بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون -هر سال تعداد زیادی از دانشآموزان دچار حوادثی مرتبط با مدرسه از نوع روانی، جسمی، جنسی و… می‌شوند. این حوادث ممکن است در راه خانه به مدرسه یا داخل مدرسه باشد ولی موارد امنیتی‌ای وجود دارند که با رعایت آنها می‌توان احتمال بروز حوادث را به حداقل رساند یا لااقل جلوی بحرانی‌تر شدن آن را گرفت. البته شکی نیست که کودکان و نوجوانان، دنیا را مثل بزرگ‌ترها نمی‌شناسند و تجربه و دانشی در مورد حوادث و چگونگی مقابله با آن را ندارند و شما والدین و اولیا و مربیان دانشآموزان هستید که همیشه باید گوش به زنگ و هوشیار باشید تا با آموزش دادن و محافظت و درایت به موقع دانشآموزان را از حوادث احتمالی دور نگه دارید.
کودک در مسیر مدرسه
۱) تا ۴-۳ دهه اخیر خانواده‌ها تمایل زیادی به گرفتن سرویس مدارس برای فرزندانشان نداشتند یا لااقل این کار در شهرهای کوچک انجام نمی‌شد، اما امروزه بیشتر دانشآموزان به‌خصوص آنهایی که سن کمتری دارند با سرویس به مدرسه می‌روند. سرویس گرفتن برای دانش‌آموز به شرایط خاصی نیاز دارد و ابتدا باید به راننده سرویس از نظر داشتن صلاحیت و دقت داشتن در کار و سلامت روانی و اخلاقی توجه کنید.
۲) راننده باید دانش‌آموز را به موقع از خانه یا مدرسه تحویل بگیرد و هنگام تحویل دادن نیز دقت کند دانش‌آموز وارد خانه یا مدرسه شود. گاهی راننده به‌دلیل کمبود وقت کودک را سر کوچه یا به فاصله دورتری از خانه و مدرسه رها می‌کند و ممکن است کودک بازیگوش مستقیم به خانه یا مدرسه نرود و اتفاقی برایش بیفتد. ناامنی جامعه و حضور افراد سوء‌استفاده‌گر در هر مکانی را هم باید در نظر داشت.
۳) به سرویس انتخابی‌تان دقت کنید. گاهی استاندارد اندازه ماشین با تعداد سرنشینان رعایت نمی‌شود. مثلا به جای ۴ کودک ۸ کودک سوار می‌کنند. این کودکان به خوبی سرجای خودشان قرار نمی‌گیرند و با یک ترمز جزئی یا تصادف، احتمال پرت شدن و آسیب‌دیدن آنها وجود دارد، بنابراین قبل از انتخاب سرویس این مسائل را با راننده در میان بگذارید.
۴) دانش‌آموزانی هم هستند که همراه والدین یا تنها به مدرسه می‌روند. اصولا پدر و مادرها از کودک خوب محافظت می‌کنند ولی حتما باید تاکید کنند فقط خودشان دنبال او خواهند آمد و اگر قرار باشد فرد دیگری این وظیفه را برعهده بگیرد باید از قبل با خود کودک و مربیان مدرسه هماهنگ کنند.
۵) به کودک آموزش دهید حرف کسی را مبنی بر اینکه برای پدر یا مادرت اتفاقی افتاده، باور نکند و حتما باید با افراد مشخص‌شده‌ای که آنها را می‌شناسد به خانه برگردد.
۶) حتی‌الامکان کودکان را تا وقتی که عاقل نشده‌اند و نمی‌توانند خوب و بد را از هم تشخیص دهند تنها به مدرسه نفرستید. کوچه‌های خلوت، عبور از خیابان‌های شلوغ و گذر از اتوبان و استفاده از وسایل نقلیه عمومی برای کودکان خطرناک است.
و سرقت
۱) برای کودکان اجناسی مثل تلفن‌همراه، تبلت و ساعت گرانقیمت یا زیورآلات خریداری نکنید یا لااقل اجازه حمل آن را بیرون از خانه و محیط مدرسه ندهید. این وسایل در دست دانشآموزان ممکن است به فرصت‌طلبان مجال سوء‌استفاده را بدهد و بخواهند با ترفندهایی وسیله را از دست دانش‌آموز درآورند که گاهی هم منجر به مصدوم کردن دارنده شیء گرانقیمت می‌شود.
۲) تلفن‌همراه ارزانقیمتی تهیه و چند شماره مهم را در آن ثبت کنید تا در مواقع لزوم دانش‌آموز بتواند از آن استفاده کند.
۳) به کودکان حتما شماره‌های اضطراری مانند اورژانس، پلیس و شماره منزل یا دوستان و فامیل مورد اعتماد را آموزش بدهید.
