درباره فیلم «مرد ایرلندی» آخرین ساخته مارتین اسکورسیزی /جنایات و مکافات در ۲۰۹ دقیقه

سایت بدون – -چهارشنبه هفته گذشته، نسخه باکیفیت فیلم «مرد ایرلندی» تازه‌ترین اثر مارتین اسکورسیزی منتشر شد و به همراه «جوکر» و «روزی روزگاری در هالیوود» که در یکی دو هفته اخیر منتشر شده بودند، سه‌گانه مورد انتظار مخاطبان سینما در سال ۲۰۱۹ را کامل کرد. فیلم جدید اسکورسیزی که بیش از یک دهه است در انتظار فرصت مناسبی برای ساخت آن بوده، در همین روزهای اول، با استقبال بسیار خوب علاقه‌مندان سینما مواجه شده و پس از دو فیلم «رفقای خوب» (Goodfellas) و «مرده» (The Departed) بیشترین امتیاز را از مخاطبان در سایت آی‌ام‌دی‌بی گرفته است. با این حال منتقدان، فیلم را بسیار پسندیده‌اند. این فیلم امتیازهای ۹۴ و ۹۶ را به ترتیب از متاکریتیک و راتن تومیتوز گرفته است؛ واکنش‌های ستایش‌آمیزی که شایسته این فیلم بزرگ است.

۱- طولانی و کند است؟
اولین نکته‌ای که درباره «مرد ایرلندی» جلب نظر می‌کند، طولانی بودن آن است. مدت زمان سه ساعت و ۲۹ دقیقه‌ای فیلم، در روزگاری که سریال‌های تلویزیونی و اینترنتی، گوی سبقت را از فیلم‌های سینمایی ربوده‌اند، بسیار طولانی می‌نماید و شاید در یک وهله، قابل تماشا تا انتها نباشد. «مرد ایرلندی» از نظر بعضی کاربران شبکه‌های اجتماعی، کُند و طولانی به نظر رسیده، با این حال اگر «کند بودن» یک فیلم را به سیاق معمول، کم‌اتفاق بودن و پیش نرفتن قصه بدانیم، «مرد ایرلندی» به هیچ وجه کند نیست و برعکس به نظر می‌رسد قصه‌ای که تعریف می‌کند، مناسب این مدت زمان و بلکه بیشتر از آن باشد. قصه فیلم تازه اسکورسیزی خیلی زود آغاز می‌شود و به نسبت آن چه در سینما رایج است، ماجراهای بیشتری برای تعریف کردن دارد. موقعیت‌های به ظاهر تکراری نیز در روند خط داستانی، جایگاه خود را پیدا کرده‌اند و کارکردهای متفاوتی دارند. اگرچه باید این هشدار را به مخاطب داد با وجود آن که «مرد ایرلندی» یک درام جنایی گانگستری است، اما به هیچ عنوان اکشن نیست و روایتی بزن بکوب، مشابه این آثار ندارد. کاراکترها پیرمرد هستند و شاید اصلاً فیلم کمی پیرمردی هم باشد!
۲- باید مینی‌سریال می‌شد؟
وقتی از مارتین اسکورسیزی پرسیده شده که چرا «مرد ایرلندی» را به یک مینی‌سریال تبدیل نکرده، هدف از این کار را «تجمیع جزئیات» اعلام کرده است؛ نکته‌ای که احتمالاً با تماشای فیلم، مخاطبان هم درک خواهند کرد. «مرد ایرلندی» مانند بهترین آثار اسکورسیزی چون «مرده»، فیلمی پر از جزئیات است. اگرچه فیلم در فصول مختلفی به فرازونشیب‌های زندگی شخصیت اصلی پرداخته، اما بخش‌های میانی و پایانی، مملو از اشارات و ارجاعات به نیم ساعت ابتدایی آن است. به همین دلیل، از آن جا که فلش‌بک‌های فراوانی در تمام طول فیلم قرار داده شده، شاید اگر قرار بود در فیلم برای دادن اطلاعات، فلش‌بک‌های متعدد دیگری نیز به کار رود، احتمالاً مخاطب را سردرگم می‌کرد و حسابی برای پیگیری خط اصلی قصه، به دردسر می‌انداخت.
۳- سایه روشن جوان‌سازی
از جلوه‌های ویژه بصری «مرد ایرلندی» زیاد گفته شده است. رابرت دنیرو، آل پاچینو و جو پشی سه بازیگر اصلی فیلم که نزدیک به ۸۰ سال سن دارند، در فلش‌بک‌های فراوان فیلم، در سنین ۳۵ سالگی به بعد دیده می‌شوند. هر آن چه از تحسین جلوه‌های ویژه بصری و تکنیک جوان‌سازی این چهره‌ها در نماهای نزدیک (کلوزآپ) شنیده‌اید، مبالغه نبوده است. اما فیلم در نمایش همین بازیگران کهن‌سال در نماهای دورتر کمی لنگ می‌زند. قامت پاچینو و دنیرو که در این سن‌وسال، کمی خمیده هم شده، در مدیوم شات توی ذوق می‌زند و مناسب شخصیتی میان‌سال نیست.
۴- امضا: مارتین اسکورسیزی
سه بازیگر اصلی «مرد ایرلندی»، بازی‌هایی بسیار خوب ارائه داده‌اند و نقش‌آفرینی‌شان لحظه‌ای از فیلم بیرون نمی‌زند. فیلم در جنبه‌های فنی نیز در سطح بالایی قرار دارد. فیلم برداری عالی رودریگو پریتو، قاب‌هایی جذاب به نمایش گذاشته که در عین زیبایی، در خدمت قصه است و ذره‌ای خودنمایانه نیست. بدون مبالغه، «مرد ایرلندی» یک شاهکار است. فیلم ساز در آستانه ۸۰ سالگی، چنین فیلم سرحال و سختی را کارگردانی و در تک‌تک لحظات آن، روایت یکدست فیلم را حفظ کرده است. امضای مارتین اسکورسیزی را می‌توانید در مضمون اخلاقی (مجازات فرد تبهکار)و لحن نسبتاً شوخ و خشونت‌بار «مرد ایرلندی» ببینید؛ مؤلفه‌هایی که دوستداران سینمای این فیلم ساز نیویورکی، از اولین آثار تحسین‌شده‌اش در دهه ۷۰، در خاطر دارند.