نتیجه مواردی مانند کارگروهی، حل تعارض هنگام بازی و برقراری ارتباط موثر با همسالان را فرا نمی گیرد.
کارشناسان بر این مهم تاکید دارند که بازی، تلف کردن وقت کودک نیست بلکه تمرینی بی خطر برای تحمل و حل مشکلات زندگی در بزرگسالی و مهارتی برای آموختن نحوه مدیریت مسائل، ناملایمتی ها و موانع در پیشرفت انجام امور است.
کودکان قربانی انتظارات زیاد والدین، در بزرگسالی دچار مشکلات شدید روحی و روانی می شوند زیرا به هیچ گروهی احساس تعلق ندارند، آنان از یک سو در جمع همسالان خود پذیرفته نمی شوند چون مهارت ها و اطلاعات برقراری ارتباط با آنان را ندارند و حتی از بازی های ساده با همسالان خود ناتوانند و از سوی دیگر به دلیل اینکه کودک هستند در جمع بزرگسالان نیز پذیرفته نمی شوند.
* کودکان را قربانی انتظارات بی جا نکنیم
مدیر کل بهزیستی استان خراسان رضوی در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: هرآنچه موجب شود روح، روان و جسم کودک مورد آزار و لطمه قرار گیرد به عنوان کودک آزاری از آن نام برده می شود به این معنا که شاید اتفاق و رفتاری در ظاهر مثبت باشد اما آثار به جا مانده از آن بر کودک جبران ناپذیر و منفی است.
دکتر حمید رضا پوریوسف افزود: به همین دلیل انتظارات آموزشی فراتر از سن و توان کودک با توجه به آسیب هایی که برای وی می تواند به همراه داشته باشد نوعی آزار مدرن کودک محسوب می شود.
وی اظهار داشت: توقعات بی جا از کودکان در سنین قبل از دبستان موجب نوعی آزار آنان می شود و می تواند به رشد تربیتی و فرهنگی کودک آسیب های جدی بزند.
وی ادامه داد: آموزشها و یادگیری در سنین قبل از دبستان باید متناسب با سن ، توان و ظرفیت کودک باشد و در این دوران صرفا بازی و آموزشهای اولیه برای این گروه سنی لازم و مفید است.
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی افزود: انتظارات زیاد آموزشی از کودک می تواند ذهن کودک را بیش از ظرفیت و توان او درگیر کرده و در رشد و پرورش وی خلل ایجاد کند.
* افراط و تفریط ممنوع
پوریوسف با بیان اینکه حفظ تعادل در پرورش و ارائه آموزشها به کودک ضروری است، اظهار داشت: هرگونه افراط و تفریط در این زمینه می تواند به طور جدی آینده کودک را تحت تاثیر قرار دهد زیرا دوره ۶ سال اولیه زندگی فرد، بنیان تربیت، پرورش و رشد وی را رقم می زند.
وی گفت: وقتی مدام از کودک می خواهید ‘بهترین’ باشد و او دائم در این تلاش است به مرور دچار اضطراب می‌شود و در ناکامی به تحقق خواسته های والدین افسرده می گردد.
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی افزود: چنین وضعیتی باعث می شود شادی و طراوت کودکی از فرزند گرفته شود و او به مرور زمان به غار تنهایی خود پناه می برد.
* چشم و هم چشمی نکنیم
یک روانشناس نیز در این زمینه معتقد است برخی والدین به دنبال این هستند که در زمینه هایی که خودشان در گذشته ضعیف عمل کرده اند، کودکشان در آن بخش به خوبی عمل کند تا به نوعی کمبودهای خود را جبران کرده باشند.
علی وفایی افزود: البته اکثر قریب به اتفاق این موارد بیشتر نتیجه چشم و هم چشمی ها و رقابت های کاذب میان خانواده ها و فامیل است.
وی اظهار داشت: خانواده ها در آموزش به کودکانشان نباید تعجیل داشته باشند و باید از جوهای موجود در جامعه که هر از گاهی تب یک نوع فعالیت و آموزش را القا می کند، دوری کنند.
این روانشناس گفت: والدین باید به این نکته مهم توجه کنند که پس از استعدادیابی و گذر دوران کودکی در بهترین شکل ممکن باید فرزندشان را در مسیری که خودش به آن علاقه مند است، قرار دهند.