کودک و بیماری
۱) دانشآموزان را باید به ۲ گروه معمولی و خاص تقسیم کرد. دانشآموزان معمولی هیچ مشکل جسمی‌ای ندارند ولی دانشآموزان خاص به آنهایی گفته می‌شود که متفاوت‌تر از بقیه افراد جامعه هستند. این دانشآموزان ممکن است دچار ناتوانی جسمی و ذهنی یا مبتلا به بیماری‌هایی مانند صرع، دیابت و… باشند. والدین و مربیان مدرسه باید روی این کودکان نظارت بیشتری داشته باشند و مشکل کودک را به مرکزی که از این کودکان مراقبت می‌کنند، گوشزد کنند.
۲) کودکان مبتلا به دیابت که تعداد آنها هم کم نیست به نظارت دقیقی نیاز دارند چون آنها متوجه افت قندخون‌شان نمی‌شوند به‌خصوص هنگامی که فعالیت زیادی دارند، بنابراین اولیای مدرسه باید به میان‌وعده‌های کودک و خوردن آن سر ساعت و استفاده از داروی کودک توجه کنند و اگر علائمی مانند مات و مبهوت شدن ناگهانی کودک، خواب‌آلودگی، حرف‌های نامربوط زدن، توقف هنگام نوشتن دیکته و لرزش اندام‌ها را دیدند، به کاهش قندخون مشکوک شوند و با دستگاه گلوکومتر قندخون را بسنجند و اقدام مناسبی انجام دهند و ماده خوراکی‌ای به کودک بخورانند تا قندخون بالا برود. یک لقمه نان و پنیر یا آب میوه‌ای که داخل آن یک قاشق شکر ریخته شده خیلی زود قندخون را بالا می‌برد. البته باید دید کودک توان بلعیدن دارد، در غیر این صورت از اورژانس کمک بگیرند تا اقدام دیگری را برای بالا بردن قندخون انجام دهند.
۳) تعداد کودکان مبتلا به صرع یا تشنج هم کم نیست و معمولا در اغلب مدارس چنین دانش‌آموزانی را مشاهده می‌کنیم. اگر دانش‌آموزی دچار تشنج شد هرگز فکر کنترل تشنج نباشید. حمله تشنج باید ادامه یابد و تمام شود. فقط اطراف بیمار را خالی کنید تا حین تشنج به چیزی برخورد نکند و آسیب بیشتری نبیند. اگر می‌توانید، زیر سر بیمار بالشی قرار دهید. اصلا سعی نکنید دهانش را باز کنید یا به او آب بخورانید. از جمع شدن دور چنین بیمارانی جدا خودداری کنید.
کودک و تغییر رفتار
۱) والدین دانشآموزان باید به تغییر رفتار آنها توجه کنند. دانش‌آموزی که به‌طور ناگهانی پرخاشگر یا گوشه‌گیر می‌شود یا سطح درسی‌اش افت می‌کند و نسبت به درس و اطراف بی‌توجه می‌شود، احتمالا مورد آزار قرار گرفته است. این آزار و اذیت ممکن است جسمی، روانی و حتی جنسی باشد. آزار جسمی و جنسی می‌تواند از طرف اولیای مدرسه و با شیوع کمتر از سوی همکلاسی‌ها باشد.
۲) اگر فرزندتان عقاید عجیب و غریبی پیدا کرده یا به نماد‌های غیرعادی علاقه‌مند شده و در اتاقش پوسترهایی از همان نمادها می‌چسباند، حتما باید پیگیر باشید تا منبعی را که این اطلاعات را به او می‌دهد، بیابید. البته گاهی این کار فقط یک علاقه ساده است ولی ورود دانش‌آموز به چنین گروه‌هایی خطراتی دارد. اگر به موردی مشکوک شدید که نیاز به مخالفت با او دارید و خودتان توانایی برخورد مناسب را ندارید، بهتر است از مشاور روان‌شناس کمک بگیرید.
کودک در زنگ تفریح
۱) در حیاط مدرسه و در زنگ تفریح یا حین بازی هم اتفاق‌های زیادی ممکن است بیفتد. شایع‌ترین حادثه در مدارس زمین خوردن، خراشیدگی و خونریزی از عضو آسیب‌دیده است که تقریبا همه ما نحوه مقابله با خونریزی را می‌دانیم؛ تمیز کردن زخم با آب تمیز شیر، گذاشتن یک پارچه تمیز روی زخم و در صورت شدید بودن خونریزی کمک گرفتن از اورژانس.
۲) کودکانی که به‌دلیل بیماری داروی ضدانعقاد مصرف می‌کنند حتما باید شناسایی شوند و والدین این موضوع را به اولیای مدرسه اطلاع دهند چون خونریزی در این دانشآموزان خیلی خطرناک است.
۳) گاهی احتمال پرت شدن از پله‌ها و شکستگی استخوان هنگام بازی و آسیب به ستون‌مهره‌ها وجود دارد. در این مواقع حتما باید اولیای مدرسه حضور یابند و سعی کنند از حرکت دادن بی‌مورد کودک خودداری کنند به‌خصوص اگر صدمه به ستون مهره‌ها وارد شده باشد.
۴) بعضی از دانشآموزان هنگام دویدن دچار کرامپ یا انقباض‌های عضلانی می‌شوند که با بالا بردن سطح پاها از بدن و دادن مایعات حاوی نمک مثل دوغ برطرف خواهد شد.
