بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون-ما اغلب به تکامل انسان به عنوان موضوعی که هزاران و بلکه میلیون‌ها سال پیش پایان یافته است، نگاه می‌کنیم. اما زیست‌شناسان می‌گویند ما همچنان در حال تکامل هستیم. این تکامل شاید دقیقا به صورت ژنتیکی نباشد، اما در معنای محیطی یا موقعیتی همواره وجود دارد. برای مثال فقط در یک قرن گذشته – بخش کوتاهی از طیف زمانی وجود انسان – ما به صورت جمعی، بزرگ‌تر و قدبلندتر شده‌ایم و طول عمرمان هم تقریبا دوبرابر شده است. درواقع نه‌تنها کوچک‌ترین شواهدی مبنی بر کند شدن روند تکامل در انسان وجود ندارد، بلکه تمام مشاهده‌ها نشان‌دهنده این است که این حرکت همچنان با قدرت و سرعت ادامه دارد. دانشمندان، پزشکان و دیگر متخصصان آینده‌پژوه نیز معتقدند بدن ما همچنان که تاکنون تغییرات زیادی به خود دیده است، در آینده نیز شاهد تغییرات زیادی خواهد بود. با این تفاوت که این تغییرات سریع‌تر و پرقدرت‌تر رخ خواهد داد. آنچه در ادامه می‌خوانید برخی تغییراتی است که می‌توانیم انتظار رخ‌دادن آنها را در گونه انسانی داشته باشیم.
بدن انعطاف‌پذیرتر
انسان‌ها می‌توانند همانند کوسه‌ماهی و ماهی‌های مشابه آن در اسکلت خود غضروف بیشتری داشته باشند. در دنیایی که سطح آگاهی از شرایط سلامت و ایمنی افزایش یافته و افراد می‌توانند پیش‌پا افتاده‌ترین آسیب‌ها را نیز پیگیری کنند، خطر تاثیر نیروهای شدید کاهش می‌یابد. درنتیجه داشتن استخوان‌های سخت و غیرقابل انعطاف برای انسان‌ها ضروری نخواهد بود. دیان برنت، نویسنده و دانشمند عصب‌شناس معتقد است همچنان‌که بدن ما با هدف کاهش اثرات ناشی از حوادث، سقوط‌ها و سایر آسیب‌ها تکامل می‌یابد، ما احتمالا از کوسه‌ماهی الگوبرداری و غضروف بیشتری را در اسکلت‌مان ایجاد می‌کنیم. به عقیده کارشناسان این تغییر بویژه در موفقیت فرآیند زایمان، سودمند خواهد بود.
قد بلندتر
قد انسان‌ها در طول دو قرن گذشته بسرعت رشد کرده است و احتمالا این روند همچنان ادامه خواهد داشت. تحقیقات نشان می‌دهد یک قرن پیش، متوسط قد یک مرد در آمریکا ۱۷۰ سانتی‌متر بوده و این میزان تا به امروز بیشتر از هفت سانتی‌متر افزایش یافته است. اگر این روند ادامه داشته باشد می‌توان مطمئن بود انسان‌های یکصد سال آینده، قدی به اندازه بسکتبالیست‌های امروزی داشته باشند.
ریه‌هایی سرسخت‌تر
یوان انریکه، مدیر و محقق و ارشد موسسه سرمایه‌گذاری علوم زیستی دانشگاه هاروارد می‌گوید ما به ریه‌ها و عضلاتی نیاز خواهیم داشت که اکسیژن بیشتری جذب کنند. چنین ریه‌هایی در محیط‌هایی با سطح اکسیژن پایین (مانند مریخ) ارزشمند خواهند بود و به طور کلی سلامت ما را افزایش خواهد داد. این تغییرات ممکن است در نتیجه تکامل در طول زمان یا به دنبال آرایش ژنتیکی جدید ایجاد شوند.