وی افزود: کودکان باید کودکی کنند و نباید این حق را به هر دلیلی از آنان گرفت زیرا دوران کودکی مهمترین دوران شکل گیری شخصیت و توان فرد است.
وی اظهار داشت: والدین فراموش نکنند که کودک باید خود را بپذیرد، نقاط قوت و ضعف خود را بشناسد و یاد بگیرد برای بهبود شخصیت خود تلاش کند.
* جای خالی سنجش آسیب های روانی کودکان
سرپرست پزشکی قانونی مشهد نیز با بیان اینکه کودک آزاری در هیچ شکل آن پذیرفته شده نیست گفت: قانون مدنی، قانون مجازات اسلامی، قانون کار، قانون حمایت از کودکان و نوجوانان، چهار مجموعه قوانینی است که در احقاق حقوق کودکان نقش آفرینی دارد.
دکتر علی نقش افزود: وسعت مصادیق کودک آزاری و بی توجهی به حقوق کودکان به قدری فراوان است که نمی توان حد و مرز و میزان فراگیری آن را در قالب آمار و ارقام بیان کرد زیرا حتی غفلت از توجه به نیازهای کودک و عدم رسیدگی به سر و وضع و پوشش کودک نیز از مصادیق مسامحه و کودک آزاری است.
وی با بیان اینکه آزارها و پیامدهای رفتارهایی مانند انتظارات آموزشی قابل سنجش نیست و به عنوان مصداق روشن کودک آزاری است اظهار داشت: کار اصلی و وظیفه پزشکی قانونی، تعیین خسارت به صورت دیه یا ‘عرش’ است و تعیین و سنجش مشکلات و آسیب های روانی بر عهده روانشناسان می باشد.
وی گفت: در صورت صلاحدید قاضی پرونده، با توجه به وجود متخصصان امر در پزشکی قانونی می توان درصد آسیب روانی را نیز طی پنج تا ۶ ماه با زیر نظر گرفتن کودک تعیین نمود.
* ۳۰ درصد کودکان خراسان رضوی زیر پوشش آموزش هستند
معاون امور اجتماعی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی گفت: دوره کودکی از اهمیت بسیار برخوردار است و آموزش در این دوره در حد آموزشهایی که در مهدهای کودک و مراکز پیش دبستانی ارائه می شود، مناسب است.
دکتر غلامحسین حقدادی افزود: آموزش در مهدهای کودک که مجوز خود را از بهزیستی دریافت می کنند طبق برنامه مدون و کارشناسی شده انجام می شود و توانایی، نیازها و محدودیت های سنی کودکان در آن کاملا در نظر گرفته شده است.
وی با بیان اینکه ۳۰ درصد کودکان یک تا ۶ ساله در این استان زیر پوشش آموزش قرار دارند، اظهار داشت: نیمی از این کودکان در مهدهای کودک زیر پوشش بهزیستی و نیمی دیگر در مراکز پیش دبستانی تحت نظارت آموزش و پرورش آموزشهای تدوین شده مخصوص سن و دوره خود را فرا می گیرند.
وی به فعالیت ۱۴۰۰ مهدکودک شهری و روستایی در خراسان رضوی اشاره کرد و گفت: ۸۵ هزار کودک در این مهدها آموزش می بیندو آموزش در مهدهای کودک بر اساس محتوای تدوین شده، هدفمند و متناسب با سنین کودکان است.
معاون امور اجتماعی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی ادامه داد: در این محتوای آموزشی جنبه های مختلف نیاز کودکان در نظر گرفته می شود و آموزشهای قرآنی نیز یکی از محورهای مهم و پراهمیت می باشد.
وی سنین یک تا ۶ سال را مهمترین دوره یادگیری و آموزش پذیری کودک دانست و افزود: در این دوره سنی خانواده ها علاوه بر یادگیری آموزشهای ویژه این سن باید به کودکی و بازیهای کودکان نیز اهمیت دهند و صرفا به دنبال آموزش کودک نباشند زیرا کودکان بسیاری از اصول و قواعد رفتاری و زندگی را در بازیهای کودکانه فرا می گیرند.
حقدادی همچنین توسعه آموزشهای مهد کودک در مناطق روستایی و کم برخوردار را از اولویتهای سالهای اخیر ذکر کرد و گفت: ۴۵ درصد مهدهای کودک خراسان رضوی در مناطق روستایی و کم برخوردار شهری فعالیت دارند.
