بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون -در یک روز تعطیل ابری با نسیمی ملایم و لطیف همراه چند نفر از دوستان تصمیم گرفتیم به یکی از کوه‌های اطراف شهر برویم. همه چیز عادی بود ولی ظرف مدت زمان کمی آسمان نیلگون به رنگ ملحفه آب‌کشیده درآمد و نم‌نم باران شروع به باریدن گرفت و به فضا ترنم بیشتری بخشید. همان‌طور که جلوتر می‌رفتیم، باران برای گروه بی‌تجهیزات ما کم‌کم ترنم خود را از دست می‌داد. طوری که شلاق‌وار با سر و صورتمان برخورد می‌کرد. هر چه بیشتر پیش می‌رفتیم بیشتر پاهایمان داخل آب فرو می‌رفت. ریزش سنگ‌ریزه‌ها، لغزنده شدن کوه، مشکل در راه رفتن و افت دمای محسوس باعث شد از پیشروی بیشتر منصرف شویم. این تغییر فاحش اقلیمی اصلا برای ما قابل پیش‌بینی نبود و ممکن بود در ارتفاع بالاتر برای ما مشکل‌های جدی ایجاد کند. بروز چنین مشکلاتی در فصل سرد دور از انتظار نیست و به نظر می‌رسد شروع زودرس سرمای امسال ملاحظات بیشتری را در این زمینه می‌طلبد. برای اینکه بتوانیم جلوی هر گونه حادثه شهری، جاده‌ای یا مرتبط با طبیعت را در این فصل پرحادثه بگیریم، باید به چند توصیه ساده ولی کلیدی درباره حوادث باران و برف و راه‌های مقابله با آنها توجه کنیم.
لباس گرم با خود همراه داشته باشید
حتما متوجه کاهش ناگهانی دما شده‌اید. صبح از خانه با یک لباس معمولی و نازک بیرون می‌روید و چند ساعت بعد با باد و باران یا برف مواجه می‌شوید. توصیه اول این است که به هیچ‌وجه به هوای پاییز و زمستان اعتماد نکنید و حتما لباس گرمی با خود همراه داشته باشید. تغییر ۵ تا ۱۰ درجه‌ای دما آزار‌دهنده و کاملا محسوس است.
تنهایی به کوه نروید
کوهنوردان حرفه‌ای معمولا تجهیزات لازم برای صعود دارند و می‌توانند در شرایط جوی نامناسب از خودم حفاظت کنند، گرچه همین افراد نیز ممکن است در برف و باران آسیب ببینند. اگر کوهنورد تازه‌کاری هستید، حتما با گروه حرفه‌ای به کوه بروید. رفتن به ارتفاعات بیشتر از ۲۵۰۰-۲۰۰۰ متر در فصول سرد سال بسیار خطرناک است. این کار به تمرین بدنی نیاز دارد. در ارتفاع بالا مشکل‌های ریوی و مغزی کوهنورد را تهدید می‌کند. برای همین کوهنوردانی به کپسول و چادرهای اکسیژن نیاز دارند.
اندام‌های تحتانی را بیشتر بپوشانید
سرما در ارتفاعات می‌تواند برای اندام‌ها تهدید‌کننده باشد. در هوای سرد، جریان خون بیشتر به سوی قلب متمایل می‌شود و خون و اکسیژن کافی به اندام‌های انتهایی مانند دست‌ها و پاها نمی‌رسد و این اعضا بیشتر در معرض آسیب قرار دارند. به همین دلیل حتما باید جوراب گرم بپوشید و از سالم، محکم و غیرقابل نفوذ بودن کفش‌ها اطمینان حاصل کنید. دستکش‌تان نیز باید در مقابل نفوذ هوا مقاوم باشد. استفاده از کلاه که گوش‌ها و شالی که بینی و دهان را بپوشاند، الزامی است.
عضو سرمازده را مالش ندهید
سرمازدگی عضو به‌ندرت در شهر اتفاق می‌افتد ولی در کوهستان یکی از خطرناک‌ترین حوادث است که اگر اقدام به موقعی انجام نگیرد باعث قطع عضو خواهد شد. اگر دچار سرمازدگی شدید از مالیدن اندام‌ها روی هم برای گرم کردنشان جدا خودداری کنید. این کار باعث پاره شدن بافت‌های نرم خواهد شد. بهترین کار قرار گرفتن در محیط گرم است یا می‌توانید از دمای بدن خودتان برای گرم کردن عضو استفاده کنید. مثلا دست‌ها را بین ۲ پای خود یا زیر بغل قرار دهید. عضو سرمازده کبود یا قرمزرنگ می‌شود.
خانواده را از کوهنوردی خود مطلع کنید
قبل از رفتن به کوه، خانواده‌تان را مطلع کنید تا در صورت تاخیر در بازگشتتان بدانند کدام منطقه را برای یافتن شما جستجو کنند. معمولا در ارتفاعات مشکل عدم آنتن‌دهی تلفن‌‌همراه وجود دارد. هرگز مسیر خود را به طور ناگهانی تغییر ندهید.
به گزارش هواشناسی دقت کنید
سعی کنید هر شب به گزارش وضع هوا توجه کنید. به‌خصوص وقتی قصد دارید روز بعد به دشت یا کوه بروید. اگر کارشناسان هواشناسی شرایط جوی را نامناسب اعلام کردند، از رفتن منصرف شوید. از بردن کودکان به ارتفاعات سرد جدا خودداری کنید زیرا آنها توان بزرگسالان را ندارند.
