سایت بدون – ۸ مهر مطابق با ۳۰ سپتامبر «روز جهانی ناشنوایان» نامگذاری شده است. در این روز در سراسر جهان، برای توجه هر چه بیشتر به نیازهای ناشنوایان برنامه‌های متنوعی برگزار می‌شود. هدف از تعیین چنین روزی، آگاهی مردم در مورد وضعیت و شرایط افراد ناشنوا و همچنین تشویق مدیران و مقامات دولتی برای اتخاذ راه‌حل‌هایی برای بهتر شدن زندگی این قشر از افراد جامعه است. خوشبختانه دنیای علم و فناوری هم به کمک ناشنوایان آمده و برای آسان‌تر ارتباط برقرار کردن ناشنوایان با محیط زندگی و اطرافیان خود ابزارهای کارآمدی تولید کرده است. از دست‌های رباتی گرفته تا سمعک‌هایی که ذهن را می‌خوانند، فناوری‌هایی هستند که به زندگی ناشنوایان رنگ تازه‌ای داده‌اند. برخی از این فناوری‌ها در حال حاضر در دسترس ناشنوایان قرار دارد و برخی دیگر در آینده‌ای نه چندان دور به تولید انبوه خواهد رسید. در ادامه به تعدادی از این فناوری‌ها به مناسبت این روز اشاره می‌کنیم.

دست رباتی

زبان اشاره بسیار خوب و کارآمد است، اما مانند هر زبانی وقتی طرف گفت‌وگو به زبان اشاره آشنایی نداشته باشد، به کار نمی‌آید. در حال حاضر، پروژه رباتی چندساله به نام پروژه اسلان (Aslan) در دست محققان دانشگاه آنتورپ بلژیک است. آنها با استفاده از فناوری چاپ سه‌بعدی نوعی دست رباتی طراحی کرده‌اند که می‌تواند کلمات گفته و نوشته‌شده را به زبان اشاره تبدیل کند. این ابزار کلمات را با استفاده از وب‌کم شناسایی کرده و به وسیله «هجی انگشتی» به کاربر منتقل می‌کند و به این وسیله با او ارتباط برقرار می‌کند. هجی انگشتی، نوعی ارتباط دستی است که در آن واژه‌ها حرف‌به‌حرف با استفاده از شکل‌های دستی معیار هجی می‌شود. به آن گفتار هجی هم می‌گویند. اگرچه این دست رباتی هنوز در دسترس همه نیست، اما آن را می‌توان با چاپ سه‌بعدی با چندصد تکه درست کرد و آنقدر هم کوچک است که در کوله‌پشتی جا می‌گیرد.

گفت‌وگوی گروهی

به لطف علم تشخیص گفتار، سال به سال به کیفیت فناوری تبدیل گفتار به متن، افزوده می‌شود. اما این فناوری معمولا مواقعی که چند نفر در یک گفت‌وگو هستند، چندان کارایی ندارد. اخیرا شرکتی در هلند، ابزاری به نام اسپیک‌سی «SpeakSee» تولید کرده که با استفاده از میکروفن‌هایی که به لباس افراد متصل می‌شود و همچنین فناوری beamforming، گفتار و کلام تک‌تک افراد را جدا کرده و صداهای پیش زمینه را فیلتر می‌کند. در نتیجه تمام گفت‌وگوها به نوعی نوشتار تبدیل ‌شده که در آن گفتار هر فرد به رنگی مخصوص آن فرد نوشته می‌شود.

خواندن امواج مغزی

سمعکی را تصور کنید که می‌تواند صدایی را که شما روی آن متمرکز می‌شوید، برجسته کرده و بقیه صداها را فیلتر کند. محققان مدرسه مهندسی و علوم کاربردی دانشگاه کلمبیا روی چنین سمعک شناختی‌ در حال کار هستند و آن می‌تواند به افرادی که در اتاق‌های شلوغ قرار می‌گیرند، کمک کند. در واقع این ابزار با بررسی فعالیت امواج مغزی کاربر کار می‌کند و سپس با استفاده از شبکه عصبی عمیق، می‌فهمد شنونده روی چه صدایی متمرکز شده است. این سمعک مراحل آزمایشی خود را می‌گذراند و برای افراد کم‌شنوا و حتی شنوا کارایی بسیاری دارد.

سمعک‌های مترجم

سمعک‌ها به کاربران خود کمک می‌کنند تا صدای افراد دیگر مستقیما وارد گوش‌شان شود و آن صداها را به خوبی بشنوند. اما اگر سمعکی تولید شود که جادوی محاسباتی بیشتری انجام دهد، چه خواهد شد؟ این کاری است که در سمعک‌های مترجم انجام شده است. سمعک‌های مترجم، نه تنها صدا را به درون گوش فرد می‌فرستند، بلکه از زبانی به زبان دیگر ـ مثل آلمانی به انگلیسی ـ ترجمه می‌کنند. البته این سمعک هنوز به مرحله تولید نهایی نرسیده است و چنانچه تکمیل شود، بین افراد شنوا هم طرفدارهای زیادی پیدا خواهند کرد.

