بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون -به گل و گلکاری و باغبانی علاقه‌مندید؟ درباره‌شان کتاب زیاد می‌خوانید یا در اینترنت، سایت‌های مرتبط با این موضوع، آنها را روی مرورگرتان نشانه‌گذاری کرده‌اید تا مطالب جدیدشان از دستتان در نرود. شاید هم در گروه‌ها و کانال‌های مجازی‌شان عضو شده‌اید و از این طریق دارید به دنیای باغبان‌های خانگی وارد می‌شوید. فرقی نمی‌کند اهل کدام یک از این روش‌ها باشید. مهم این است که باغبان خوبی باشید. در این مسیر حتما با واژه‌های جدید زیادی آشنا شده‌اید از‌جمله واژه‌هایی که تازه به گوش‌تان خورده مانند ریزوم، ساقه گوشتی، پیاز توپر، استولون و… برای توضیح آنها باید برویم سراغ مبحث روش‌های تکثیر گل و گیاهان زینتی. در مباحث آکادمیک و دانشگاهی اینها جزو الفبای باغبانی به حساب می‌آیند؛ ولی خوب است شما هم به زبان ساده با آنها آشنا شوید.
روش‌های تکثیر یک گیاه
برای ازدیاد و تکثیر یک گیاه می‌توان از دو روش جنسی و غیرجنسی یا رویشی استفاده کرد. روش جنسی یعنی همان استفاده از بذر. اگر بخواهم یک مثال ساده برایتان بزنم باید بگویم مثل کاری که در مورد بذرهای قلکی شکل لاله عباسی یا بذرهای مارپیچی و تیغ‌دار همیشه‌بهار انجام می‌دهیم. روش رویشی هم انواع مختلفی دارد. مثل چه؟ مثل قلمه گرفتن از شمعدانی یا تقسیم بوته در سانسوریا و آگلونما.
روش تکثیر رویشی
روش اول تکلیفش مشخص است. برویم سراغ روش دوم و انواع آن.
ساقه‌های رونده
اگر به رشد توت‌فرنگی دقت کرده باشید دیده‌اید ساقه‌های آن به شکل خزنده در سطح باغچه یا گلدان رشد می‌کنند و از گره‌های روی هر بند، گیاه جدید ایجاد می‌شود که می‌توان آنها را به صورت مستقل کشت کرد. گل ساکسی‌فراژ هم مثل توت‌فرنگی یک گیاه رونده است که ساقه‌های نازکش در سطح خاک ریشه می‌دوانند. به این ساقه‌های رونده استولون هم می‌گویند.
خوابانیدن
یک روش ساده و نسبتا کم‌هزینه است. فقط دقت کنید همه گل و گیاهان با این روش قابل تکثیر نیستند. روش کار آن به این صورت است که نوک ساقه گیاهی را که در حال رشد است درون خاک پای خودش فرو می‌کنیم و دوباره مقداری خاک روی آن می‌ریزیم تا کم‌کم ریشه بزند و تبدیل به یک گیاه جدید شود. بعد می‌توانیم آن را قطع کنیم و در محل جدید که باغچه یا گلدان است، کشت کنیم. پیچ امین‌الدوله یا همان یاس، هلکسین، یاس زرد، پاپیتال، دراسنا، ساکسی فراگا، فیکوس، بنجامین، کروتون و پیچ مومی را می‌توان به این روش تکثیر کرد.
تقسیم بوته
استفاده از تقسیم بوته در ازدیاد گل و گیاهان زینتی روش بسیار رایجی است. در این حالت گل را از گلدان خارج می‌کنیم و به چند گیاه کوچک‌تر که هرکدام دارای ریشه هستند، تقسیم می‌کنیم.
هرگیاه جدید دقیقا شبیه گیاه مادری است؛ کپی برابر اصل. نمونه‌های آن را می‌توان در سجافی یا گندمی، آگلونما، اسپاتی فیلوم، سانسوریا، بعضی انواع برگ بیدی و آنتوریوم دید.
استفاده از اندام های زیرزمینی
پیاز معمولی
گل‌های پیازی تعدادشان خیلی زیاد است. اغلب شما هم بیشترشان را می‌شناسید. سوسن یا لیلیوم، سنبل، لاله، نرگس، زنبق و مریم از این دسته‌اند. پیازها از نظر زمان گلدهی انواع بهار گل و تابستان گل دارند.
پیاز توپر
در اصطلاح علمی به آن کورم گفته می‌شود. نمونه شاخص خوراکی آن می‌شود موسیر. در بین گل‌ها هم گلایول و زعفران زینتی تکثیرشان با کورم است.