در شب‌های سرد جایی اتراق نکنید
سعی کنید در فصول سرد سال، شب‌ها جایی اتراق نکنید و حتما خود را به یک کلبه برسانید. کیسه خواب و مصرف غذاهای گرم و نوشیدنی‌های داغ در این مواقع بسیار موثر است. بدترین کار در هوای سرد استفاده از نوشیدنی‌های الکلی است.
مراقب سیلاب باشید
مدتی است که باران حوادث زیادی می‌آفریند. در هوای بارانی از رفتن به دشت‌های دوردستی که کنار آن رودخانه‌ای واقع شده خودداری کنید چون احتمال سیلاب ناگهانی بسیار زیاد است. اگر در چنین مسیری گیر کردید، سریع‌تر خود را به مکانی که از سطح رودخانه بالاتر است، برسانید.
اگر شرایط جوی نامناسب بود پناه بگیرید
هنگام کوه رفتن لباس گرم، بارانی ضدآب، کلاه، عینک و عصای کوه همراه داشته باشید. در صورتی که با باد و بوران شدید برخورد کردید، بهترین راه یافتن یک سرپناه است. در غیر این صورت می‌توانید گودالی حفر کنید و داخل آن پناه بگیرید. خیس شدن لباس‌ها باعث پایین آمدن سریع دمای بدن می‌شود در این موارد اولین کار تعویض لباس‌های خیس است. همیشه لباس، جوراب و کلاه اضافی در کوله‌پشتی خود همراه داشته باشید.
در روزهای بارانی از جاده‌های کوهستانی عبور نکنید
از تردد در جاده‌های کوهستانی که احتمال ریزش کوه وجود دارد به‌خصوص در هوای بارانی جدا خودداری کنید. فراموش نکنید جاده‌ها در هوای بارانی لیز و بسیار خطرناک هستند.
صاعقه را جدی بگیرید
هوای بارانی در سطوح مسطح دشت خطر بسیار جدی‌تری به نام صاعقه دارد. در این مواقع به هیچ‌وجه در فضای آزاد نایستید یا به درخت تکیه ندهید. بهترین کار این است که خود را به یک مکان بسته برسانید. مثلا داخل وسیله نقلیه بنشینید. اگر صاعقه به انسان برخورد کند ممکن است باعث ایست قلبی ناگهانی شود. البته در صورتی که اطرافیان احیای قلبی را آموزش دیده باشند شاید با اقدام فوری بتوانند فرد صاعقه‌زده را از مرگ حتمی نجات دهند.
در آب و هوای برفی، توصیه‌های ایمنی را جدی بگیرید
اگر از افرادی هستید که از بیرون رفتن در این هوا لذت می‌برید، کفش‌های عاج‌دار بپوشید. چتر همراه داشته باشید و لباس گرم تنتان کنید. زمین خوردن‌های معمولی را جدی بگیرید. البته شکستگی و پیچ خوردن اعضا معمولا با درد زیاد همراه است، ولی در صورت دیدن هرگونه تورم و کبودی بهتر است عضو را ثابت نگه دارید و به اولین مرکز درمانی مراجعه کنید.
حتی‌الامکان در روزهای برفی از خانه خارج نشوید
شاید این‌طور به نظر برسد که حوادث زمستانی فقط در جاده‌ها یا طبیعت رخ می‌دهد ولی جالب است بدانید بسیاری از حوادث زمستانی در همین کوچه و خیابان‌های خودمان و حین راه رفتن عادی اتفاق می‌افتد. یکی از مهم‌ترین حوادث فصل سرما زمین خوردن و آسیب‌های استخوانی است. برای جلوگیری از این حادثه از جلوی خانه خودتان شروع کنید؛ به محض بارش برف و نشستن آن روی زمین برف را جارو کنید. تا جایی که ممکن است از بیرون رفتن در برف و باران خودداری کنید. این توصیه به‌خصوص برای کودکان و سالمندانی است که کمتر می‌توانند تعادل خود را هنگام لیز خوردن حفظ کنند.
از درون آب عبور نکنید
باران باعث می‌شود نتوانید عمق را تشخیص دهید و ممکن است داخل حفره‌ای بیفتید. اگر مطمئن نیستید که قدمتان را کجا قرار می‌دهید، مسیر دیگری را انتخاب کنید یا با استفاده از چوب عمق را تشخیص دهید. بدون کفش از درون آب عبور نکنید. ممکن است زیر پاهایتان جسم برنده‌ای وجود داشته باشد.
رفت و آمد در محیط‌های پرازدحام را به حداقل برسانید
همزمان با سرد شدن هوا، تجمع افراد را در محیط‌های بسته مشاهده می‌کنیم. محیط بسته و ازدحام افراد در آن باعث تجمع ویروس‌ها در فضا و تبادل آسان آنها از فردی به فرد دیگر می‌شود و شمار مبتلایان به سرماخوردگی و آنفلوانزا افزایش می‌یابد. سعی کنید کمتر در مهمانی‌ها و مکان‌های پرازدحام حضور پیدا کنید.
شیوه استفاده ایمن از وسایل گرمایشی را بیاموزید
مورد بعدی و مهم، استفاده نامناسب از بعضی وسایل گرمایشی است. مثلا ممکن است افراد در یک کلبه سرد قرار گیرند و برای گرم شدن هیزم بسوزانند یا اجاق گاز را روشن کنند. فراموش نکنید آتش خیلی زود اکسیژن محیط را به اتمام می‌رساند و افرادی که در این محیط قرار می‌گیرند با کمبود اکسیژن، سردرد، تهوع و استفراغ، کاهش هوشیاری و گاهی هم مرگ مواجه می‌شوند.
دکتر بابک مهشیدفر
متخصص طب اورژانس، عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران
