برای مقابله با استرس ناشی از اخبار کرونا چه کنیم؟ /از ترس مرگ خودکشی نکنیم!

سایت بدون – هجوم می‌بریم به داروخانه‌ها و تا حدی که جیب ما اجازه بدهد، ماسک، پد الکلی، ژل شست‌وشوی دست و… می‌خریم. درها را به روی خودمان می‌بندیم و روزها از خانه خارج نمی‌شویم. از این کانال به آن کانال، اخبار درست و غلط؛ راست و دروغ را دنبال می‌کنیم و وحشت ما چند برابر می‌شود… بخشی از این هیجان و استرس طبیعی است. به این دلیل که «عاملی» ــ امروز و در بحث ما «ویروس کرونا» – جان ما و عزیزان ما را تهدید کرده است. اما تا چه ‌حد این اضطراب طبیعی است؟ تا کجا باید دنبال ترس‌ها برویم و بترسیم و بترسیم و پنهان شویم؟ آیا راهکاری برای کنترل این اضطراب وجود دارد؟ شرایطی که درگیر آن شده‌ایم، باعث شده تا با بهمن ابراهیمی، روان‌شناس گپی بزنیم که در ادامه می‌خوانید. استرس در ۲ مفهوم
«به دو دلیل از کلمه استرس استفاده کردم؛ چون استرس دو مفهوم دارد.» بهمن ابراهیمی ادامه می‌دهد: مفهوم نخست استرس یعنی فشاری بیرونی یا عاملی نگران‌کننده که از بیرون به ما استرس وارد می‌کند. به این نوع استرس در اصطلاح، اِسترسور می‌گویند. مفهوم دوم این‌که، ما چطور به این عوامل استرس‌زا پاسخ می‌دهیم»؟ بهمن ابراهیمی ادامه می‌دهد: «اگر بدن ما نتواند پاسخ درست و کاملی به شرایط پیش‌آمده بدهد، بدن به لحاظ روانی دچار شرایطی می‌شود که به آن استرس می‌گویند. در تعریف ریچارد لازاروف، استرس به احساس یا شرایطی گفته می‌شود که فرد فکر کرده یا باور می‌کند که مجموعه خواسته‌ها یا انتظاراتی که در او وجود دارد، فراتر از امکانات، منابع یا توانمندی‌های اوست. درواقع امکانات او توان فراهم‌کردن نیازهای او را ندارد.»
این روان‌شناس ادامه می‌دهد: «اگر بخواهیم تعریف استرس را با شرایط کنونی جامعه مطابقت دهیم، می‌توان گفت که ما دچار استرس می‌شویم چون باور داریم یا حس می‌کنیم امکانات موجود، پاسخگوی نیاز ما برای جلوگیری از ابتلا به بیماری نیست.»
استرسی که استرس می‌آورد
«ویروس کرونا خطرناک است. اما استرس ناشی از هراس ابتلا به آن در پی اخباری که منتشر شده؛ می‌تواند به‌شکلی دیگر خطرناک باشد.» بهمن ابراهیمی ادامه می‌دهد: «اگر به نشانه‌هایی که به آنها اشاره می‌کنم، دچار شده‌اید، یعنی این‌که میزان استرس شما، بیش از حالت طبیعی است و این می‌تواند برای سلامت جسمی و روانی شما خطرآفرین باشد؛ به این دلیل که استرس، علاوه بر تغییراتی که در خلق و خوی فرد ایجاد می‌کند، می‌تواند روی سلامت جسمی او نیز تاثیر منفی بگذارد.» این روان‌شناس در ادامه به این نشانه‌ها اشاره کرده و می‌گوید: «اگر احساس گیجی کرده و درحل مسائل ناتوان شده و تمرکز کافی ندارید، دچار استرس شدید هستید. گاهی این استرس به حدی است که فرد اصلا قادر به تصمیم‌گیری نبوده و دچار استیصال می‌شود. اگر در یادآوری دستورهای پزشکی ــ مراقبتی و اجرای آنها دچار مشکل شده و اصلا آنها را به یاد نیاورده یا نمی‌توانید به‌خوبی انجام دهید، باز هم نشانه استرس بالاست.» او اضافه می‌کند: «پرخاشگری، میل به شروع یا دامن زدن به جر و بحث با دیگران، عصبانیت و اختلال در حل مسائل عادی و روزمره از دیگر نشانه‌های استرس بالاست.»
فقط به روان آسیب نمی‌زند
استرس بالا فقط روان را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد؛ بلکه می‌تواند به جسم نیز آسیب برساند. بهمن ابراهیمی در این‌باره این‌طور می‌گوید: «سردرد، گرگرفتن یا سرد شدن یا عرق کردن دست و پا؛ ترش‌کردن‌های مداوم معده که ممکن است با حالت تهوع همراه باشد، وحشت‌زدگی، اختلال در خواب به شکل پرخوابی یا کم‌خوابی، کاهش تمرکز، بروز رفتارهای وسواسی، گوشه‌گیری از اجتماع و افراد، خستگی، تحریک‌پذیری بالا، افزایش یا کاهش وزن (در صورت استرس طولانی) از نشانه‌های جسمی استرس بالاست.
