برای کدام آزمایش ها باید ناشتا باشیم ؟(راهنمایی برای ناشتابودن)

سایت بدون -ناشتایی به معنای پرهیز از خوردن غذا و مواد حاوی انرژی به مدت ۱۲-۱۰ ساعت است، اما برخی آزمایش ها نیاز به ناشتایی بیشتر یا کمتر از ۱۲ ساعت دارند، ضمن این که برای سنجش و پاسخ دقیق تر نمونه‌ها باید موارد دیگری نیز رعایت شود.

کدام آزمایش نیاز به ناشتا بودن دارد؟

FBC : قند خون ناشتا؛ لازم است ۸ تا ۱۰ ساعت قبل از این آزمایش چیزی میل نشود و ناشتا بود.

۲hpp : قند دو ساعت بعد از غذا؛ که دو ساعت بعد از خوردن اولین لقمه غذا اندازه‌گیری می‌شود.

HbA۱C : این آزمایش، متوسط قند خون سه ماهه را نشان می‌دهد. بنابراین هر سه ماه یک بار اندازه‌گیری می‌شود. نیاز به ناشتا بودن ندارد اما ترجیحا دو ساعت قبل از آزمایش، خوراکی میل نشود! قابل ذکر است که  HbA۱C توسط پزشک ایرانی ساموئل رهبر، پزشک ایرانی در سال ۱۳۴۸ کشف شد و انقلابی در کنترل و درمان دیابت به وجود آورد.

CBC : نشان‌دهنده سلول‌های خونی هستند که از روی نتیجه آن می‌توان به کم‌خونی، غلظت خون، عفونت و… پی برد. از آنجا که در تفسیر درست HbA۱C، هر گونه تغییر در گلبول‌های قرمز خون ممکن است، موثر باشد، بنابراین هر سه ماه یک بار همراه HbA۱C اندازه‌گیری می‌شود. این آزمایش نیاز به ناشتا بودن ندارد.

Urea,cr : اوره و کراتین، عملکرد کلیه‌ها را نشان می‌دهند. در شرایط عادی، سالی یک بار اندازه‌گیری می‌شوند و نیازی به ناشتا بودن ندارند.

AST,ALT,ALP : آنزیم‌های کبدی و مجاری صفراوی هستند ،که بالا رفتن‌شان ممکن است نشان از آسیب کبدی باشد. معمولا حداقل سالی یک بار اندازه‌گیری می‌شوند. نیاز به ناشتا بودن ندارند اما برای ALP (الکالاین فسفاتاز) بهتر است ناشتا باشید. بسیاری از داروها، دفع کبدی دارند، بنابراین یکی از شروط و یا ادامه مصرف این داروها، طبیعی بودن نتایج آنزیم‌های ذکر شده است.

TSH : عملکرد تیروئید از عوامل بسیار موثر در کنترل قتد خون است. موارد بسیاری دیده شده که کم کاری تیروئید، علت عدم موفقیت در درمان دیابت بوده، اما از دید درمانگر و دیابتی دور مانده است. بنابراین با انجام تست TSH، افراد از نظر بیماری‌های تیروئید غربالگری می‌شوند و در صورت مختل بودن نتیجه، پزشک آزمایش‌های تکمیلی مانند , Anti TPO , T۴   T۳درخواست می‌کند. این آزمایش‌ها مانند آزمایش ‌ TSH، هیچ کدام نیاز به ناشتا بودن ندارد.

LDL,HDL، کلسترول و تری‌گلیسرید : بالا بودن چربی‌های خون خطر بروز بیماری‌های مهمی از جمله بیماری‌های قلبی _عروقی، سکته مغزی، کبد چرب و … به هیمن دلیل لازم است افراد دیابتی سالانه چربی‌های خون را اندازه‌گیری کنند. برای آزمایش چربی‌های خون لازم است حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش، ناشتا باشید البته آب بلامانع است.

U/A (آنالیز ادرار): این آزمایش، کلید تشخیص بسیاری از اختلال‌ها از جمله عملکرد کلیه‌ها، عفونت ادراری، سنگ کلیه، دفع پروتئین و … است. اگرچه انجام آن نیاز به ناشتا بودن ندارد اما بهتر است نمونه اول صبح اندازه‌گیری شود.

‌U/C : کشت ادرار، گاهی برای تشخیص قطعی عفونت و انتخاب آنتی‌بیوتیک مناسب، این آزمایش درخواست می‌شود. بهترین نمونه کشت ادرار و آنالیز ادرار، نمونه وسط ادرار است، یعنی ظرف آزمایش ادرار کمی بعد از شروع ادرار پرکنید. همچنین نیاز به ناشتا بودن ندارد.

راهنمای شرایط ناشتایی برای انجام آزمایش

رعایت شرایط ناشتایی برای انجام برخی از آزمایشها مانند آزمایش قند خون ناشتا، تست تحمل گلوکز، انسولین، تری گلیسرید، ویتامین D، کلسیم، آهن (Fe)، آنزیم آلکالن فسفاتاز، هورمون رشد، ویتامین B12 و بعضی از آزمایشهای دیگر الزامی  می­باشد، زیرا خوردن غذا می­تواند منجر به تغییر در مقادیر آزمایشهای فوق گردد.

اگر پزشک شما یا  آزمایشگاه از شما بخواهند که در وضعیت ناشتا برای انجام آزمایش مراجعه نمایید، لطفاً موارد زیر را رعایت کنید:

1. هشت ساعت قبل از مراجعه به آزمایشگاه برای آزمایش قند ناشتا، هیچ غذا یا آشامیدنی (به جز آب) نخورید. این مدت زمان ناشتایی، توصیه شده در شب می­باشد که فعالیتهای بدن به حداقل می­رسد و در این حالت بیمار در شرایط مناسب نمونه گیری در صبح قرار خواهد گرفت.
2. درصورتیکه آزمایشهای مربوط به چربی های خون مثل تری گلیسرید برای شما درخواست شده باشد، مدت زمان ناشتایی ۱۲-۱۰ ساعت است.
3. از نوشیدن آب میوه، چای و قهوه در طول ناشتایی خودداری کنید. نوشیدن آب بلامانع است، مگر آنکه توسط پزشک تذکر داده شده باشد.
4. درطول مدت ناشتایی از مصرف دخانیات، جویدن آدامس، تمرین بدنی و ورزش پرهیز نمایید. این موارد ممکن است منجر به تحریک سیستم گوارش و عضلانی و تغییر در نتایج آزمایش شود.
5. بعد از نمونه گیری شما می­توانید رژیم غذایی عادی و فعالیت روزانه خود را شروع کنید.
6. برای آزمایش VMA ادرار ۲۴ ساعته لازم است از ۳ روز قبل از انجام آزمایش از مصرف مواد غذایی مثل قهوه، وانیل، شکلات، موز و کاکائو خودداری گردد.
7. زمان ناشتایی برای نوزادان به مدت ۴ ساعت بعد از آخرین زمان شیردهی است.