جلیقه‌ای برای شنیدن

تا به حال بیشتر سمعک‌ها،‌ گوش‌محور بودند. اما اخیرا عصب‌شناسان دانشکده پزشکی بیلور در تگزاس قصد دارند با استفاده از یک جلیقه به افراد ناشنوا کمک کنند تا اصوات را با پوست خود بشنوند! این جلیقه تمام صداهای دریافتی از گوشی‌های هوشمند را جمع‌آوری کرده و آنها را به ارتعاش‌های خاصی تبدیل می‌کند و فردی که این جلیقه را پوشیده است، می‌تواند ارتعاشات را روی بدن خود احساس کند. این محققان امیدوارند ناشنوایان بتوانند اطلاعات گفتاری را به شکل ارتعاش دریافت کرده و آنها را درک کنند. این دقیقا همان کاری است که نابینایان با لمس حروف برجسته بریل انجام می‌دهند.

دوربین‌های مترجم

رباتی که بتواند گفتار و نوشتار را به زبان اشاره تبدیل کند خیلی خوب است. اما برای این‌که یک گفت‌وگو به طور کامل صورت بگیرد، به نوعی فناوری نیاز دارید که زبان اشاره را به صدا یا متن تبدیل کرده، یا صدا را به متن یا زبان اشاره تبدیل کند و تمام این موارد را در همان لحظه واقعی انجام دهد. ساخت این فناوری نیز پروژه محققان یکی از استارت‌آپ‌های واقع در ایالت دالاس آمریکا است. آنها دوربینی سه بعدی به همراه میکروفن تولید کردند که می‌تواند سخنان گفته یا اشاره شده با زبان اشاره را کاملا دریافت کرده و آنها را به سرعت و با دقت بالا ترجمه کند. این سیستم در حال حاضر می‌تواند هزاران کلمه را با دقت ۹۸ درصد تشخیص دهد. در ضمن این ابزار چندزبانه است.

دستکش‌های هوشمند

اگر دوست ندارید دائم در برابر دوربین قرار داشته باشید، مشکلی نیست؛ فناوری دیگری به کمک‌تان می‌آید. محققان دانشگاه سن‌دیه‌گو، نوعی دستکش هوشمند ارزان‌قیمت تولید کرده‌اند که می‌تواند به طور خودکار زبان اشاره آمریکایی را به متن دیجیتالی تبدیل کند که روی رایانه یا تلفن هوشمند قابل شناسایی باشد. برای استفاده از این دستکش، کاربر باید ابتدا حروف را به الفبای زبان اشاره آمریکایی در دستکش ثبت کند. سپس دستگاه تعبیه شده در دستکش به وسیله واریانس‌های موجود در مقاومت الکتریکی، حروف را شناسایی می‌کند. یکی از بهترین ویژگی‌های این دستکش ارزان بودن آن است و تخمین زده می‌شود با مبلغی حدود ۱۰۰ دلار به فروش برسد. این پروژه هنوز در مراحل آزمایشی خود قرار دارد.

گوش‌های خورشیدی

در دنیا بیش از ۴۰۰ میلیون نفر دچار ناشنوایی و کم‌شنوایی هستند. بیش از نیمی از این افراد در کشورهایی با سطح پایین درآمد زندگی می‌کنند. مشکلی که معمولا آنها در‌خصوص سمعک‌هایشان دارند، هزینه این ابزار و البته باتری‌های آنهاست. بیشتر این افراد از پس هزینه‌های باتری‌های این ابزارها برنمی‌آیند. اخیرا محققان سمعکی تولید کرده‌اند که انرژی خود را از نور خورشید می‌گیرد و باتری‌هایش به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که دو سه سال دوام می‌آورند. خود سمعک هم از سمعک‌های فعلی ارزان‌تر است.

یوان‌آی (UNI)

زبان اشاره آمریکایی به بسیاری از افراد ناشنوا و لال کمک می‌کند تا با اطرافیان خود در ارتباط باشند. اما متاسفانه فقط حدود نیم میلیون نفر با این زبان آشنایی دارند که این موضوع، کار را برای ناشنوایان سخت کرده است. اخیرا نرم‌افزاری با نام UNI تولید شده که زبان اشاره را به زبان گفتاری تبدیل می‌کند و ناشنوایان با آن می‌توانند با یکدیگر به آسانی با اطرافیان خود گفت‌وگو کنند. این ابزار تقریبا شبیه دوربین‌های مترجم کار می‌کند.