انگشتان بلندتر و انعطاف‌پذیرتر
دانشمندان معتقدند تغییراتی احتمالی ممکن است در انگشتان ما اتفاق بیفتد. فناوری رایانه روزبه‌روز بیشتر در زندگی ما کاربرد پیدا می‌کند و معمول‌ترین ابزار ارتباط با این فناوری، صفحه کلید یا صفحه نمایش لمسی است. دست‌های ما انسان‌ها به طور چشمگیری ماهر هستند و ظرفیت حرکات متعددی را دارند. اما با افزایش نیاز به استفاده از رابط‌های فنی، اولویت‌های ما در حال تغییر است. برنت معتقد است تکامل می‌تواند ما را به سمت داشتن انگشتانی بلندتر و انعطاف‌پذیرتر سوق دهد که می‌توانند با دقت بیشتری کار کنند و در هنگام تایپ یا لمس صفحات لمسی گستره عملکرد و سرعت بالاتری داشته باشند.
سیستم ایمنی ضعیف‌تر
همچنان که انسان‌ها بیشتر برای ادامه بقای خود به دارو وابسته می‌شوند، می‌توان انتظار داشت که سیستم ایمنی بدن آنها بتدریج تضعیف شود. برای مثال آینده‌ای را تصور کنید که در آن، شما برای بهبود شرایط سلامت خود هورمون‌های بدن‌تان را با کمک مکمل‌ها تنظیم می‌کنید. با گذشت زمان، بدن شما به هورمون‌های اضافی وابسته می‌شود، تا جایی که انجام آن دسته از وظایف خود را که مکمل‌ها می‌توانند انجام دهند، متوقف می‌کند. کم‌کم روند تولید هورمون‌ها اهمیت کمتری برای بقای گونه انسانی پیدا می‌کنند، زیرا میزان مکمل‌ها در بدن به لطف مصرف مکمل‌ها همیشه کافی است. درنتیجه بتدریج انسان‌ها به جایی می‌رسند که دیگر در بدن خود هورمون به مقدار امروزی تولید نمی‌کنند. به عبارت دیگر اگر کمک‌های خارجی، مسؤول بقای بدن ما باشند، بسیاری از عملکردهای داخلی ممکن است کنار گذاشته شوند و انرژی آن صرف توسعه بخش دیگری شود. فلسفه‌ای که در این میان سازوکار تکاملی بدن انسان مدنظر قرار خواهد داد این است که اگر همه عوامل بیماری‌زا با دارو مهار شوند، بدن به سیستم ایمنی قوی چه نیازی دارد؟ در واقع، این یکی دیگر از مضرات بلندمدت زیاده‌روی در مصرف دارو برای مبارزه با بیماری‌هاست.
آلرژی‌های بیشتر
پیشرفت‌هایی که در فناوری به‌وجود می‌آید باعث می‌شود شرایط سلامت ما بهبود پیدا کند و ما کمتر در معرض میکروب‌ها، باکتری‌ها و عفونت‌ها قرار بگیریم. درواقع ما دیگر در معرض چیزهایی قرار نمی‌گیریم که سیستم ایمنی‌مان را تقویت کند. برنت می‌گوید در نتیجه این شرایط، سیستم ایمنی‌ای که باید «با عفونت‌ها و میکروب‌ها مقابل کند»، به‌جای واکنش به میکروب‌ها به آلرژی‌زاهای بی‌ضرر واکنش نشان می‌دهد و در نتیجه ما به موادی که در گذشته برایمان بی‌ضرر بودند نیز آلرژی پیدا می‌کنیم.
انسان‌هایی چاق‌تر
یک نگاه به روند افزایش چاقی در صد سال گذشته نشان می‌دهد حرکت به سمت چاق‌تر شدن، محتمل‌ترین روندی است که جوامع توسعه‌یافته آن را طی خواهند کرد. محققان در مقاله‌ای در مجله لنست (The Lancet) در این باره نوشتند نه‌تنها چاقی در حال افزایش است بلکه در طول سال‌های گذشته هیچ‌گونه موفقیت قابل توجهی در رابطه با کاهش چاقی گزارش نشده است. با توجه به این روند منطقی است که فرض کنیم روند چاق‌تر شدن ادامه خواهد یافت، مگر در صورتی که تغییراتی جدی در این زمینه ایجاد کنیم.
