بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون – این ضرب‌المثل “گر به دولت برسی، مست نگردی، مردی” یکی از ضرب‌المثل‌های پرمعنی و آموزنده در فرهنگ فارسی است که به موضوع تواضع، خویشتن‌داری و پایداری در برابر وسوسه‌های قدرت می‌پردازد. این ضرب‌المثل معمولاً در شرایطی به کار می‌رود که فردی به موقعیت بالایی دست یابد و اطرافیان نگران باشند که مبادا این موفقیت باعث غرور یا تغییر منفی در رفتار او شود.
معنای ضرب‌المثل
- دولت: در اینجا به معنای قدرت، ثروت یا موقعیت اجتماعی بالاست.
- مست نگردی: اشاره به این دارد که فرد تحت تأثیر قدرت یا ثروت قرار نگیرد و دچار غرور یا خودبینی نشود.
- مردی: به معنای حفظ شخصیت، تواضع و پایبندی به اصول اخلاقی است.
معنای کلی: اگر به قدرت یا ثروت برسی و تحت تأثیر آن قرار نگیری و شخصیت خود را حفظ کنی، واقعاً فردی ارزشمند و قابل احترام هستی.
تفسیر و کاربرد
این ضرب‌المثل چند درس مهم در خود دارد:
- تواضع در موفقیت: بسیاری از افراد وقتی به قدرت یا ثروت می‌رسند، دچار غرور می‌شوند و رفتارشان تغییر می‌کند. این ضرب‌المثل تأکید می‌کند که حتی در اوج موفقیت، باید فروتن و متواضع باقی ماند.
- خویشتن‌داری: قدرت و ثروت می‌توانند وسوسه‌انگیز باشند. این ضرب‌المثل یادآوری می‌کند که فرد باید در برابر این وسوسه‌ها مقاومت کند و به اصول اخلاقی خود پایبند بماند.
- ارزش واقعی انسان: ارزش واقعی یک فرد نه در قدرت یا ثروت او، بلکه در رفتار و شخصیت اوست. اگر کسی بتواند در اوج موفقیت، انسانیت خود را حفظ کند، واقعاً قابل احترام است.
نمونه‌های کاربردی
- در زندگی روزمره:
- وقتی فردی به موقعیت شغلی بالایی می‌رسد، اطرافیان ممکن است این ضرب‌المثل را به کار ببرند تا به او یادآوری کنند که فروتنی خود را حفظ کند.
- مثال: “حالا که مدیر شدی، یادت باشد: گر به دولت برسی، مست نگردی، مردی.”
- در ادبیات و شعر:
- این مفهوم در شعرهای بسیاری از شاعران فارسی‌زبان نیز دیده می‌شود. برای مثال، سعدی در گلستان می‌گوید:”توانگر را چه حاجت که سخن دانی گفت / چو به گوش ناتوانان رسد آواز نیک”
این بیت نیز به نوعی به همین مفهوم اشاره دارد.
- این مفهوم در شعرهای بسیاری از شاعران فارسی‌زبان نیز دیده می‌شود. برای مثال، سعدی در گلستان می‌گوید:”توانگر را چه حاجت که سخن دانی گفت / چو به گوش ناتوانان رسد آواز نیک”
- در روابط اجتماعی:
- وقتی فردی ثروتمند می‌شود اما رفتارش با دوستان و آشنایان قدیمی تغییر نمی‌کند، دیگران ممکن است این ضرب‌المثل را برای تحسین او به کار ببرند.
پیام اصلی
این ضرب‌المثل به ما یادآوری می‌کند که موفقیت واقعی تنها در دستیابی به قدرت یا ثروت نیست، بلکه در حفظ انسانیت و تواضع در هر شرایطی است. اگر کسی بتواند در اوج موفقیت، فروتن و پایبند به اصول اخلاقی باقی بماند، واقعاً به بلوغ شخصیتی رسیده است.
این ضرب‌المثل می‌تواند برای همه ما درس بزرگی باشد، چرا که در زندگی هر فردی ممکن است لحظاتی از موفقیت یا قدرت پیش بیاید، اما مهم این است که چگونه با آن برخورد کنیم. 😊
ضرب المثل های بیشتر را می توانید در لینک زیر پیدا کنید
مجموعه ای بی نظیر از ضرب المثل‌های فارسی همراه با داستان و کاربرد