۵) نکته مهم دیگر این است که دانشآموزان در مدارس از نظر سنی رده‌بندی شوند. یعنی زنگ تفریح طوری باشد که دانشآموزان بزرگ‌تر و در رده‌های سنی نزدیک به هم در یک زمان وارد حیاط مدرسه شوند و دانشآموزان کوچک‌تر در زمان بعد. مختلط کردن دانشآموزان در سنین مختلف ممکن است باعث شود بزرگ‌ترها آسیبی به کوچک‌ترها بزنند.
کودک و مسمومیت غذایی
۱) مسمومیت غذایی هم در مدارس دیده می‌شود که ممکن است در اثر خوردن یک ماده غذایی فاسد باشد. اگر مربیان مدرسه متوجه شوند تعداد دانشآموزان مسموم‌شده در آن واحد بیش از یک نفر است باید سعی کنند منبع آلودگی را پیدا کنند. شاید این ماده آلوده آب آشامیدنی یا ماده غذایی فاسدی باشد که در بوفه مدرسه به فروش می‌رسد.
۲) مسمومیت‌های غذایی زیاد جدی نیستند و به مداخلات اورژانسی نیاز ندارند و با مراجعه سرپایی به درمانگاه برطرف می‌شوند.
کودک و سنکوپ
۱) گاهی دانشآموزان حین فعالیت فیزیکی شدید دچار سنکوپ یا ایست قلبی می‌شوند. این کودکان معمولا ناهنجاری مادرزادی قلبی دارند که شناخته نشده است.
۲) در هر مدرسه‌ای بهتر است مربی حضور داشته باشد که آموزش کمک‌های اولیه و احیا را بداند و اگر با چنین حادثه‌ای برخورد کردند تا زمان رسیدن اورژانس احیای قلبی را انجام دهد.
کودک و نزاع
۱) در بعضی از دانشآموزان پسر که به سن بالا می‌رسند حس قدرت‌طلبی و خشونت دیده می‌شود. این دانشآموزان کمی متمایزتر از بقیه‌اند. آنها مدام دعوا می‌کنند، جنجال می‌آفرینند و قدرت سازش با دیگران را ندارند و به اصطلاح قلدرترند. چنین دانش‌آموزانی باید شناسایی شوند و از دور تحت‌نظر باشند. گاهی در جیب یا کیف آنها سلاح‌های سرد مانند چاقو یا پنجه بوکس وجود دارد.
۲) مدارس باید نظارت داشته باشند و اجازه حمل این وسایل را به دانشآموزان ندهند. یکی از بهترین راه‌ها گذاشتن فلزیاب در ورودی مدارس است. استفاده از چاقو حین نزاع بسیار خطرناک است و عواقب جبران‌ناپذیری دارد. رد و بدل شدن سیگار و نوشیدنی‌های الکلی و مواد مخدر هم در دبیرستان‌ها دیده می‌شود.
۳) مصرف مواد باعث تغییرات رفتاری غیرعادی می‌شود که معلمان باید نسبت به آن هوشیار باشند. خانواده نیز باید به‌طور غیرمستقیم فرزندشان را کنترل کند. مثلا وقتی او به حمام می‌رود وسایل او را بررسی کنند. حتی بدن کودکان محصل را نیز باید وارسی کنند و اگر آثار ضرب و جرح دیده شد دنبال علت باشند.
۴) کودکان ممکن است بعضی از حوادث را از والدین پنهان کنند. خانواده‌ها باید با فرزندانشان صمیمی باشند تا وقتی دچار مشکل شدند سریع به والدین اطلاع دهند.
۵) اگر در نزاع بین ۲ دانش‌آموز شیئی مانند تکه شیشه وارد بدن شود بدترین کار خارج کردن شیء از بدن است چون باعث خونریزی بیشتری می‌شود. فقط اطراف جسم را باید آرام فشار داد تا خونریزی کمتر شود. در این مواقع نباید به فرد اجازه حرکت داد تا نیروهای اورژانس برسند.
کودک و ایمنی در مدرسه
۱) هنوز در سطح کشور مدارس غیراستاندارد وجود دارد. به‌خصوص مدارسی که در بعضی از روستاهای دوردست از قدیم مانده و بازسازی نشده‌اند. همه مدارس باید از نظر ایمنی پله‌ها، نرده‌ها، سقف و… بازرسی شوند و در صورت لزوم اصلاحاتی روی آنها انجام گیرد.
۲) زمان مدرسه رفتن دانشآموزان مصادف با فصول سرد سال است. تقریبا همه مدارس حتی در روستاهای دوردست سیستم گرمایشی دارند، اما نوع سیستم گرمایشی در بعضی از مدارس استاندارد نیست. مثلا هنوز از بخاری‌های نفتی یا هیزمی استفاده می‌کنند که گاهی هم حادثه‌آفرین می‌شود.
۳) تجمع دانشآموزان اطراف آن و قرار دادن بخاری در مکانی نامناسب می‌تواند علت حادثه باشد. برای نصب هر بخاری باید از فرد ماهر در این کار کمک گرفت.
متخصص طب اورژانس
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