مغزی با کارکرد جدید
فناوری تاکنون بر نحوه عملکرد حافظه ما اثر گذاشته است. مغز انسان همچون ماشینی که برای داشتن بالاترین کارایی تلاش می‌کند معمولا به‌جای این‌که خودِ اطلاعات را به یاد بیاورد، محلی که آنها را ذخیره کرده است به یاد می‌آورد. به یاد آوردن این‌که یک کتاب را کجا گذاشته‌اید همیشه آسان‌تر از به یاد آوردن محتویات آن است. در عصر اینترنت، این ویژگی ذهنی اهمیت بیشتری می‌یابد. حتما برایتان پیش آمده که تلاش کنید چیزی را به یاد بیاورید اما به‌جای به یاد آوردن آن، به دنبال پاسخ سوال‌تان در اینترنت، گوگل و ویکی‌پدیا گشته‌اید. درواقع مغز جایی را به یاد می‌آورد که پاسخ در آن وجود دارد. با پیشرفت هرچه بیشتر فناوری، مغز ما به این شکل به دنبال به حداکثر رساندن کارایی خود است؛ چیزی که می‌تواند در بلندمدت به ضرر حافظه ما باشد.
دندان‌های کوچک‌تر
واضح‌ترین تغییر در فک ما، از بین رفتن دندان عقل خواهد بود که انسان‌های مدرن استفاده‌ای از آن نمی‌کنند. درحال حاضر نیز این دندان کمترین میزان بروز را در برخی از گروه‌های قومی دارد و زیست‌شناسان می‌گویند این دندان بتدریج در انسان‌های آینده حذف خواهد شد. اما جدا از این موضوع، می‌توان انتظار داشت دندان‌های گونه انسانی کوچک‌تر شود. روند کلی تکامل به سمت کوچک‌تر شدن دندان‌ها بوده است.
شواهد نشان می‌دهد فقط در صد هزار سال پیش دندان‌ها به نصف اندازه خود رسیده‌اند. دیگر هیچ دلیلی برای داشتن دندان‌های بزرگ برای جویدن گیاهان یا گوشت‌هایی با بافت سخت وجود ندارد. فک ما نیز طی هزاران سال اخیر کوچک‌تر شده است. قابل پیش‌بینی است که این روند در آینده نیز ادامه داشته باشد.
جمجمه‌های کوچک‌تر یا بزرگ‌تر؟!
دو نوع طرز فکر در مورد آینده حجم جمجمه وجود دارد. گروه زیادی از دانشمندان که معتقد به کوچک‌تر شدن جمجمه هستند، استدلال می‌کنند که تقریبا ناممکن است روند تکامل انسان‌ها به سمت بزرگ‌ترشدن سرشان باشد. کسانی که دستی در تولد نوزادان داشته‌اند می‌دانند که اکنون نیز سر نوزادان برای تولد نسبتا بزرگ است. بسیاری از زیست‌شناسان بر این باورند که بزرگ‌ترشدن سر، تولد را ناممکن می‌سازد و جان مادر را نیز به خطر می‌اندازد. چیزی که بی‌شک روند تکامل بسرعت آن را از دور خارج می‌کند؛ به این ترتیب که نوزادان با سر بزرگ و مادرانی که چنین نوزادانی را به دنیا می‌آورند، شانس رسیدن به سن تولیدمثل و ادامه حیات را نخواهند داشت و براساس الگوریتم تکامل حذف خواهند شد. بر این اساس ثابت‌ماندن اندازه سر یا کوچک‌تر شدن آن اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد. با این حال، در این دیدگاه این حقیقت که عمل سزارین این روزها فرصت بیشتری برای بقای نوزادانی با سرهای بزرگ‌تر فراهم کرده است نادیده گرفته می‌شود.
