بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
«دختر گلم، حتما ناهارت رو قبل از خوردن، گرم کن تا دل درد نگیری!»، «مامان، خودم می‌دونم، شما یک فکری به حال خودت بکن که هر روز مریض نشی!» اگر شما هم جای این مادر باشید، احتمالا برای چند ثانیه سرجایتان میخکوب می‌شوید، شما فقط به دختر هشت ساله‌تان چیزی را یادآوری کرده‌اید، همین! هیچ منظور دیگری هم نداشته‌اید. چرا چنین جوابی داد؟ پنج دقیقه قبل از آن هم او داشت درباره کلاس نقاشی و طرح‌های جدیدش برایتان حرف می‌زد و همه چیز کاملا طبیعی و عادی بود. حالا چرا با لحن بد چنین جوابی می‌دهد؟! البته به خودتان نگیرید. جواب دختر شما و هیجان منفی که دارد مربوط به شما نیست. اما به یاد داشته باشید که حاضر جوابی فرزندتان هر دلیلی که دارد، به این معنی نیست که باید ادامه یابد. در این مطلب به شما خواهیم گفت با حاضر جوابی فرزندتان چه بکنید تا به عادت تبدیل نشود.
چرا کودکان حاضرجوابی می‌کنند؟
بچه‌ها همزمان با رشد خود، محدودیت‌ها را بارها و بارها تجربه می‌کنند. ما به عنوان پدر و مادر این جمله را بارها شنیده‌ایم و می‌دانیم که بیشتر کارشناسان می‌گویند برای تربیت بچه‌ها به قوانین و دستورالعمل‌هایی نیاز داریم. خیلی از والدین شنیده‌اند و تصور می‌کنند قوانین باید سخت باشند. شما قوانینی وضع میکنید و باور دارید اگر خودتان و فرزندتان به سختی پایبند این اصول نباشید، فرزندی قانون‌شکن و حرف نشنو پرورش خواهید داد. اما باید بدانید این قوانین سخت و محدود کننده نیست که قرار است جلوی حاضر جوابی فرزندتان را بگیرد بلکه همدلی و مشخص کردن نحوه‌‌ای که می‌خواهید با شما رفتار شود، حاضر جوابی کودک‌تان را متوقف خواهد کرد. در نقشه‌ای که برای متوقف کردن حاضر جوابی کودک‌تان به شما پیشنهاد می‌کنیم، حاضر جوابی هیچ تنبیهی به دنبال ندارد بلکه واکنش شما، پیامد طبیعی آن خواهد بود: در حفظ خونسردی‌تان استاد شوید، رفتار بد کودک را رد کنید اما عشق و محبت‌تان سرجای خود باشد و به کودک‌تان درباره عملکرد مغزش و این‌که چرا حاضرجوابی روی می‌دهد، توضیح دهید.
چگونه در حفظ خونسردی‌تان استاد شوید؟
وقتی کودک‌تان فریاد می‌زند، فریاد نزنید، ساکت بمانید و خونسردی‌تان را حفظ کنید. احتمالا با خود می‌گویید: «او نمی‌داند که چقدر برایش زحمت می‌کشم؟ تمام بعدازظهر را با او بودم و برایش وقت گذاشتم، واقعا باید با من چنین رفتار می‌کرد؟» اما هیچ‌کدام از این حرف‌ها را به زبان نیاورید. چرا؟ زیرا تجربه و پژوهش نشان داده که داد و فریاد، هرگز رفتار موثری نیست. وقتی بر سر کودک‌تان داد می‌زنید، نتیجه این نیست که او بترسد و ناگهان ساکت شود و کاری را که شما می‌گویید، انجام دهد. البته شاید در اوایل چنین واکنش‌هایی را ببینید اما مطمئن باشید بسیار کوتاه مدت خواهد بود. بالاخره به زودی روزی می‌رسد که فرزندتان از داد و بیداد شما هیچ حسابی نبرد و در نظر او فردی غیرقابل کنترل و پدر یا مادری نالایق شوید چون خودتان با داد و هوار کردن نشان داده‌اید که کنترلی روی احساسات و امورتان ندارید. بنابراین توصیه می‌کنیم وقتی حاضرجوابی کودک‌تان را شنیدید، یک نفس عمیق بکشید، به سمت فرزندتان برگردید و ساکت به او خیره شوید، فقط نگاهش کنید! اگر فرزندتان عذرخواهی نکرد یا گفت: «چیه؟»