قدم نخست؛ رویکرد عمل‌گرا
استرس قابل کنترل است. اما برای کنترل آن باید چه کار کرد؟ بهمن ابراهیمی در این‌باره می‌گوید: «برای کنترل استرس، سه رویکرد وجود دارد؛ رویکرد عمل‌گرا؛ احساس‌گرا و پذیرش‌گرا.»
او ادامه می‌دهد: «در رویکرد عمل‌گرا، ما اقداماتی را برای تغییر شرایط و مدیریت استرس انجام می‌دهیم؛ برای مثال انجام دستورالعمل‌هایی که از طرف مسؤولان بهداشتی و پزشکان ارائه می‌شود مانند رعایت بهداشت فردی در این شرایط. از کارها و اولویت‌های زندگی فهرستی تهیه کرده و براساس آن عمل کنید. از انجام چند کار به شکل همزمان پرهیز کنید.
 کمی پیش از خواب به فضای مجازی سرنزنید تا مغز فرصت کافی برای خواب و بازیابی داشته و به ‌این ‌ترتیب سیستم ایمنی بدن تقویت شود. استرس ناشی از دنبال کردن اخبار به شکل دائمی، باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن شده و همین مساله، امکان ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهد.»
قدم دوم؛‌رویکرد احساس‌گرا
«رویکرد احساس‌گرا زمانی مفید است که ما درکی از موقعیت داریم و باید درک، فکر یا تفسیری که از ماجرا داریم را تغییر دهیم تا بتوانیم استرس‌مان را کنترل کنیم.» این روان‌شناس ادامه می‌دهد: «خیال‌پردازی‌ها و تفسیرهای مثبت می‌تواند به ما کمک کند تا استرس را کنترل کرده و به شرایط مسلط شویم. برای مثال این‌که یک مشکل می‌تواند همدلی و همبستگی افراد را بیشتر کرده و به این شکل افراد را برای حل مسائل دیگر هم به هم نزدیک‌تر کند. منظور از خیال‌پردازی، البته که دور از شدن از واقعیت و خطر نیست، بلکه فقط راهی برای آرامش دادن به ذهن و افزایش توان آن برای مقابله با شرایط است.»
قدم سوم؛ رویکرد پذیرش‌گرا
«ما باید بپذیریم که برای حل بعضی مشکلات فعلا راهکاری نیست. برای مثال بپذیریم که فعلا راهکاری برای درمان بیماری کرونا یافت نشده است.»
بهمن ابراهیمی ادامه می‌دهد: «در این راستا می‌توانی از بعضی روش‌های آرام‌بخش ذهنی مانند ورزش‌های آرام‌تنی، تمرکز ذهن، آرامیدگی عضلانی و… کمک بگیریم تا آرام شویم. با کسب آرامش، امکان حل مسائل و انجام کارها بیشتر و بهتر وجود دارد.»
با عید و زندگی چه کنیم؟
«سبک زندگی را نمی‌توان صددرصد تغییر داد. ازسوی دیگر نمی‌توان فعلا زندگی را تعطیل کرد؛ اما می‌توان سبک زندگی را تصحیح کرد». بهمن ابراهیمی در پایان یادآور می‌شود: «با‌توجه و عمل به توصیه‌های بهداشتی، کاهش تماس با افراد و… می‌توان به زندگی ادامه داد.»

با مضطرب‌ها چطور رفتار کنیم؟
حتما در اطراف ما هستند کسانی که با وقوع هر مساله‌ای دچار استرس بالایی می‌شوند. برای کمک به این افراد این طور رفتار کنیم:
بگذاریم استرس‌هایش را بیان کند. دائما به او نگوییم: «نگران نباش؛ چیزی نیست».
 شنونده خوبی باشیم. شنونده خوب یعنی این‌که، شنونده فعالی باشیم. به طرف مقابل بفهمانیم که به حرف‌هایش گوش می‌دهیم؛ هرچند با بعضی از حرف‌های او مخالف هستیم. احساس این‌که کسی به حرف شما خوب و کامل گوش می‌دهد، باعث کاهش اضطراب طرف مقابل می‌شود.
 اطلاعات صحیح به آنها بدهیم؛ حتی به بچه‌ها. توضیح بدهیم که برای مثال ویروسی هست که در جهان منتشر شده و باید مراقب باشیم. توضیح و اطلاعات درست را با آرامش به آنها بگوییم.
 به زبان ساده، بدون استرس توصیه‌های بهداشتی را به بچه‌ها بگوییم.
از گفتن دروغ مصلحت‌آمیز پرهیز کنید؛ به بزرگ‌ترهای مضطرب و به بچه‌ها. اگر دروغ‌ها لو بروند، باعث ازبین‌رفتن اعتماد دیگران به ما می‌شود.