بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سوسن صادقی
خبرنگار
سایت بدون -با نزدیک شدن به ۱۳آبان ماه (روز اعمال تحریم‌ها از سوی امریکا) گمانه‌زنی‌ها در خصوص قطع اینترنت کشور از سوی امریکا بازتاب بسیاری در فضای مجازی و رسانه‌ها داشت تا آنجا که بسیاری از مسئولان را وادار به اظهارنظرهای متفاوتی کرد. به همین علت روزنامه ایران به سراغ کارشناسان حوزه فاوا رفت تا این سؤال را مطرح کند؛ آیا از نظر فنی این قطعی امکانپذیر است و آیا امریکا می‌تواند اینترنت کشور را قطع کند؟
ممکن نبودن قطعی اینترنت
محمدرضا کریمی مدیرعامل یکی از شرکت‌های ارتباطات ثابت (FCP) در این خصوص گفت: پس از جنگ جهانی دوم، شبکه‌ای به‌نام «آرپانت» که هسته اصلی اینترنت را تشکیل می‌داد، راه‌اندازی شد. در آن زمان ایده‌ای مطرح شد مبنی بر اینکه مجموع کامپیوترهایی که با هم در ارتباط هستند، مستقل از هم عمل کنند و از سوی دیگر در ارتباط دیگر دستگاه‌ها اختلال ایجاد نکنند.
وی افزود: طراحی این شبکه بر اساس این ایده و مستقل بودن انجام شد و در شبکه اینترنت نیز این فلسفه بسط و گسترش یافت، بنابراین چیزی که امروزه به‌عنوان اینترنت شناخته می‌شود اصولاً مجموعه‌ای از کامپیوترها، مسیریاب‌ها و دیگر تجهیزات مستقل است که از طریق مسیرهای مختلف با استفاده از تکنولوژی مسیریابی بسته‌ها (Packet Switching) با هم در ارتباط هستند بنابراین هیچ کشوری نه تنها مالک اینترنت نیست، بلکه قدرتی برای تحریم و جلوگیری از دسترسی سایر کشورها به اینترنت ندارد.
کریمی در ادامه گفت: حتی زمانی که به‌دلیل تحریم، ارتباطات سیاسی کشورها قطع می‌شود تبادل ترافیک بین‌الملل پا برجا بوده و هیچگاه دچار اختلال نشده است. حتی با وجود تحریم تجاری و نبود تبادل پولی، خرید ترافیک بین الملل به‌صورت تهاتری برقرار شده است.
وی افزود: در کل به چند دلیل می‌توان گفت ارتباط اینترنت کشور قطع نخواهد شد، چرا که از نظر طراحی و اصول فنی قطع ارتباط اینترنت در بلندمدت امکانپذیر نیست. ساختارهای تخصیص منابع اینترنتی و نظارت بر آن دارای ساختاری بین‌المللی است و حتی شرکت‌های امریکایی که در این خصوص فعالیت دارند زیرمجموعه دولت امریکا نیستند. از سوی دیگر سال‌ها است که دولت امریکا و شرکت‌های همسو با دولت امریکا، شعار برقراری ارتباط بدون فیلترینگ را فریاد می‌زنند و در برنامه‌های تبلیغاتی خود دسترسی بدون محدودیت به اینترنت را برای همه به‌عنوان یکی از حقوق پایه‌ای بشر بیان می‌کنند بنابراین آیا ممکن است که در جهتی خلاف ایدئولوژی و شعارهای خود قدم بردارند؟
این فعال اینترنتی در ادامه گفت: حتی ارتباطات مخابراتی هیچگاه در زمره تحریم‌ها قرار نگرفته و در اسناد خزانه‌داری امریکا هم از تحریم‌ها مستثنی شده. کما اینکه با وجود قطع رابطه دیپلماتیک و تجاری بین کشورمان و امریکا همیشه امکان تماس تلفنی بین دو کشور برقرار بوده است. از سوی دیگر مسیرهای متعددی برای ترانزیت بین‌الملل هم‌اکنون در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد که قطع همزمان همه آنها ممکن نیست. در نهایت اینکه قراردادهای ترانزیت بین‌المللی معمولاً بلندمدت است و به‌دلیل پیچیدگی‌های حقوقی، تحت‌الشعاع قرار گرفتن اتصال اینترنت به سادگی قابل فسخ نیست.
علی توسلی یکی دیگر از فعالان اینترنتی نیز گفت: قطع اینترنت از سوی امریکا در روز ۱۳ آبان غیرممکن است، چرا که کشور از طریق چندین فیبرنوری و از مبادی مختلف جنوب، شمال، غرب و شرق از شرکت‌های مختلف اینترنت خود را تأمین می‌کند. از سوی دیگر بعید است کشورهایی که به ایران اینترنت می‌دهند، تحت تأثیر اقدام‌های امریکا قرار بگیرند و بخواهند اینترنت کشور را قطع کنند.
این فعال اینترنتی افزود: شاید تنها کشورهایی که ارتباط تنگاتنگی با امریکا دارند بخواهند دست به چنین کاری بزنند که حتی اگر این اتفاق هم بیفتد مسیرهای جایگزین زیادی وجود دارد تا بتوان اینترنت کشور را تأمین کرد.