ساقه زیرزمینی
اسم ریزوم را شنیده‌اید؟ ریزوم‌ها همان ساقه‌های زیرزمینی هستند. همان طور که از اسمش پیداست این ساقه‌ها رشد زیرزمینی دارند و با استفاده از قطعه قطعه کردن آنها و کاشت‌شان می‌توان یک گیاه جدید تولید کرد. قطعه جدا‌شده موقع جداسازی باید در روی خود دارای جوانه باشد. از بین سبزیجات نعنا و در گل‌های زینتی زنبق، شیپوری و اختر ریزوم‌دار هستند.
نکته: زنبق‌ها در هر دو دسته پیازدار و ریزوم‌دار جای می‌گیرند.
ساقه‌های غده‌ای
ساقه‌های غده‌ای ساقه‌هایی است که تغییر شکل داده و به شکل غده درآمده. فرق آنها با ریزوم در چیست؟ در ریزوم از قطعه جدا شده هم ریشه جدید تولید می‌شود هم ساقه ولی در ساقه غده‌ای فقط ساقه جدید ایجاد می‌شود.
برای مثال از بین سبزیجات می‌توان به سیب زمینی و از بین گل‌های زینتی به کالادیوم اشاره کرد.
ریشه‌های غده‌ای
ریشه غده‌ای یا ریشه گوشتی ظاهرش شبیه ساقه غده‌ای است با این تفاوت که روی آن هیچ گرهی نیست. یعنی بند بند نیست و تهش جوانه می‌زند. موقع تکثیر باید این جوانه را هم جدا کرد. نمونه خیلی آشنای آن گل کوکب است. اگر از خیلی هایتان بپرسند روش تکثیر کوکب چیست می‌گویید پیاز. ولی از حالا به بعد ریشه گوشتی را به خاطرتان بسپرید. وقتی هوا رو به زمستان و یخبندان رفت خاک باغچه را کنار بزنید و ریشه‌های گوشتی کوکب را در بیاورید تا آن را از نزدیک ببینید.
قلمه زدن
روش قلمه زدن ساده‌ترین و ابتدایی ترین روش تکثیر رویشی است. مطمئنم همه‌تان با یک بار تکثیرحسن یوسف، پتوس و شمعدانی آن را تجربه کرده‌اید. قلمه انواع مختلفی دارد که در زیر به طور مختصر به سه نوع آن اشاره می‌کنیم.
قلمه علفی: برای ساقه‌های ترد و آبداری مثل داوودی، حسن یوسف و شمعدانی به کار می‌رود.
قلمه برگ: در این روش قسمتی از سطح برگ به تنهایی یا به همراه دمبرگ کشت می‌شود. بعضی از انواع بگونیا، سانسوریا، پپرومیا یا برگ قاشقی و بنفشه آفریقایی با این روش زیاد می‌شوند.
قلمه جوانه: این نوع قلمه‌زنی شامل قسمتی از سطح برگ به همراه دمبرگ و قسمتی از ساقه و جوانه روی آن است. این روش کم کاربردتر از بقیه روش‌ها هست ولی در گل کاملیا، عشقه و ادریسی می‌توان آن را انجام داد.
قلمه نیمه چوبی: قلمه‌ای است که از یک شاخه چوبی با انعطاف مثل ترکه‌ای که خم‌شود به همراه یکی دو تا برگ گرفته می‌شود. گل‌کاغذی با این روش تکثیر می‌شود.
پیوند زدن
همان طور که از اسمش پیداست بخشی از یک گیاه جدا شده و به گیاه اصلی یا مادر پیوند زده می‌شود.
باتوجه به نوع پیوند، زمان آن هم فرق می‌کند. مثلا اگر بخواهیم در گل‌های رز، نسترن یا کلماتیس پیوند نیمانیم انجام دهیم، زمان آن زمستان است. ولی پیوند جوانه در اواخر بهار یا اواخر تابستان انجام می‌شود.
بزرگ‌ترین گل جهان
بزرگ‌ترین گل دنیا گلی است به نام رافلزیا که به آن زنبق بد بو هم گفته می‌شود.
محل رشد آن جاهای باتلاقی است که نیتروژن خاک آنجا کم است.
بوی بسیار بدی دارد. برای همین به گل جسد هم مشهور است چون بوی لاشه متعفن می‌دهد.
با این بو حشرات جلب آن شده و باعث گرده افشانی گل و رویش دوباره آن می‌شوند. این گل می‌تواند همین حشرات را بخورد و هضم کند.
گونه‌های مختلف این گیاه در تمام سال بدون در نظر گرفتن فصل، گل می‌دهند ولی عمر گل آن چند روز بیشتر نیست. بیشترین گلدهی آن در فصل پاییز است. رافلزیا گل ملی کشور اندونزی است.
زینب خزایی