، که حتما عصبانی‌ترتان هم می‌کند، بگویید: «ببخشید، چی گفتی؟» در این‌جا، لحن‌تان خیلی مهم است. فرزند شما همیشه از لحن حرف زدن‌تان تقلید می‌کند. پس آرام باشید تا ببینید لحن فرزندتان نیز مثل شما آرام خواهد بود. اگر پرخاشگر و عصبی باشید او هم همین طور خواهد بود
. رفتار بد کودک را تایید نکنید
وقتی کودک‌تان حاضرجوابی می‌کند به جای این‌که به احساس خشم و خستگی‌تان پروبال بدهید، دلخوری و اندوه‌تان را بروز دهید. به فرزندتان بگویید: «وقتی به تو یادآوری کردم غذایت را گرم کنی و تو بد جواب دادی، من دلخور شدم». با این جمله، شما بیشتر بر احساسی که پیدا کرده‌اید تاکید میکنید تا داد زدن یا حاضرجوابی فرزندتان یا هر رفتار بد دیگری که انجام داده است.
اگر هر دوی شما هنوز عصبانی هستید
وقتی کودک شما واقعا عصبانی است، در این لحظه منطق سرش نمی‌شود. هر دوی شما نیاز دارید کمی آرام شوید، نفس عمیق بکشید، فرزندتان را به اتاقش نفرستید، در عوض به او بگویید شما به اتاق دیگری می‌‌روید تا چند دقیقه در سکوت و تنهایی آرامش‌تان را به دست بیاورید. این شیوه شما از دو لحاظ موثر است: ۱- شما با چند دقیقه فاصله گرفتن، می‌توانید کنترل احساسات خود را دوباره به دست آورید. ۲-به فرزندتان نشان می‌دهید و الگو می‌شوید که چگونه خودش خشمش را کنترل و آرام کند. نیازی به حرف زدن نیست، فقط به گوشه‌ای یا اتاق دیگری بروید و هر کاری که آرام‌تان می‌کند انجام دهید. بعد از این‌که آرام شدید، کنار فرزندتان بنشینید. او نیز تا الان آرام شده و موضع دفاعی‌اش را کنار گذاشته است و عذرخواهی می‌کند. البته بچه‌ها با هم متفاوت‌اند؛ اگر فرزند شما در این زمان عذرخواهی نکرد، می‌توانید بگویید: «چیزی که تو گفتی واقعا من را ناراحت کرد، اگر عذرخواهی کنی حالم بهتر می‌شود.»
به کودک توضیح دهید که چرا حاضرجواب شده!
مغز بچه‌ها با سرعت حیرت‌آوری رشد می‌کند. خیلی وقت‌ها، بخش منطق مغز نمی‌تواند پاسخ گوی این رشد سریع باشد و عقب می‌ماند. بچه‌ها وقتی که احساس تهدید و ترس یا خشم می‌کنند، حاضر جوابی می‌کنند چون هنوز بلد نیستند احساساتی را که تجربه می‌کنند نام‌گذاری و بیان کنند اما وقتی به بچه‌ها درباره مغزشان چیزهایی یاد می‌دهیم، آن‌ها کنترل بیشتری روی رفتارها و احساسات خود به دست می‌آورند زیرا می‌توانند شروع کنند به شناختن آن‌ها. پیاده کردن نقشه و رویکردی که به شما توصیه کردیم، شاید فوری جواب ندهد و لازم باشد بارها و بارها آن را به کار ببرید تا نتیجه را ببینید. زود ناامید نشوید و مطمئن باشید با استمرار این رویکرد، فرزند شما دیر یا زود، رفتار نادرست و حاضرجوابی‌اش را ترک خواهد کرد و شاهد تغییر در رفتارش خواهید بود.