توسلی با بیان اینکه با وجود پیچیدگی ارتباطات در منطقه بعید است امریکا چنین طرحی را روی میز داشته باشد و اختلال ایجاد کند، افزود: شبکه ملی اطلاعات در همین حدی که به بهره‌برداری رسیده است می‌تواند مستقل از اینترنت بین‌الملل، کارکردی نسبی داشته باشد ولی باید پذیرفت که این شبکه با دنیای اینترنت ارتباط برقرار نمی‌کند.
دسترسی دشوار به خدمات
قاسم مجدی کارشناس زیرساخت نیز گفت: کشور ما در خصوص اینترنت ممکن است با محدودیت‌هایی مواجه شود اما قطع اینترنت بعید به نظر می‌رسد. چون اکنون اینترنت ابزاری برای اقدام‌های مداخله جویانه امریکا در کشور ما محسوب می‌شود و به نظر نمی‌رسد که بخواهد روزنه‌های ارتباطی خود را قطع کند.
مجدی با بیان اینکه اینترنت و در کل تکنولوژی این بخش متعلق به دنیای غرب بخصوص ایالات متحده امریکا است، افزود: اینترنت متشکل از مجموعه شبکه‌های رایانه‌ای است که در کنار هم مفهومی به نام اینترنت را تشکیل می‌هد. به عبارتی اینترنت از یکسری زیرساخت‌ها و محتوا به معنای عام تشکیل شده و شامل نرم افزار، تکنولوژی‌های آن و به همراه دانشی که ارائه می‌دهند، است بنابراین کشور ما در هر دو بخش به دنیای غرب وابسته است.
وی با اشاره به اینکه امریکا به جای قطع اینترنت تحریم‌های خود را روی خدمات اینترنتی متمرکز می‌کند، گفت: امریکا ممکن است در این زمینه تحریم‌های خود را افزایش داده و باعث شود تا شرکت‌های ایرانی به فناوری‌های جدید حوزه اینترنت دسترسی نداشته باشند و دسترسی آنها کند شود. بنابراین مهم‌ترین نگرانی اعمال محدودیت‌هایی است که در دسترسی به محتوای اینترنت می‌تواند ایجاد شود که البته دسترسی به آنها نیز با میانبرها و به سختی میسر می‌شود.
مقرون به صرفه نبودن تحریم اینترنت
سهیل تقوی کارشناس فناوری اطلاعات گفت: از نظر فنی و تئوری امکان اینکه امریکا اینترنت ایران را قطع کند، وجود دارد. به این ترتیب که او می‌تواند بر کشورهایی که به ایران اینترنت می‌فروشند از لحاظ اقتصادی، حقوقی، فنی و… فشار بیاورد و حتی آنها را جریمه کرده و در آی پی‌های ایرانی‌ها اختلال ایجاد کند.
تقوی افزود: ولی ایران از ۱۰ کشور و از مرزهای مختلف اینترنت خریداری می‌کند بنابراین این تئوری عملیاتی نمی‌شود. برای امریکا نیز مقرون به صرفه نیست، چون این کشور از طریق اینترنت اطلاعات زیادی را از ایران جمع‌آوری می‌کند.
این کارشناس فناوری اطلاعات گفت: مشکل اصلی اکنون بحث زیرساختی نیست بلکه بحث خدمات است و ترامپ نسبت به اوباما در این زمینه بسیار سختگیرانه عمل می‌کند به این ترتیب ممکن است تحریم‌ها در زمینه دسترسی به خدمات تشدید شود.
وی در پاسخ به این سؤال که اگر یک درصد هم این تحریم اعمال شده و اینترنت قطع شود آیا شبکه ملی اطلاعات پاسخگوی نیاز داخلی خواهد بود، گفت: شبکه ملی اطلاعات دارای بخش‌های مختلفی است ولی اگر اینترنت بین‌المللی ما قطع شود طبق گفته مسئولان، اینترنت داخلی به کار خود ادامه می‌دهد و مشکلی با وجود قطعی اینترنت بین‌الملل به وجود نخواهد آمد اما تجربه‌های قبلی نشان داده وقتی اینترنت بین الملل قطع شده در سطح زیرساخت و شبکه مشکلاتی ایجاد شده ولی قابل حل بوده است.
وی با اشاره به اینکه معضل اصلی ما در لایه خدمات و محتوا است، گفت: ما به سرویس‌های محتوایی مانند گوگل، اپل و شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، فیس‌بوک و دیگر سرویس‌های خدماتی وابسته هستیم و به عبارتی ما مستعمره مجازی محسوب می‌شویم از این‌رو امریکا می‌تواند در این زمینه مشکل ایجاد کند.
تقوی با بیان اینکه درباره قطع اینترنت نگرانی وجود ندارد اما باید برای بخش خدمات برنامه‌ریزی کرده و خودکفا شویم، افزود: باید پروژه جست‌و‌جوگرهای بومی را که به نظر می‌رسد متوقف شده با جدیت ادامه دهیم. باید روی شبکه‌های اجتماعی خود کار کنیم.
