گزارشی از تجدید چاپ های استثنایی به بهانه صدمین چاپ رمان «زویا پیرزاد»/فرمانروایان «تجدید چاپ» در ایران

الهه آرانیان- وقتی گذرمان به قفسه «داستان و رمان ایرانی» در کتاب‌فروشی‌ها می‌افتد انواع و اقسام کتاب‌ها را در حجم‌های مختلف می‌بینیم با نویسندگانی که شاید نام خیلی‌های شان را هم نشنیده باشیم. آمارها نشان می‌دهد سالانه بیشتر از ۲۰۰ رمان در ایران منتشر می‌شود اما آیا همه این کتاب‌ها پرفروش می‌شوند و به چاپ دوم، سوم و بیشتر می‌رسند؟ در این گزارش نگاهی انداخته‌ایم به رمان‌هایی که در طول ۲۰ سال گذشته، با استقبال مخاطبان مواجه و بیش از ۲۰ بار تجدید چاپ شده‌اند.

۱۰۰تایی شدنِ «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم»
در فاصله سال های۱۳۷۸ تا ۱۳۸۸، هفت اثر از شش نویسنده به چشم می خورد که تا سال ۹۸ ،بیشتر از ۲۰ بار تجدید چاپ شده‌است. «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم» نوشته زویا پیرزاد، رکورد قابل توجهی از خودش به جا گذاشت و در بهار ۹۸، برای صدمین بار تجدید چاپ شد. این رمان در سال ۱۳۸۰ برای اولین بار منتشر شد و به عبارتی هر سال، حدود پنج بار تجدید چاپ شده است. رمان بعدی «روی ماه خداوند را ببوس» از مصطفی مستور است که از سال ۱۳۷۹ تا امروز، به چاپ هشتاد و ششم رسیده است. «کافه پیانو» فرهاد جعفری از سال ۸۶ تا حالا، به عدد قابل توجه ۵۸  بار تجدید چاپ رسیده و دو رمان «پرنده من» و «ترلان» فریبا وفی، به ترتیب برای سی و یکمین و بیست و ششمین بار تجدید چاپ شده‌اند. «من او» رضا امیرخانی یکی دیگر از رمان‌هایی است که در طول ۲۰ سال، به چاپ ۴۷ رسید. «شما که غریبه نیستید» مرادی کرمانی هم از سال ۸۴ تا حالا، به چاپ سی‌ام رسیده است.

۲ پدیده دهه نودی
در فاصله زمانی ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۸، سه اثر از دو نویسنده چاپ اولشان را تجربه کرده‌اند و تا سال ۹۸ بیشتر از ۲۰ بار تجدید چاپ شده‌اند. نسیم مرعشی توانست با دو رمان «پاییز فصل آخر سال است» و «هرس»، رگ خواب مخاطب را پیدا  و تجدید چاپ‌های شگفت‌انگیزی را تجربه کند.  «پاییز فصل آخر سال است» در سال ۹۳ منتشر شد و در طول پنج سال، به چاپ چهل و یکم رسید. «هرس»، رمان دیگر این نویسنده هم، با گذشت دو سال از انتشارش، به چاپ بیست و سوم  رسیده است. روزبه معین، یک نویسنده دهه هفتادی است که با «قهوه سرد آقای نویسنده» شگفتی‌ساز شد. این رمان در سال ۹۶ به بازار نشر راه یافت و هم اکنون به چاپ هفتاد و یکم رسیده است.

ناشرهای خوش‌شانس
دو نشر «مرکز» و «چشمه» ناشران خوش‌اقبالی بوده‌اند که هفت کتاب از این تعداد رمان را منتشر کرده‌اند. «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم»، «روی ماه خداوند را ببوس»، «ترلان» و «پرنده من» در نشر مرکز و «هرس»، «پاییز فصل آخر سال است» و «کافه پیانو» در نشر چشمه منتشر شده‌اند. نشر معین «شما که غریبه نیستید» را راهی بازار کتاب کرده و «قهوه سرد آقای نویسنده» در نشر نیماژ منتشر شده است. نشر افق هم انتشار «من او» را به عهده داشت.

حرف حساب رمان‌ها
هر ۱۰ رمان واقع‌گرا هستند و هر کدام بخشی از ماجراها و اتفاقات روزمره زندگی و افکار آدم‌ها را روایت می‌کنند. «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم» روایت زندگی زنی است با همه عواطف و حساسیت‌ها، در برخورد با اتفاق‌ها و تصمیم‌ها.
«روی ماه خداوند را ببوس» داستان زندگی مردی است که درباره وجود خدا دچار تردید می‌شود. «کافه پیانو» روایت زندگی شخصی نویسنده‌ای کافه‌دار و دخترش، گل گیسوست. «من او» از عشقِ علی فتاح به دختر خدمتکارشان می‌گوید. «ترلان» داستان زندگی دختر جوانی است که به همراه دوستش برای گذراندن یک دوره آموزشی راهی تهران می‌شود و «پرنده من» روایت زنی خانه‌دار است از تناقض‌های جامعه و دغدغه‌هایش در دل زندگی روزمره. «پاییز فصل آخر سال است» از زبان سه دختر جوان امروزی است و «هرس»، از تاثیرات جنگ بر زندگی می‌گوید. «قهوه سرد آقای نویسنده» در ژانر معمایی- هیجانی، ماجرای یک نویسنده و یک دختر روزنامه‌نگار است. «شما که غریبه نیستید» هم از کودکی و نوجوانیِ «هوشو» حرف می‌زند.

جایزه پرافتخارترین نویسنده  تعلق می‌گیرد به…
«چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم» با انتشارش چراغ افتخارات را یکی پس از دیگری روشن کرد و چهار جایزه گرفت که عبارتند از: بهترین رمان سال ۱۳۸۰ پکا، بهترین رمان سال ۱۳۸۰ بنیاد فرهنگ گلشیری، لوح تقدیر از نخستین دوره‌ جایزه ادبی یلدا و بهترین رمان سال در بیستمین دوره کتاب سال. رمان پرافتخار دیگر «پرنده من» است با این جایزه‌ها: بهترین رمان سال ۱۳۸۱، برگزیده سومین دوره جایزه هوشنگ گلشیری، برنده دومین دوره جایزه ادبی یلدا، جایزه ادبی مهرگان و تقدیر در جایزه ادبی اصفهان. «ترلان» هم بعد از انتشار دست خالی نماند و جایزه برترین اثر در میان ۱۰ اثر از نویسندگان آسیایی و آفریقایی را در سال ۲۰۱۷ به انتخاب مخاطبان کسب کرد. «روی ماه خداوند را ببوس» در سال ۱۳۷۹ برگزیده جشنواره قلم زرّین و «شما که غریبه نیستید» در سال ۱۳۸۴ برگزیده شورای کتاب کودک و درسال ۲۰۰۶ در کاتولوگ کلاغ سفید کتابخانه بین المللی کودکان معرفی شد. «پاییز فصل آخر سال است» دیگر رمان جایزه‌دارِ این جمع است که در سال ۱۳۹۴ جایزه ادبی جلال آل احمد را از آن خود کرد. در نهایت جایزه پرافتخارترین نویسنده از میان این ۱۰ نویسنده به خانم فریبا وفی تعلق می‌گیرد.